Σε μια γειτονιά λίγο έξω από το κέντρο του Μπάρι της Ιταλίας, βρίσκεται ένας χώρος που κάτοικοι της περιοχής, ντόπιοι και μετανάστες, προσπαθούν να “επιστρέψουν” στα βασικά, ζητώντας ξανά και το ψωμί και τα τριαντάφυλλα.
Η κατάληψη “Bread and roses” με όνομα εμπνευσμένο από την ομώνυμη ταινία του Κεν Λόουτς, αποτελεί ένα εγχείρημα αλληλεγγύης μεταξύ όλων των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται υπό συνθήκες εκμετάλλευσης στο νότο της χώρας, κυρίως όμως είναι μια προσπάθεια επανάκτησης του δημόσιου χώρου και ένα μικρό αλλά θαυματουργό εργαστήρι σχέσεων για να δούμε στην πράξη ότι μπορούμε να ζήσουμε διαφορετικά.
Χρειαζόμαστε χώρους όπου θα ξοδεύουμε χρόνο και όχι χρήματα
“Καταλάβαμε τον χώρο αυτό που είχε εγκαταλείφθεί εδώ και 25 χρόνια στις 24 Μαρτίου του 2016. Ο ιδιοκτήτης του είναι ο δήμος που παλαιότερα το λειτουργούσε ως κέντρο υγείας για παιδιά. Κάποια στιγμή το κέντρο υγείας έκλεισε και το κτίριο έμεινε για χρόνια εγκαταλελειμμένο. Αρχικά πήραμε την απόφαση να το καταλάβουμε γιατί χρειαζόμασταν έναν χώρο για να οργανώσουμε κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές δράσεις αλληλεγγύης” εξηγεί ο Gianni de Giglio, μέλος της κατάληψης προσθέτοντας:
“Πιστεύουμε ότι σήμερα μπορούμε να επαναχρησιμοποιούμε εγκαταλελειμμένα κτίρια για να δείξουμε στον κόσμο και στον δήμο ότι αυτά τα κτίρια πρέπει να χρησιμοποιούνται για το κοινό όφελος και όχι για ιδιωτικά συμφέροντα”.
“Ένας άλλος λόγος είναι ότι πιστεύουμε ότι στις μεγάλες πόλεις υπάρχει μεγάλη έλλειψη δημόσιου χώρου, όπου οι άνθρωποι μπορούν να συζητούν, αυτό που στην αρχαία Ελλάδα ήταν η αγορά. Στις πόλεις έχουμε πολλούς ιδιωτικούς χώρους και πολύ λίγους έως και καθόλου δημόσιους. Έτσι, η κατάληψη αυτή εντάσσεται σε μια γενικότερη προσπάθεια να ανοίξουμε αυτούς τους χώρους ώστε οι άνθρωποι να συναντιούνται για να ξοδεύουν όχι χρήματα αλλά χρόνο μεταξύ τους για σκοπούς αλληλεγγύης. Για εμάς είναι μια πολιτική πράξη και ένας νέος τρόπος να κάνουμε πολιτική” δηλώνει ακόμη.
Με πρωτοβουλία μαθητών και μαθητριών, εργαζομένων και προσωρινά απασχολούμενων, ντόπιων και μεταναστών πριν 15 μήνες η Villa Capriati και το παρακείμενο αγρόκτημα ξανάνοιξαν κόντρα στην αμέλεια των θεσμικών οργάνων. Τους πρώτους μήνες έγιναν κατασκευές αποκατάστασης, καθαρίστηκε ο χώρος πρασίνου· όλα στη λογική της αυτοχρηματοδότησης και με εβδομαδιαίες συνελεύσεις όπου παίρνονται όλες οι αποφάσεις. Παράλληλα τα μέλη της κατάληψης προσπαθούν να αναγνωριστεί το εγχείρημα και από τον ίδιο τον δήμο αλλά και να τους παρασχεθούν οι ελάχιστες υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, όπως το νερό και το ηλεκτρικό ρεύμα.
“Αυτός είναι ένας χώρος “παράνομος”, και το διεκδικούμε. Είμαστε σε διαπραγμάτευση. Πρέπει να μας το αναγνωρίσουν όχι ως ένα ιδιωτικό μέρος αλλά ως ένα δημόσιο” σχολιάζει ο Gianni de Giglio.
Salsa di Pomodoro: Ένας ντοματοχυμός με 0% εκμετάλλευση
Μια από τις βασικές δράσεις που υλοποιούνται στο Bread and Roses, είναι η έμπρακτη αλληλεγγύη στους μετανάστες εργάτες που εργάζονται στα χωράφια σε όλο τον Νότο της Ιταλίας, χωρίς δικαιώματα και περίθαλψη και βιώνουν μια απίστευτη εκμετάλλευση.
“Το 2014 πριν καταλάβουμε τον χώρο φτιάξαμε μια ομάδα 15 ατόμων με μετανάστες και Ιταλούς για να δουλέψουμε όλες τις φάσεις στην παραγωγή ντοματοχυμού. Καλλιεργούμε ντομάτες, και στη συνέχεια τις μετατρέπουμε σε χυμό σε έναν άλλο κατειλημμένο χώρο κοντά στο Bread and Roses, στη συνέχεια το διανέμουμε σε μικρά μαγαζιά, οπουδήποτε στην Ιταλία και στο εξωτερικό υπάρχει ενδιαφέρον. Οργανώνουμε, όμως, και με άλλες εμπειρίες παραγωγής στην Ιταλία το δίκαιο εμπόριο (Fuori Mercato), που για εμάς σημαίνει εργασία έξω από τους νόμους της αγοράς” συνεχίζει ο Gianni de Giglio, εξηγώντας ότι σε όλη την Ιταλία, από το Μιλάνο μέχρι την Σικελία, υπάρχουν 15 -20 εγχειρήματα όπου εργάτες μετανάστες, έχουν ξεκινήσει εγχειρήματα αλληλέγγυας οικονομίας σε κατειλλημένα κτίρια, παραδείγματα που συνδέονται ιδεολογικά και πολιτικά με αντίστοιχα σε άλλες χώρες της Ευρώπης και στην Ελλάδα, όπως την ΒΙΟΜΕ.
“Ξεκινήσαμε αυτό το εγχείρημα γιατί παντού στην Ιταλία υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Οι εργάτες γης λαμβάνουν μικρούς μισθούς, χωρίς συμβάσεις, χωρίς να έχουν ένα σπίτι, χωρίς δικαιώματα και αυτό σημαίνει ότι η εκμετάλλευση είναι μεγάλη”, τονίζει ο Gianni de Giglio.
Συνολικά οι συμμετέχοντες στο εγχείρημα καλλιεργούν 10 στρέμματα ντομάτες αλλά πλέον καλλιεργούν και άλλα λαχανικά. Από την διανομή προκύπτει ένα εποχιακό εισόδημα για τους εργάτες.
“Εμείς προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι μια εναλλακτική παραγωγή χωρίς εκμετάλλευση είναι εφικτή. Προς το παρόν δίνουμε έναν μέσο μισθό (7 ευρώ την ώρα ) για τους ανθρώπους που εργάζονται στο χωράφι, 6,50-7 ευρώ για όσους-ες εργάζονται στην παραγωγή, και η διανομή γίνεται από μέλη μας που ήδη έχουν μια εργασία και βοηθούν εθελοντικά. Μέχρι στιγμής μπορούμε να καλύψουμε τις δύο φάσεις της παραγωγής και για την τελευταία χρησιμοποιούμε την εθελοντική διαδικασία με μέλη της ομάδας” προσθέτει.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το εγχείρημα αυτό συνιστά μια πράξη αντίστασης στη μεγέθυνση της διανομής προϊόντων που επιδιώκουν τα πολυκαταστήματα όπως το Carrefour, γιατί με αυτό τον τρόπο οι μεγάλες εταιρείες συμπιέζουν το κόστος παραγωγής στις μικρές βιομηχανίες με αποτέλεσμα την χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας, δηλαδή το φαινόμενο μετανάστες εργάτες να δουλεύουν σε συνθήκες δουλείας.
“Για μας το πρόβλημα είναι ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις καθορίζουν το κόστος του τοματοχυμού. Θέλουμε οι μικρές επιχειρήσεις να αντιληφθούν ότι το πρόβλημα τους, δεν είναι το κόστος εργασίας, δηλαδή οι εργάτες αλλά οι πολυεθνικές. Στόχος μας είναι να παράγουμε προϊόντα χωρίς εκμετάλλευση και για αυτό το προϊόν μας ονομάζεται Sfrutta Zero (τοματοχυμός, με 0% εκμετάλλευση)” εξηγεί ακόμη.
Επιστροφή στα βασικά
Μετά από 15 μήνες αυτοδιαχείρισης το Bread and Rose αποτελεί έναν χώρο έμπρακτης αμοιβαιότητας σε όλα τα επίπεδα: οργανώνονται κινηματογραφικές προβολές που συνδέονται με κινητοποιήσεις όπως π.χ. αυτή που έγινε για τα δικαιώματα των γυναικών (Non una di meno-Ούτε μία λιγότερη) ενάντια στη βία και την καταπίεση, ανοίγουν συζητήσεις για τα δικαιώματα της Lgbt κοινότητας, προγράμματα αυτοεκπαίδευσης κ.α. Κάθε δεύτερη Κυριακή στον χώρο αυτό πραγματοποιείται ένα “λαϊκό κοινωνικό εστιατόριο” όπου με πολύ λίγα χρήματα άνθρωποι της γειτονιάς τρώνε συλλογικά και με αυτό το τρόπο στηρίζουν οικονομικά την κατάληψη, έτσι ώστε να γίνεται εφικτή η αυτοδιαχείριση του χώρου.
“Το σημαντικό για μας είναι να λειτουργεί και στην πράξη και στις συνειδήσεις των ανθρώπων η κατάληψη αυτή ως ένας δημόσιος χώρος, ανοιχτός στον κόσμο για να περνάει το χρόνο του, να έχει τη δυνατότητα για ένα γεύμα με τρόφιμα που έχουν παραχθεί χωρίς εκμετάλλευση” αναφέρει σχετικά ο Gianni de Giglio, επισημαίνοντας ακόμη ότι εκτός από τις δράσεις αλληλεγγύης τα μέλη του “Bread and Roses” συμμετέχουν από κοινού με άλλες καταλήψεις όπως το “Convochiamociperbari” και στις “μεγάλες” διεκδικήσεις, όπως σε διαδηλώσεις ενάντια στη λιτότητα για την υπεράσπιση των δημοσίων αγαθών, για την στέγαση και τη νομιμοποίηση των μεταναστών που έρχονται στο Μπάρι, αλλά και σε δράσεις ενάντια στις διοργανώσεις των μεγάλων πολυεθνικών που ασχολούνται με τα τρόφιμα, όπως η ΕΧPΟ.
“Επίσης επισκεπτόμαστε πολύ συχνά το κέντρο όπου οι μετανάστες από την Αφρική (Γκανα, Σενεγάλη, Γκάμπια, Ερυθραία κ.ά.) όταν φτάνουν στο Μπάρι παίρνουν τα έγγραφα που χρειάζονται, έτσι ώστε να έχουν υποστήριξη στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους και να τους βοηθάμε να ζήσουν με έναν αξιοπρεπή τρόπο, π.χ. με το να καταλαμβάνουμε από κοινού χώρους για να χρησιμοποιούνται ως χώροι στέγης”.
“Πρέπει να επιστρέψουμε στα βασικά: Παντού στην Ευρώπη, το εργατικό κίνημα με τα συνδικάτα του αλλά και τα κόμματα της Αριστεράς βρίσκονται σε κρίση, δεν καταφέρνουν να εκπροσωπήσουν τους φτωχούς, τους ανέργους, τους εργαζόμενους και πολλές φορές ο κόσμος αυτός δεν τους εμπιστεύεται. Πεποίθησή μας είναι ότι πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή να κάνουμε πολιτική με επίκεντρο τις βασικές μας ανάγκες. Για τον σκοπό αυτό δεν φτάνει μόνο η δικτύωση χρειάζονται και οργανώσεις, δεν αποκηρύσσουμε λοιπόν τα κόμματα ή την αναγκαιότητα δομών για την οργάνωση των αγώνων. Δεν φτάνει, όμως, μόνο η διάδοση των δίκαιων αιτημάτων μας, πρέπει να στεκόμαστε και στην πράξη δίπλα και μαζί με τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα, να συμμετέχουμε σε δομές αλληλεγγύης όπως το Κοινωνικό Ιατρείο, η ΒΙΟΜΕ στην Ελλάδα κ.α.. Οι οργανώσεις πρέπει όμως να δικτυώνονται μεταξύ τους, να συνεργάζονται και για τα μικρά και για τα μεγάλα” καταλήγει.
Σταυρούλα Πουλημένη