Πώς είναι να ξυπνάς με μούδιασμα στο σώμα, να καίει ο λαιμός και τα μάτια σου και να ζεις με πονοκεφάλους έχοντας τάση για εμετό; Πώς γίνεται τα παιδιά στα σχολεία και οι οικογένειες στα σπίτια να αναγκάζονται να κλείσουν τα παράθυρα για να μην εισπνέουν τον αέρα που μυρίζει άσχημα; Πώς γίνεται αυτή η συνθήκη να συνεχίζεται επί χρόνια χωρίς κάτι να αλλάζει;
Το πρόβλημα της δυσοσμίας που ταλαιπωρεί την περιοχή του Δήμου Ευόσμου-Κορδελιού αλλά και παρακείμενες περιοχές συνεχίζεται με καθημερινές καταγγελίες κατοίκων με την πηγή της δυσοσμίας να προσδιορίζεται πριν δύο χρόνια μέσα από το πόρισμα του ΑΠΘ και συγκεκριμένα του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του Τμήματος Χημείας. Σε αυτό κατονομάζεται η πηγή, οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις των ΕΛΠΕ, ενώ μέσα από την έρευνα εντοπίστηκαν 55 χημικές ουσίες στα 171 δείγματα αέρα που συλλέχθηκαν από τους τρεις σταθμούς μέτρησης ρύπων στο Κορδελιό. Το πρόγραμμα «Προσδιορισμός Μερκαπτανών στην Ευρύτερη Περιοχή της Θεσσαλονίκης. 2016-2017» με επιστημονικά υπεύθυνη την Κωνσταντίνα Σαμαρά χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για τον εντοπισμό των πηγών δυσοσμίας και ρύπανσης στην περιοχή. Η δυσοσμία προερχόταν από τη μονάδα αφυδάτωσης της λάσπης και τη μονάδα επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων των ΕΛΠΕ.
Ενώ δεν έχει βρεθεί λύση στο πρόβλημα (με τους καλοκαιρινούς μήνες να είναι κατά κοινή ομολογία οι χειρότεροι λόγω του ότι τα παράθυρα των σπιτιών παραμένουν περισσότερες ώρες ανοιχτά), το ενδιαφέρον των κατοίκων της περιοχής τώρα εστιάζεται σε δύο δίκες όπου κατηγορούμενοι βρίσκονται υψηλόβαθμα στελέχη των ΕΛΠΕ για πρόκληση ρύπανσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος, δίκες που μετά από πολλές αναβολές ξεκίνησαν στα τέλη του Νοεμβρίου. Η εξέλιξη αυτή είναι πολύ σημαντική για τους κατοίκους της δυτικής Θεσσαλονίκης καθώς μετά από ένα πολύ μεγάλο διάστημα ενός μεγάλου περιβαλλοντικού αγώνα με συνεχόμενες καταγγελίες, αναφορές στα αρμόδια τμήματα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος, στον Συνήγορο του Πολίτη αλλά και μηνύσεις, η υπόθεση φτάνει στα δικαστήρια. Η έκβασή τους δε θα αποτελέσει σταθμό για τον αγώνα αυτό. Σύμφωνα με τα κατηγορητήρια δεν είναι λίγες οι παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και οι παραλείψεις που έχουν διαπιστωθεί από ελέγχους στις εγκαταστάσεις των ΕΛΠΕ παρά το γεγονός ότι σε ανακοίνωσή τους με αφορμή το πόρισμα του ΑΠΘ διαβεβαίωναν ότι «η συνεχής μείωση των αέριων εκπομπών του και η χρήση των καλύτερων τεχνολογιών για τη βελτίωση του περιβαλλοντικού του αποτυπώματος σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων, αποτελεί διαρκή και αταλάντευτο στόχο».
Σύμφωνα με τις καταγγελίες των κατοίκων, ενδεικτικό των ανεπαρκών ελέγχων για τις δύσοσμες ουσίες ήταν ότι στις εγκαταστάσεις της βιομηχανίας υπήρχε μέχρι πριν κάποια χρόνια ένα μόνο ένα μηχάνημα ελέγχου σε όλη την έκταση.
Η πρώτη δίκη ξεκίνησε 18 Νοεμβρίου, συνεχίζεται σήμερα με την ολοκλήρωση της κατάθεσης μαρτύρων και αφορά συγκεκριμένα δύο υψηλόβαθμα στελέχη των ΕΛΠΕ που κατηγορούνται για πρόκληση ρύπανσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος κατ’ εξακολούθηση με πράξεις και παραλείψεις που αντιβαίνουν διατάξεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Η δίωξη τους έγινε μετά από δημοσιεύματα για περιστατικά δυσοσμίας που αφορούν την περίοδο 2016-2018. Κάτοικοι και συλλογικότητες της περιοχής, όπως η «Αναπνοή είναι Δικαίωμα», είχαν στείλει πλήθος αναφορών στο Τμήμα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και στις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας που προέβησαν σε σχετικούς ελέγχους. Μάλιστα για το θέμα οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας, έκαναν προκαταρκτική εξέταση για τη δυσοσμία κι έστειλαν το πόρισμα στις δικαστικές Αρχές.
Ουσιαστικά τα δύο υψηλόβαθμα στελέχη κατηγορούνται ότι με τις πράξεις και παραλείψεις τους δεν μερίμνησαν να εποπτεύουν και να ελέγχουν την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων και των κανόνων περιβαλλοντικής νομοθεσίας από τους υπαλλήλους της εταιρίας. Το κατηγορητήριο περιλαμβάνει πλήθος παραλείψεων και πράξεων: μεταξύ άλλων, ότι δεν φρόντισαν για την ορθή αποθήκευση χημικών ουσιών και προϊόντων της εταιρείας εντός των εγκαταστάσεών των ΕΛΠΕ. Επίσης, ο υπαίθριος χώρος αποθήκευσης χημικών ουσιών στον οποίο υπήρχαν εύφλεκτα υλικά δεν διέθετε δίκτυο συγκέντρωσης διαρροών, με αποτέλεσμα κάθε είδους διαρροή να μπορεί να διαφύγει είτε στον παρακείμενο χώρο όπου βρίσκονται πυλώνες υψηλής τάσης είτε στο δίκτυο όμβριων υδάτων του διυλιστηρίου που καταλήγει εκτός της εγκατάστασης χωρίς προεπεξεργασία κατά παράβαση της ΑΕΠΟ και των απαιτήσεων ασφαλείας.
Αναφέρονται και περισσότερες λεπτομέρειες, όπως ότι η λεκάνη ασφαλείας που περιβάλλει τις δεξαμενές μαζούτ και στην οποία ήταν τοποθετημένο το δοχείο αποθήκευσης της μερκαπτάνης (δύσοσμη πτητική ουσία) είχε άνοιγμα στη μία πλευρά και άρα υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι προκλήθηκε ρύπανση και υποβάθμιση του περιβάλλοντος και συγκεκριμένα των υδάτων και της ατμόσφαιρας, καθώς η διαρροή της μερκαπτάνης δημιουργεί έντονο φαινόμενο δυσοσμίας στην ευρύτερη περιοχή. Η δυσοσμία, σύμφωνα με την Επιθεώρηση Περιβάλλοντος, διαπιστώθηκε ότι επικρατούσε στο Δήμο Κορδελιού Ευόσμου τουλάχιστον κατά το χρονικό διάστημα των ετών 2016,2017 και 2018 και ταλαιπωρούσε τους κατοίκους του Δήμου.
Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι υπεύθυνοι εκπρόσωποι της εταιρείας δεν μερίμνησαν για την αποτροπή διαρροής επικίνδυνων αποβλήτων (όπως π.χ. μαζούτ) επί του εδάφους, πράγμα που και πάλι βεβαιώνουν οι Επιθεωρήτριες Περιβάλλοντος μετά από τρεις αυτοψίες τους, δύο τον Δεκέμβριο του 2017 και μία τον Ιανουάριο του 2018, πράγμα που συνιστά επίσης υποβάθμιση του εδάφους καθώς το μαζούτ ταξινομείται ως επικίνδυνο για το περιβάλλον και είναι πιθανό να προκαλέσει θνησιμότητα στην υδρόβια ζωή ενώ είναι καρκινογόνο και για τον άνθρωπο.
Τα δύο υψηλόβαθμα στελέχη κατηγορούνται ότι δεν μερίμνησαν, επίσης, έτσι ώστε οι ατμοί βενζίνης να μην υπερβαίνουν τα νόμιμα όρια με αποτέλεσμα να προκληθεί ρύπανση και υποβάθμιση της ατμόσφαιρας, δεδομένου ότι η βενζίνη συγκαταλέγεται στις επικίνδυνες ουσίες και οι ατμοί της ταξινομούνται ως επικίνδυνοι για το υδάτινο περιβάλλον όσο και για τον άνθρωπο (ναρκωτικές επιδράσεις, υπνηλία κ.ά)
Κατηγορούνται ακόμη, ότι δεν φρόντισαν για την ορθή παρακολούθηση αέριων εκπομπών καθώς μεταξύ άλλων δεν μερίμνησαν για την ορθή τοποθέτηση αναλυτών μέτρησης εκπομπών διοξειδίου του θείου, οξειδίων του αζώτου κ.ά. Επιπλέον, σύμφωνα με τους ελέγχους, δεν πραγματοποιούσαν κατά τα έτη 2016-2017 μετρήσεις VOC στον αέρα που εξερχόταν από το σύστημα βιοεξυγίανσης λάσπης στη συχνότητα που έπρεπε, ως όφειλαν.
Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής ήταν, σύμφωνα με τους ελέγχους, επαρκείς ενδείξεις πρόκλησης ρύπανσης και υποβάθμισης του αέρα δεδομένου ότι η μη ορθή παρακολούθηση των αερίων εκπομπών αφορούσε τις κρίσιμες περιόδους δυσλειτουργίας ή προγραμματισμένης συντήρησης των μονάδων της εγκατάστασης από τα οποία είναι δεδομένη η έκλυση δύσοσμων αερίων και επομένως δεν γινόταν γνωστές οι υπερβάσεις αερίων εκπομπών.
Eπιπλέον τα δύο στελέχη κατηγορούνται για αποθήκευση και διάθεση μη επικίνδυνων αποβλήτων εντός των εγκαταστάσεων των ΕΛΠΕ κατά παράβαση της ΑΕΠΟ και της κείμενης νομοθεσίας. Ένα περιστατικό που καταγράφεται στους ελέγχους των Επιθεωρητών είναι η ανεξέλεγκτη εναπόθεση μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων σε έκταση 30 στρεμμάτων στην ανατολική πλευρά των εγκαταστάσεων, πράγμα που επίσης συνιστά υποβάθμιση του περιβάλλοντος αφού, όπως αναφέρεται, η άμεση έκθεση των αποβλήτων στις καιρικές συνθήκες επί μακρόν χωρίς μέτρα προστασίας έχει ως αποτέλεσμα την ενδεχόμενη διαφυγή στο έδαφος ρυπογόνων ουσιών ενώ ακόμη και μη επικίνδυνες ουσίες αν βρεθούν σε μεγάλες ποσότητες μεταβάλουν με επιβλαβή τρόπο τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα.
Δεν φρόντισαν, όμως, σύμφωνα με τη δικογραφία, ούτε για τη σύννομη διαχείριση των στερεών επικίνδυνων αποβλήτων αλλά αποθήκευαν επικίνδυνα απόβλητα εντός των ΕΛΠΕ κατά παράβαση των όρων της ΑΕΠΟ. Συγκεκριμένα κατηγορούνται ότι εναπόθεταν ανεξέλεγκτα σε έκταση 30 στρεμμάτων στην ανατολική πλευρά των εγκαταστάσεων απόβλητα αμιαντοτσιμέντου «ελλενίτ», πισσούχα απόβλητα κ.ά τα περισσότερα ανοικτά και σε φθαρμένες συσκευασίες.
Βάσει των ίδιων των στοιχείων που υπέβαλε η ίδια η εταιρεία στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων για τα έτη 2014,2015,2016 οι ποσότητες των επικίνδυνων αποβλήτων δεν δηλώθηκαν στις ετήσιες εκθέσεις και συνεπώς, όπως αναφέρεται στο κατηγορητήριο, είναι άγνωστο για πόσο χρονικό διάστημα βρίσκονται αποθηκευμένα στο χώρο της εγκατάστασης.
Όλα αυτά διαπιστώθηκαν κατά τις αυτοψίες που διενήργησαν οι Επιθεωρήτριες Περιβάλλοντος του Τμήματος Επιθεώρησης Περιβάλλοντος του Σώματος Επιθεώρησης Βορείου Ελλάδος.
Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι και πάλι, σύμφωνα με τις καταγγελίες των κατοίκων, ο αναβαθμισμένος σταθμός μέτρησης του Εθνικού Δικτύου Ελέγχου Ρύπανσης στο Κορδελιό που λειτουργεί με ευθύνη της Περιφέρειας διαθέτει μεν νέους μετρητές αλλά δεν δημοσιεύει τα αποτελέσματα των μετρήσεων. Οι κάτοικοι τονίζουν ότι οι μετρήσεις είναι δημόσιο αγαθό και πρέπει να γνωρίζουν τι αναπνέουν, καθώς είναι αλήθεια πως η αναπνοή είναι δικαίωμα…
