Λένα Καλαϊτζή-Οφλίδη, Σίμος Οφλίδης, Νικόλαος Μαστερόπουλος, Ψηφίδες από το βίο και το έργο του.Μια λογοτεχνική προσέγγιση, Εκδόσεις Κυριακίδη
Η ικανότητα των Λένας και Σίμου Οφλίδη να μεταστοιχειώνουν τα πάντα σε λογοτεχνία είναι ήδη γνωστή από τα προηγούμενα έργα τους. Έτσι και αυτή τη φορά στο βιβλίο τους αυτό, μετά από κοπιαστική έρευνα συνέγραψαν μια εξαιρετική, μια σχεδόν βιογραφία του Νικόλαου Μαστερόπουλου, ενός σπουδαίου εικαστικού, ελάχιστα γνωστού στην Ελλάδα.
Τι συνέβη στο βιβλίο αυτό;
Οι συγγραφείς έκαναν μια μυστική χειραψία στα σκοτεινά με τον Νίκο Μαστερόπουλο. Οι τέχνες έχουν αυτήν τη μαγική ικανότητα. Να συνομιλούν μυστικά μεταξύ τους όταν οι δημιουργοί τους κοιμούνται. Γιατί οι τέχνες ξιφουλκούν εναντίον του χρόνου, διαπερνώντας τεχνοτροπίες, τεχνολογίες και τεχνήματα. Έτσι, το εικαστικό σύμπαν του ζωγράφου επαναπροσδιορίζεται με την πένα των συγγραφέων, που του μιλούν σε χρόνο ενεστώτα, ενσωματώνοντας γόνιμα και δημιουργικά όλες τις αισθητικές αναλύσεις που αφορούν το έργο του.
Ξεκλειδώνουν ευρηματικά τη ζωή του και το έργο του, ακολουθώντας την πορεία του από τον Πόντο, στη Μόσχα, στην Ελλάδα και στη μονή των μεγαλοκτητόρων Κομνηνών, στη μονή Διονυσίου. Αυτήν την προσωπική και καλλιτεχνική πορεία ακολουθούν μετά από κοπιώδεις έρευνες και μόχθο. Αποκρυπτογραφούν αυτά που λέει με τη ζωγραφική και κάνουν στάσεις στα καλλιτεχνικά του βήματα.
Ο Νικόλαος Μαστερόπουλος κατέθεσε όλη του τη ζωή μέσα στο το έργο του. Μας μιλά γι’ αυτόν μέσα από το έργο του. «Από τον μοντερνισμό, τον Σοβιετικό ρεαλισμό σε μεγάλη κλίμακα έφτασε στην τέχνη του ψηφιδωτού, προσευχόμενος […] την ώρα που τοποθετούσε ψηφίδες συγκατάνευε ανεπαίσθητα με το κεφάλι ωσάν να ακολουθούσε άνωθεν οδηγίες. Ένας πειθήνιος μαθητής, εκτελεστής ουράνιου έργου», όπως καταθέτουν οι συγγραφείς. Είναι αποδεκτό πως η απεικονιστική τέχνη μιλάει πιο εύγλωττα από τις υπόλοιπες και μπορεί πιο εύκολα να μαρτυρήσει το δημιουργό.
Αυτό συμβαίνει γιατί η απεικονιστική τέχνη είναι ένας αρχέγονος τρόπος επικοινωνίας. Γίνεται με διαβίβαση οπτικής πληροφορίας και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική.
Η απεικονιστική τέχνη και ιδιαίτερα η ζωγραφική, είναι το δραματικότερο μέσο έκφρασης, ίσως η πιο άμεση προσομοίωση – απεικόνιση ζωής και γι’ αυτό το πιο αληθινό αντηχείο θανάτου. Η ψευδαίσθηση, μ’ άλλα λόγια, ότι το «τώρα» μπορεί να διαρκέσει για πάντα. Ότι, όπως φυλακίζεται η στιγμή, μπορεί να φυλακιστεί κι ο χρόνος.
Η Τέχνη, έτσι κι αλλιώς, είναι έκκληση για επικοινωνία, πολύ προσωπική και μύχια μαζί. Το δημιούργημα είναι πάντοτε ένας αντικατοπτρισμός του θυμικού και της ιδιοσυγκρασίας του δημιουργού.
Τα έργα του εικαστικού Νικόλαου Μαστερόπουλου, είναι εδώ και μας στέλνουν τα δικά τους σήματα καπνού: οι σκέψεις, οι προβληματισμοί, το συναισθηματικό φορτίο και η ιδιαιτερότητα με την οποία ο καλλιτέχνης έστρεφε το βλέμμα του στον κόσμο.
Ο Νικόλαος Μαστερόπουλος στην τελευταία φάση της δημιουργίας του ασχολήθηκε με την πιθανότητα της πτώσης και τη δυνατότητα της κάθαρσης.
Έρχεται αντιμέτωπος με τη θνητότητα, βιώνει τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου και με την κλασικής ποιότητας τεχνική του αναδεικνύει τα ένδον στοιχεία και διαλύει την εξωτερική τελειότητα των μορφών.
Πολλά από τα έργα του, πριν αφοσιωθεί στην μικροτεχνία των ψηφιδωτών, πριν περάσει από τον μεγάκοσμο στον μικρόκοσμο, μοιάζουν σαν λυγμικοί απόηχοι μιας ποντιακής λύρας.
Ο Νικόλαος Μαστερόπουλος, και λόγω καταγωγής αλλά και λόγω αγωγής, αισθητικής και όχι μόνο, είχε μια άμεση ενστικτώδη διασύνδεση με τη δυναμική και το απροσποίητο δράμα του βίου σε όλες τις φάσεις της δημιουργίας του. Υμνητής μιας φύσης που το χρώμα αναδεικνύεται από το φυσικό φως. Δημιουργός εικόνων που ανατρέπουν δυναμικά.
Η γραφή των Καλαϊτζή και Οφλίδη ανασταίνει αυτές τις εικόνες. Η Τέχνη που προλαβαίνει τη ζωή. Τη ζωή που δεν υφίσταται, εκτός κι αν γίνει Τέχνη. Ή, η τέχνη να είναι ζωή αλλά αλλιώς…
Ο Μαστερόπουλος εβάδισε στη δική του βυζαντινή αγιότητα σαν να ήταν άγιος ως τα μύχια, εκ κατασκευής. Το φως που τον συνέτριβε, αυτό τον έσωσε. Ζωγράφισε και ψηφιδογράφησε και μας ταξίδεψε πιο πέρα, πιο ψηλά και πιο βαθειά από αυτό που φανταστήκαμε. Γιατί αυτό σημαίνει τέχνη. Τον τρόπο μας να ψιθυρίσουμε την απόλυτα προσωπική μας ιστορία στο αυτί της αιωνιότητας.
Η Εύη Κουτρουμπάκη είναι φιλόλογος και συγγραφέας.
