Μια ταινία από την κεντρική Ευρώπη και την Αυστρία γίνεται αφορμή για να αρχίσει σοβαρή συζήτηση για το μεταναστευτικό. Ο Καρλ Μάρκοβιτς βραβευμένος με ΟSCAR ξενόγλωσσης ταινίας, ως ηθοποιός στην ταινία “Παραχαράκτες”, επιχειρεί την τρίτη του σκηνοθετική απόπειρα.
Γράφει ο Μίλτος Τόσκας
Ένα ευαίσθητο πορτραίτο για τη σχέση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπο και τα πλάσματα της φύσης. Όσο σκληρός μοιάζει κάποιος φαινομενικά, τόσο η γνωριμία μαζί του μπορεί να σε κάνει να αλλάξεις άποψη και ανακαλέσεις την αρχική σου εκτίμηση. Έτσι κι η δική μας με τον Χάινριχ.
Ένας 90χρονος άντρας με Πάρκισον κατοικεί στα προάστια της Βιέννης. Η μοναξιά του έχει χτυπήσει την πόρτα κι όταν πλέον χάνει τον καλύτερό του φίλο δεν του απομένει τίποτα στη ζωή. Η μοίρα όμως τα φέρνει με τέτοιο τρόπο που πάντα επιφυλάσσει εκπλήξεις στους ανθρώπους. Ο Αντίμπ έρχεται τυχαία στον δρόμο του. Ένα νεαρό παιδί από το Αφγανιστάν, κατατρεγμένο, που ζητάει δουλειά για να διατηρήσει το δικαίωμα στην επιβίωση. Τον καλεί να ξεριζώσουν μαζί τα παλιά. Κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Το σκληρό πρόσωπο της Ευρώπης φαίνεται με τον αυταρχικό τρόπο που κλειδώνει την πόρτα αρχικά ο Αυστριακός, σαν να υψώνονται σύνορα μέσα στη ίδια χώρα. Και στη συνέχεια με τα παζάρια για την τιμή και τις ώρες εργασίας. Σε αντιδιαστολή με την αρχική του στάση ο πρωταγωνιστής φωνάζει πως έχουμε ελευθερία και δεν είναι κύριος του εργαζομένου. Λίγο νωρίτερα όμως με τη συμπεριφορά του έχει πιστοποιήσει ακριβώς το αντίθετο ως νοοτροπία. Εκεί είναι και το σημείο μηδέν της ταινίας. Από εκείνη τη στιγμή έχουμε μία τρομερή μεταστροφή του χαρακτήρα του. Οι άνθρωποι δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα στην πραγματικότητα. “Όταν μπορείς να βοηθήσεις, βοηθάς”.
Με ιδιαίτερο ζήλο είναι αποφασισμένος να καταφέρει το ακατόρθωτο. Μπορεί να χρησιμοποιήσει τις παλιές του γνώσεις και να πάρει ανορθόδοξες αποφάσεις, αλλά για τον ίδιο είναι αποκλειστικός στόχος. Για το σύστημα ασφάλισης και την κοινωνία ο νεαρός είναι απλά ένας αόρατος αριθμός, καθώς δεν έχει καταγραφεί πουθενά. Καλλιεργείται μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα μία σχέση ζωής. Θα ανατρέξουν στο παρελθόν και θα αποκαλύψουν μυστικά που ποτέ δεν είπαν σε κανέναν. Μία ιδιότυπη εξομολόγηση πριν την τελική κρίση.
Ο τίτλος κάθε άλλο παρά τυχαίος είναι. Προοικονομεί σε μεγάλο βαθμό την πλοκή της ιστορίας. Ποιος ήταν ο “κανένας” στην αρχαία Ελλάδα; Μα φυσικά ο πολυμήχανος Οδυσσέας. Από όταν διάβασα την περίληψη ήμουν σίγουρος πως υπάρχει συσχετισμός. Ο δεκαετής νόστος κι η σημερινή σύγχρονη οδύσσεια των προσφύγων, που είτε ο πόλεμος, είτε αυταρχικά καθεστώτα τους εκτοπίζουν στο άγνωστο. Και συνηθέστερα από την Τουρκία αναζητούν μία σανίδα σωτηρίας για την Ευρώπη κι από την Ελλάδα της κρίσης ένα πέρασμα για τη Γερμανία, την Μεγάλη Βρετανία, τις χώρες της Σκανδιναβίας.
Πολύ δυνατή ταινία. “Ανοιχτοί Ορίζοντες” στην πράξη. Ένα σ’ αγαπώ που δεν άκουσε ποτέ ο Αντίμπ. Η θετική ενέργεια που ήρθε από μακριά. Βαθιά συμβολικό έργο που έρχεται να νικήσει τον φόβο. Νίκη του ανθρώπου απέναντι στο ρεύμα της εποχής. Αγωνίστηκαν κι οι δύο μέχρι την τελευταία στιγμή για τη “σωτηρία”. Οι πολιτικές που έχουν πληγώσει όμως βαθύτατα την Ευρώπη μηδενίζουν τα περιθώρια ευελιξίας για την πλατιά μάζα. Και πρέπει σήμερα, περισσότερο από ποτέ να επιλέξουμε και αναλογιστούμε αν θα μιλάμε για μία Ένωση ανθρώπων ή συμφερόντων;