Το πολύκροτο και εκπληκτικό, οσκαρικό Σκιές και σιωπή (To kill a mocking bird, 1962, ασπρόμαυρο, ΗΠΑ, διάρκεια 124’ ) του Ρόμπερτ Μάλιγκαν είναι το νέο φιλμ που θα προβάλει η Ταινιοθήκη των τριών ραδιοφώνων της ΕΡΤ-3 στους πολυπληθείς σινεφίλ της Θεσσαλονίκης, που χρόνια αναζητούσαν αυτή τη δημιουργία.
Τη Δευτέρα 4 Αυγούστου, που συμπληρώνεται και ένας συνεχής χρόνος από την ίδρυση της Ταινιοθήκης, στις 21:00, πάντα με ελεύθερη είσοδο στον πεζόδρομο της Αγγελάκη 14 γίνεται η προβολή με την καλλιτεχνική επιμέλεια και συνεργασία του ΚΕΜΕΣ στο αφιέρωμα Όταν ξέσπασε η βία. Εδώ η βία αφορά στις φυλετικές διακρίσεις.
Από ένα πολύκροτο βιβλίο της Χάρπερ Λι προκύπτει το αριστούργημα του Μάλιγκαν, που θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, του οποίου έντυπη ανάλυση θα μοιραστεί στο κοινό, ενώ θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με το τέλος του φιλμ.
Πρωταγωνιστούν Γκρέγκορι Πεκ, Μαίρη Μπέντλαμ. Το φιλμ αγαπήθηκε το ίδιο με το υπέροχο βιβλίο, κέρδισε Όσκαρ α’ ανδρικού ρόλου (Γκρέγκορι Πεκ), σεναρίου και καλλιτεχνικής διεύθυνσης. Προτάθηκε ακόμα για Όσκαρ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, β’ γυναικείου ρόλου, ασπρόμαυρης φωτογραφίας και μουσικής.
Ένας δικηγόρος αναλαμβάνει να υπερασπιστεί ένα νέο μαύρο που κατηγορείται για βιασμό λευκής. Όλα αυτά στον αμερικανικό Νότο του `30. Μια εκπληκτική, ανθρώπινη, φιλελεύθερη ταινία με έξοχη μουσική και φωτογραφία, λειτουργικούς φωτισμούς και με ένα εύρημα τόσο σημαντικό ώστε τη στέλνει στο χώρο του φανταστικού. Μια από τις καλύτερες δημιουργίες του `60.
Η κριτική που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:
«Το βιβλίο της Χάρπερ Λι, από όπου προέρχεται το σενάριο, είναι το απόλυτο αμερικανικό μπεστ σέλερ. Έχει διαβαστεί από εκατομμύρια Αμερικανούς και διδάσκεται στα σχολεία για τα προφανή κοινωνικά και αντιρατσιστικά μηνύματά του.
Αλαμπάμα του αμερικανικού Νότου την περίοδο της οικονομικής κρίσης του `30 και ένας δικηγόρος αναλαμβάνει να υπερασπίσει ένα νεαρό μαύρο που κατηγορείται για βιασμό λευκής. Θα ακολουθήσουν τα δικαστήρια, μια προσπάθεια λιντσαρίσματος και άλλα γεγονότα. Ωστόσο, το κυρίαρχο εύρημα αφορά σ’ ένα παιδάκι που η ύπαρξή του αποδίδεται με όρους του φανταστικού και θρίλερ.
Ο Ρότζερ Έμπερτ θα γράψει, πολύ εύστοχα κατά την άποψή μου, πως αυτή η ταινία αποτελεί μια κάψουλα στο χρόνο. Γυρίζεται το Δεκέμβριο του 1962, τον επόμενο Νοέμβριο δολοφονείται ο Τζον Κένεντι και όλα τα καλά πράγματα τελειώνουν στην Αμερική.
Ναι, βέβαια, το βιβλίο προϋπήρχε, αλλά εδώ έχουμε το απόλυτα φιλελεύθερο φιλμ, που είναι αντανάκλαση της φιλελεύθερης πολιτικής του Τζον Κένεντι. Έχουμε έναν συγκλονιστικό Γκρέγκορι Πεκ που είναι ο εαυτός του, ο ρόλος είναι κομμένος και ραμμένος στα μέτρα του. Συνολικά προκύπτει ένα εκπληκτικό φιλμ διαλόγων, σκιών και σιωπών, που, πέρα από το πρώτο εμφανές επίπεδό του, κρύβει το εναλλακτικό μιας ιστορίας τέτοιας ώστε προσωπικά να θεωρώ πως όλη η μυθοπλασία είναι μια false fiction για να καλύψει το άλλο.
Χώροι έξοχοι επιλεγμένοι, έξοχη υπέροχη φωτογραφία, εξαιρετική η μουσική του Έλμερ Μπέρνστάιν, το παιγνίδι κερδίζεται ιδίως στο πεδίο του φωτισμού.
Αν κάποιοι κατατάσσουν την ταινία στα κοινωνικά μελοδράματα- τοιχογραφίες εποχής, προσωπικά την είδα να ακροβατεί υπέροχα στο χώρο του «φανταστικού», να ακυρώνει το δίδαγμα και να μεταφέρει το νόημα στην τρυφερότητα και την επικοινωνία. Ποτέ άλλοτε ένα τόσο ευθύγραμμο, αφηγηματικό transition δεν μετετράπη σε μια άλλη ιστορία».
Υ.Γ. Την άλλη Δευτέρα 11 Αυγούστου στο ίδιο αφιέρωμα θα προβληθεί το αθάνατο αριστούργημα του Λουκίνο Βισκόντι Θάνατος στη Βενετία.
10 λόγοι για να μην χάσετε το «Σκιές και σιωπή»
προτάσεις του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου ([email protected])
1.Για το εκπληκτικό, πολυπλόκαμο, παρεκβατικό σενάριο
2.Γιατί οι φωτισμοί είναι τόσο λειτουργικοί ώστε σε κάνουν να τρέμεις από ακαθόριστο φόβο.
3.Γιατί είναι μια κλασική περίπτωση False Fiction.
4.Για τον Γκρέγκορι Πεκ που είναι ο εαυτός του.
5.Γιατί μια ταινία για τις φυλετικές διακρίσεις καταφέρνει και διεισδύει στο χώρο του φανταστικού.
6.Για την άψογη μουσική του Μπέρνστάιν και τη φανταστική φωτογραφία
7.Γιατί ποτέ άλλοτε ένα τόσο καλοσυνάτο θέμα φιλελεύθερο και κλασικό δεν έκρυβε μια τόσο μεγάλη ανατροπή.
8.Για το μεγάλο μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης
9.Για τον υπέροχο πραγματικό τίτλο
10.Για τη συγκλονιστική διαδικασία ανθρώπινης επικοινωνίας