Η άσκηση αγωγής από ανώτερο στέλεχος της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» κατά του ιστότοπου «alterthess» και της δημοσιογράφου Σταυρούλας Πουλημένη, με την οποία ζητείται αποζημίωση για δημοσίευμά τους, είναι έωλη και προκλητική.
Ο ενάγων ισχυρίζεται ότι το ρεπορτάζ που δημοσίευσε την καταδικαστική σε βάρος του απόφαση ποινικού δικαστηρίου για παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας συνιστά παράνομη επεξεργασία των προσωπικών του δεδομένων και προσβάλλει την προσωπικότητά του. Ο ισχυρισμός του, όμως, έρχεται σε αντίθεση τόσο με το Σύνταγμα όσο και με την υπερνομοθετικής ισχύος Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).
Το άρθρο 93 του Συντάγματος προβλέπει ότι οι συνεδριάσεις κάθε δικαστηρίου είναι δημόσιες εκτός από περιοριστικά αναφερόμενες εξαιρέσεις (παρ. 2), στις οποίες δεν εμπίπτει η συγκεκριμένη υπόθεση, καθώς και ότι κάθε δικαστική απόφαση απαγγέλλεται σε δημόσια συνεδρίαση (παρ. 3).
Η αρχή της απαγγελίας των αποφάσεων σε δημόσια συνεδρίαση καθιστά τη δικαστική κρίση κτήμα αόριστου αριθμού ανθρώπων, εξυπηρετώντας τη διαφάνεια και την ενημέρωση αλλά και προστατεύοντας τον κατηγορούμενο από ενδεχόμενες αυθαιρεσίες της εξουσίας.
Αντίστοιχα, η έμμεση δημοσιότητα που προκύπτει από τη δημοσιογραφική δημοσιοποίηση πληροφοριών από μια δίκη, στις οποίες κατά λογική συνέπεια συγκαταλέγονται και εκείνες που αφορούν το αποτέλεσμά της, έχει κριθεί τόσο από τον Αρειο Πάγο όσο και από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ότι είναι δικαιολογημένη, διότι υπηρετεί το ενδιαφέρον ενημέρωσης του κοινού.
Επιπλέον, η αναπαραγωγή της δικαστικής απόφασης στον Τύπο είναι στενά συνδεδεμένη με το δικαίωμα των πολιτών στην πληροφόρηση (άρθρο 5Α του Συντάγματος). Η ελευθερία της πληροφόρησης συνδέεται με τη σειρά της με την ίδια τη δημοκρατία, καθώς και με την ελευθερία της γνώμης και του Τύπου, αφού, χωρίς αυτήν, δυσχεραίνεται η άσκηση των δικαιωμάτων των πολιτών και ο εκ μέρους τους έλεγχος κάθε εξουσίας.
Οι επιτρεπτοί περιορισμοί σε αυτήν περιλαμβάνουν περιπτώσεις, όπως η μετάδοση πληροφοριών που ανάγονται στη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής μη δημόσιων προσώπων και όχι, φυσικά, τη δημοσίευση του πορίσματος μιας εκ του Συντάγματος δημόσιας διαδικασίας.
Η δημόσια απαγγελία των δικαστικών αποφάσεων προβλέπεται, επίσης, και από το άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ και έχει κριθεί ότι αποβλέπει στον σκοπό της δίκαιης δίκης. Σύμφωνα, μάλιστα, με το ΕΔΔΑ, το κρίσιμο δεν είναι τόσο η δημόσια έκδοση της απόφασης όσο η δημοσιοποίηση και η γνωστοποίηση της απόφασης όχι μόνο στους ενδιαφερόμενους αλλά και στο κοινό.
Και τούτο διότι το κοινό πρέπει να έχει πρόσβαση στο σύνολο της δικαστικής απόφασης, ώστε η απόφαση να υποβάλλεται σε δημόσιο έλεγχο. Και, στην περίπτωση αυτή, βεβαίως, υπάρχουν εξαιρέσεις, που αφορούν ιδιαίτερες υποθέσεις π.χ. ανήλικων κατηγορουμένων.
Σε καμία περίπτωση, όμως, η μετάδοση ειδήσεων δεν απαγορεύεται για λόγους προστασίας του κατηγορουμένου, πολλώ δε μάλλον κάποιου που καταδικάστηκε με οριστική απόφαση. Αντίθετα, καλύπτεται από το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ που κατοχυρώνει την ελευθερία πληροφόρησης.
Το πρόβλημα στη συγκεκριμένη υπόθεση, όμως, δεν είναι μόνο ότι μια ενδεχόμενη δικαστική απόφαση σε βάρος της δημοσιογράφου θα ανοίξει τον «ασκό του Αιόλου» πλήττοντας καίρια την ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα της πληροφόρησης. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι ήδη η άσκηση της αγωγής θίγει την ανεξάρτητη δημοσιογραφία, η οποία δεν έχει τους πόρους που διαθέτει μια εταιρεία – κολοσσός.
Το διακύβευμα, λοιπόν, είναι τεράστιο: στο πρόσωπο της δημοσιογράφου πλήττεται όχι μόνο η ελευθερία των δημοσιογράφων να ασκούν απρόσκοπτα το λειτούργημά τους, αλλά και το δικαίωμα όλων ημών των υπολοίπων να μαθαίνουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Και, ως γνωστόν, τούτο αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για να καταλάβουμε τον κόσμο μας, πόσο μάλλον για να τον αλλάξουμε και να τον κάνουμε καλύτερο.
*Δικηγόρος, διδάκτορας Νομικής, υποψήφιος πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης
πηγή: www.efsyn.gr
