Όταν ο Mark Mazower συνέγραφε το ιστορικό βιβλίο «Θεσσαλονίκη, η πόλη των φαντασμάτων» θεωρούσε τα «φαντάσματα» ως στοιχεία ή στοιχειά της πόλης που συνθέτουν τον υπέροχο και μοναδικό χαρακτήρα της, της ρομαντικής και κοσμοπολίτικης, της πολυπολιτισμικής και πολύπαθης Σελανίκ.
Εν έτει 2014 τη Θεσσαλονίκη στοιχειώνουν ακόμα «φαντάσματα» τα οποία δυστυχώς ή ευτυχώς έχουν μετασχηματιστεί με τα χρόνια και τις συγκυρίες και διαφορετικά πια ταλανίζουν τη σύγχρονη κοινωνία της πόλης. Το άλλοτε κοσμοπολίτικο λιμάνι των βαλκανίων πλεόν παρήκμασε, και μαζί με αυτό παρήκμασαν και οι συνθήκες ζωής που φαίνεται να ακολουθούν τους ευρωπαϊκούς ή ακόμα και αθηναϊκούς ρυθμούς σαν να φορούν δεκανίκια. Αγωνιούν να συμβαδίσουν αλλά η κόπωση και το μούδιασμα τις κρατάνε πίσω.
Η λεγόμενη –πανάθεμά την –Ευρωπαϊκή πρωτεύουσα νεολαίας 2014 έχει άνεργα τα μισά της παιδιά, χωρίς υποδομές για δημιουργική απασχόληση και κέντρα νεότητας.
Kλειδαμπαρώνει τα άδεια της κτήρια και εγκαταλείπει στο δρόμο τους αστέγους της με την ελπίδα ότι θα ξυπνήσουν λιγότεροι το επόμενο πρωί.
Δεν είναι προσβάσιμη στην πλειονότητα των πεζοδρομίων της, με αποτέλεσμα πολίτες με κινητικά ή άλλα προβλήματα αυτομάτως να αποκλείονται από την κοινωνική ζωή.
Πνίγεται στο καυσαέριο και φημίζεται για την ατμοσφαιρική της ρύπανση, αλλά δεν καταδέχεται να οικοδομήσει χώρους πρασίνου- μάλλον έχοντας φετίχ με το τσιμέντο και τις υψηλές θερμοκρασίες.
Διακρίνεται για το συγκοινωνιακό της δίκτυο, με ένα μετρό που θα τελειώσει όταν πάρει ο Άρης το Champions League και έναν ΟΑΣΘ που συνεχώς αυξάνει το αντίτιμο των εισητηρίων του, πράγμα δυσανάλογο της εξυπηρέτησης που παρέχει.
Ξεπουλάει τις αποθήκες του λιμανιού της σε μεγαλοκαρχαρίες της μαζικής υποκουλτούρας, καθησυχάζοντας την πολιτιστική της συνείδηση, αλλά αφήνει τους σοβαρότερους πολιτιστικούς θεσμούς της πόλης- μουσεία,φεστιβάλ Κινηματογράφου,ιστορικά κτίρια να καταρρεύσουν υπό το βάρος των χρεών και της υποχρηματοδότησης…
‘Εχει ασθενή μνήμη, ίσως από τα χρόνια στις πλάτες της, με αποτέλεσμα η μαρτυρική και προσφυγική Θεσσαλονίκη, η πόλη όπου δολοφονήθηκε ο Λαμπράκης και ο Χαλκίδης, να σωπαίνει μπροστά στη φασιστική απειλή, να μην προάγει την πολυπολιτισμικότητα και την διαφορετικότητα, αλλά να τρέφει το φίδι στους κόλπους της.
Αυτά είναι ίσως μόνο η αρχή από έναν μακροσκελή κατάλογο χαρακτήρων και χαρακτηριστικών της νύμφης του Θερμαϊκού, που μάλλον βαρέθηκε τον πολύχρονο έγγαμο βίο της με τη συντηρητική δεξιά και σύναψε έναν επιπόλαιο δεσμό με τον μεταμοντέρνο νεοφιλελευθερισμό. Γιατί βαρέθηκε να την κατηγορούν για μίζες και σκάνδαλα και είπε να ξεχαστεί για λίγο, με χρωματιστές στάσεις λεωφορείων και σπασμωδικές πεζοδρομήσεις. Θα μου πείτε ήταν καλύτερη η Θεσσαλονίκη Παπαγεωργόπουλου με τα εκατομμύρια που έκλεψε από τη βαριόμοιρη Σελανίκ που τον εμπιστεύτηκε? Όχι βέβαια! Σε σύγκριση με αυτό ο Μπουτάρης της έδωσε και μία εσάνς κοσμοπολίτικη βρε αδερφέ και αδερφή, με τα κρασάκια του, τη νέα παραλία του, τον επαγγελματικό εθελοντισμό του…Είναι μία παράλλαξη αν μη τι άλλο.
Αλλά δεν είναι αλλαγή.
Γιατί για να αλλάξει η δυστοπία, η πόλις πρέπει να πάψει να εξυπηρετεί τις βλέψεις των εκάστοτε μνηστήρων της, να απελευθερωθεί και να πατήσει τα δικά της ποδάρια, χωρίς δεκανίκια και βαστάζους, να συνειδητοποιήσει τις δικές της καθημερινές ανάγκες, να θυμηθεί τις ρίζες της και να φροντίσει τα βλαστάρια της, να επιβιώσει της κατάστασης και να αναδείξει τις πραγματικές της αξίες και τις πολλαπλές της ταυτότητες.
Η Θεσσαλονίκη πιο αναγκαία από ποτέ, πρέπει να επανδιαμορφώσει το χαρακτήρα της αλληλεπιδρώντας και συνδιαμορφώνοντας με τα μέρη και τα όργανα που την συναποτελούν, με το ίδιο της το είναι, την τοπική κοινωνία, τους και τις πολίτες της.
Εμάς.
Γιατί Πόλις είναι οι άνθρωποί της.
Είμαστε η Θεσσαλονίκη που θέλουμε να φτιάξουμε. Είμαστε η Θεσσαλονίκη των κοινωνικών αγώνων και της ταξικής πάλης. Είμαστε η Θεσσαλονίκη της διαφορετικότητας, της προσβασιμότητας, της πρόνοιας. Είμαστε η Θεσσαλονίκη της τέχνης και της μνήμης.
Με παλέτα την πόλη των «φαντασμάτων», θα δημιουργήσουμε την πόλη των δικών μας αναγκών, μια Θεσσαλονίκη – ανοιχτή πόλη.
Και τότε μόνο ένα φάντασμα θα πλανιέται πάνω από την πόλη…