Ίσως πρόκειται για παγκόσμια πρωτοτυπία. Ενώ στην Ευρώπη, αλλά και διεθνώς, η προστασία των υγροτόπων αποτελεί προτεραιότητα (ως πολύτιμων οικοσυστημάτων καθώς, εκτός από την βιοποικιλότητα που αναπτύσσεται εντός τους, παρέχουν μια δυσεύρετη προστασία από ακραία καιρικά φαινόμενα και πλημμύρες), στη Θεσσαλονίκη τίθεται ως προτεραιότητα το μπάζωμά τους. Και όλα αυτά στο όνομα της καινοτομίας.
Το πρωί της Τετάρτης συντελέστηκε ακόμη μια πράξη της καταστροφής του υγροτόπου στο παράκτιο έλος Περαίας για την ίδρυση του Επιχειρηματικού Πάρκου ThessINTEC. Παρά τις αντιδράσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων αλλά και αντιπολιτευόμενων παρατάξεων, η Μητροπολιτική Επιτροπή Θεσσαλονίκης γνωμοδότησε κατά πλειοψηφία θετικά για την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) εγκρίνοντας την ίδρυση του ThessINTEC.
Πρόκειται για ένα τεχνολογικό και επιχειρηματικό πάρκο που επικαλείται την καινοτομία ενώ θα χτιστεί αφού μπαζωθεί ένας ολόκληρος υγρότοπος ξοδεύοντας εκατομμύρια ευρώ για χωματουργικές εργασίες. Ειρωνεία αποτελεί η εξαγγελία εκ μέρους της Περιφέρειας, συγκεκριμένα του Αντιπεριφερειάρχη Κ. Γιουτίκα, αντιπλημμυρικών έργων σε μια περιοχή που αποτελεί ζώνη δυνητικά υψηλού κινδύνου πλημμύρας (μεγαλύτερη και πιο πρόσφατη αυτή του Οκτωβρίου 2021), την ίδια στιγμή που θα εξαφανιστεί ο χώρος εκτόνωσης πλημμυρικών φαινομένων που έχει απομείνει.
Nα σημειωθεί ότι θετική ήταν η εισήγηση της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης της Μητροπολιτικής Ενότητας. Σε αυτήν αναφέρεται ότι ο εκτιμώμενος συνολικός προϋπολογισμός των δικτύων υποδομών και του κτιρίου διοίκησης του έργου ανέρχεται σε 73.798.357,74 €, εκ των οποίων η μεγαλύτερη δαπάνη αφορά τις χωματουργικές εργασίες και τα έργα βελτίωσης εδάφους (38.898.492,63€) δηλαδή, το 60% των δαπανών, και ακολουθεί η κατασκευή του κτιρίου διοίκησης του Επιχειρηματικού Πάρκου (21.743.521,00 €).
Ενδεικτικό του τι σημαίνει να χτίζει κανείς πάνω σε έλος είναι ότι η συνολική διάρκεια των εργασιών σταθεροποίησης και βελτίωσης του εδάφους, θα διαρκέσει 638 εργάσιμες ημέρες σε συνολικό χρονικό διάστημα 29 μηνών, δηλαδή περίπου 2,5 ετών!
Μιλώντας στη συνεδρίαση, ο αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης, Κώστας Γιουτίκας, τόνισε ότι το έργο της ανάπτυξης ενός μεγάλου τεχνολογικού πάρκου 4ης γενιάς χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και «για τον λόγο αυτό δεν πρέπει να υπάρχουν καθυστερήσεις», Ανέφερε, ακόμη, ότι για την ίδρυσή του έχουν γίνει όλες οι προβλεπόμενες μελέτες και πρόσθεσε ότι εκδόθηκε το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα στις 15/2/2024.
Σήμερα, σύμφωνα με τον ίδιο, πραγματοποιούνται οι πολύ βασικές χωματουργικές εργασίες και στη συνέχεια θα γίνουν και οι οδοποιίες.
«Βασικότερος στόχος του έργου είναι να αποτελέσει η περιοχή μια οργανωμένη επιχειρηματική, επιστημονική και τεχνολογική υποδομή για την προσέγγιση, υποδοχή και φιλοξενία διεθνών αναγνωρισμένων ακαδημαϊκών ερευνητικών φορέων» συμπλήρωσε φέρνοντας ως παράδειγμα το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης στη Θεσσαλονίκη, που έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για τη μετεγκατάστασή του στον χώρο αυτόν.
Ο αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης γνωστοποίησε ότι η Περιφέρεια θα χρηματοδοτήσει, μέσω του ΕΣΠΑ, τα αντιπλημμυρικά έργα ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ για την θωράκιση του επιχειρηματικού πάρκου και την ευρύτερη περιοχή της Περαίας. Οι μελέτες για τα αντιπλημμυρικά αποτελούν, όπως είπε, δωρεά του ThessINTEC η οποία εγκρίθηκε από την Περιφερειακή Επιτροπή. Επιπλέον, ανακοίνωσε έργα που είχε ωριμάσει παλαιότερα ο Δήμος για τα επτά ρέματα της Περαίας και θα ενταχθούν και αυτά για δημοπράτηση το 2025 με αρχές του 2026, καθώς και τη δημοπράτηση το τρίτο τρίμηνο του 2025 έργων αναβάθμισης του οδικού δικτύου από το αεροδρόμιο «Μακεδονία» μέχρι την Περαία, ύψους 4 εκατ. ευρώ.
Το ότι η περιοχή του παράκτιου έλους Περαίας αποτελεί τμήμα της Δελταϊκής πεδιάδας των εκβολών του ποταμού Ανθεμούντα υπενθύμισε ο Αθανάσιος Σαρόπουλος, προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Αλιείας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, κατά την ανάγνωση της γνωμοδότησης της Επιτροπής Χωροταξίας και Περιβάλλοντος της Περιφέρειας. Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση- και παρότι ξεκαθάρισε ότι δεν εντάσσεται στο στενό πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της επιτροπής- ο υγρότοπος ήταν κάποτε πολύ μεγαλύτερος αλλά εξαιτίας των εγκαταστάσεων του αεροδρομίου και άλλων εμπορικών κτισμάτων έχει απομείνει μόνο το τμήμα στο οποίο θα κατασκευαστεί το ThessINTEC. To παράκτιο έλος, ανέφερε, «αναγνωρίζεται ως υγρότοπος από το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων και διασχίζεται από τεχνητά στραγγιστικά κανάλια, κατακλύζεται περιοδικά από απορροϊκά ύδατα και συντηρεί αλλοφυτική βλάστηση, λειμώνες και φυσικούς οικοτόπους. Έχει σημαντική ορνιθολογική σημασία, όπως αναλυτικά εκτίθεται στη γνωμοδότηση του Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Θερμαϊκού Κόλπου, σύμφωνα με την οποία, ο εν λόγω υδροβιότοπος αποτελεί σημαντικό ενδιαίτημα αναπαραγωγής παρυδάτιων και υγρόβιων πουλιών καθώς στην περιοχή συγκεντρώνονται μεταναστευτικά είδη.
Επιπλέον, αποτελεί μέρος της ζώνης δυνητικά υψηλού κινδύνου πλημμύρας (σύμφωνα με την πρώτη αναθεώρηση της προκαταρκτικής αξιολόγησης κινδύνων πλημμύρας στα πλαίσια της οδηγίας 2007/60 της Ε.Ε.) και θα μπορούσε σε περιπτώσεις έντονων και παρατεταμένων βροχοπτώσεων να λειτουργεί ως χώρος εκτόνωσης πλημμυρικών φαινομένων για την προστασία των γύρω περιοχών και του αεροδρομίου. «Ενδεχόμενη αύξηση της στάθμης της θαλάσσας λόγω κλιματικής αλλαγής δημιουργεί επιπλέον προβληματισμό για ένα έργο που χωροθετείται εξολοκλήρου μέσα σε υφιστάμενο υγρότοπο ακριβώς δίπλα στη θάλασσα. Η σχεδιαζόμενη επένδυση θα προκαλέσει αλλαγή χρήσης των υγροτοπικών οικοτόπων και μείωση ενδιαιτημάτων της ορνιθοπανίδας με αρνητικές, ενδεχομένως επιπτώσεις» πρόσθεσε. Για τους λόγους αυτούς η επιτροπή τονίζει την ανάγκη να διασφαλιστεί η διατήρηση του οικοσυστήματος και στην περίπτωση που εγκριθεί η ΜΠΕ θα πρέπει να γίνουν οι απαιτούμενες ενέργειες και οι κατάλληλες αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις που είναι απαραίτητες για την αποφυγή κινδύνων και απρόβλεπτων καταστάσεων.
Υμνητικός ως προς το έργο εμφανίστηκε ο δήμαρχος Θερμαϊκού, Θεόδωρος Τζέκος, τονίζοντας ότι «ο χώρος αυτός έχει βρει την επένδυση που του αρμόζει». Η προοπτική αυτή, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι να καταστεί ο χώρος κέντρο καινοτομίας και έρευνας όλων των Βαλκανίων. «Για να γίνει όμως σε αυτή την κατεύθυνση, πρέπει να γίνει σωστά» σημείωσε ακόμη τονίζοντας την ανάγκη διασφάλισης της ποιότητας ζωής των ανθρώπων της γύρω περιοχής του Δήμου Θερμαϊκού μέσω από τη δημιουργία δικτύων υποδομών που θα υποστηρίξουν το έργο (ηλεκτροδότηση, σύνδεση της περιοχής με την ΕΥΑΘ όσον αφορά την υδροδότηση και αποχέτευση, αντιπλημμυρικά έργα και οδικό δίκτυο). Μάλιστα, ο δήμαρχος αναφέρθηκε στα συχνά ζητήματα διακοπών της ηλεκτροδότησης στην περιοχή εκφράζοντας ωστόσο την εμπιστοσύνη του στις δεσμεύσεις που έχουν δοθεί για τον σχεδιασμό.
Ισχυρές αντιρρήσεις από την αντιπολίτευση
«Πίσω από την φανταχτερή βιτρίνα του ThessINTEC κρύβεται ένα εγχείρημα που έχει ως στόχο την ενίσχυση των μεγάλων πολυεθνικών ομίλων» τόνισε ο Κ. Ιντζές από τη Λαϊκή Συσπείρωση γνωμοδοτώντας αρνητικά ως προς τη ΜΠΕ. Για τη Λαϊκή Συσπείρωση η παραχώρηση όλων αυτών των στρεμμάτων συνιστά ιδιωτικοποίηση μιας μεγάλης έκτασης. «Ως βιτρίνα μπαίνουν μπροστά η τοπική διοίκηση, τα πανεπιστήμια σε ένα εταιρικό σχήμα στο οποίο τον αποφασιστικό λόγο θα τον έχουν φυσικά οι βιομήχανοι και οι μεγάλες επιχειρήσεις» επεσήμανε. Το δεύτερο πρόβλημα για την περιφερειακή παράταξη είναι οι εκτεταμένες εργασίες εξυγίανσης του εδάφους και τα εκτεταμένα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας του ακινήτου που θα επιφέρουν «ένα κόστος δεκάδων εκατομμυρίων για έργα προς όφελος όχι των λαϊκών αναγκών, αλλά των επιχειρηματικών ομίλων και των επενδυτών». Ερώτημα αποτελεί για τον ίδιο, γιατί δεν υλοποιήθηκαν ως τώρα οι απαραίτητες παρεμβάσεις για αντιπλημμυρικά έργα με ευθύνη της Περιφέρειας ενώ, τέλος, ανέφερε ότι οι επιχειρήσεις που θα συμμετέχουν στο megaproject αποτελούν μέρος του πολεμικού σχεδιασμού του Ισραήλ και της πολεμικής βιομηχανίας.
Αρνητική γνωμοδότηση για την ΜΠΕ του ThessINTEC έδωσαν τόσο η Δήμητρα Θωμά από την παράταξη «Αλλαγή στην Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας» όσο και ο Βασίλης Ρόκος, επικεφαλής της παράταξης «Συν-εργασία».
Τα ζητήματα που συνέβαλαν στην αρνητική γνωμοδότηση για την «Αλλαγή στην Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας» είναι η αλλοίωση και ο κατακερματισμός της περιοχής της εκβολής του Ανθεμούντα καθώς και η υπεράντληση των υπόγειων υδάτων για γεωργικές ανάγκες, με αποτέλεσμα την είσοδο θαλασσινού νερού στον υπόγειο υδροφορέα, που έχει προκαλέσει υφαλμύρωση ιδιαίτερα στην περιοχή της Περαίας. Επιπλέον, η ελλιπής αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής αλλά και οι ενέργειες που ανεξέλεγκτα λαμβάνουν χώρα εδώ και δεκαετίες την έχουν καταστήσει ακατάλληλη για δόμηση και χρήζουσα άμεσης προστασίας. Όσον αφορά τις επιπτώσεις του έργου στην ορνιθοπανίδα, αναφέρθηκε ότι η ΜΠΕ δεν λαμβάνει υπόψη την εκτιμώμενη απώλεια του 3-5 % του αναπαραγώμενου πληθυσμού νεροχελίδονου της χώρας, όπως και το ότι ο υγρότοπος διατηρεί σημαντικούς πληθυσμούς σε εθνικό επίπεδο οι οποίοι απλώς θα πάψουν να υπάρχουν όταν πάψει να υπάρχει και ο υγρότοπος.
Ο Βασίλης Ρόκος εξέφρασε την αναγκαιότητα για ένα τέτοιο έργο ωστόσο επισήμανε περιβαλλοντικά ζητήματα καθώς δεν πρόκειται για ένα εγκαταλελειμμένο οικόπεδο, αλλά μέρος μιας υγροτοπικής επιφάνειας που φιλοξενεί 190 είδη πουλιών τα περισσότερα από τα οποία είναι προστατευόμενα από την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Επανέλαβε τη λειτουργία της περιοχής ως φυσικού αντιπλημμυρικού μηχανισμού που θα μπορεί να δομηθεί μόνο όταν γίνουν εκτεταμένες χωματουργικές εργασίες που θα οδηγήσουν στη θυσία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας. Τέλος, όπως είπε, στη Δυτική Θεσσαλονίκη υπάρχουν οικόπεδα και κτίρια που ενδείκνυνται πολύ περισσότερο και με λιγότερα έξοδα για τη χωροθέτηση ενός τέτοιο έργου.
Δείτε αναλυτικά για το θέμα στην έρευνα μας «Αστική Ανθεκτικότητα, Κλιματική Ουδετερότητα: η περίπτωση της Θεσσαλονίκης»
ThessINTEC: Το τέλος ενός υγρότοπου στο όνομα της «καινοτομίας»
