Εδώ και λίγες μέρες, τα ΜΜΕ δεν σταματάνε να αναπαράγουν ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για τα βασανιστήρια και την εξευτελιστική μεταχείριση στην οποία υποβλήθηκε ο Βαγγέλης Γιακουμάκης, δημιουργώντας ένα κύμα ηθικού πανικού, ειδικά στα Ιωάννινα. Ωστόσο, ένα τέτοιο κλίμα συλλογικής υστερίας αποκρύπτει τις αιτίες αυτής της μεταχείρισης. Ο Βαγγέλης Γιακουμάκης έπεσε θύμα εκφοβισμού από τους συμφοιτητές του, όχι μόνο γιατί ήταν ντροπαλός, αλλά, κυρίως, γιατί θεωρήθηκε ότι δεν ήταν αρκετά «άντρας», ότι ήταν «αμφίβολου» σεξουαλικού προσανατολισμού. Ο Γιακουμάκης δεν έπεσε θύμα τυφλού μίσους, αλλά στοχοποιήθηκε γιατί δεν εναρμονιζόταν με τα παραδοσιακά πρότυπα αρρενωπότητας, που κυριαρχούν στην Ελλάδα.
Ξέρω ότι το ζήτημα είναι ευαίσθητο, καθώς εμπλέκει πτυχές της προσωπικής ζωής του –νεκρού πια– παιδιού. Ωστόσο, αν δεν μιλήσουμε γι’ αυτή τη διάσταση, χάνουμε την ουσία του ζητήματος. Γιατί, εκτός από την προφανή επίδειξη «ανδρισμού», όπως σε όλες τις περιπτώσεις εκφοβισμού, πρέπει να έχουμε κατά νου αυτό που η ελληνική κοινωνία προσπαθεί απεγνωσμένα να ξεχάσει: ο Γιακουμάκης υπήρξε θύμα ομοφοβικής βίας και διακρίσεων, όχι μόνο «νεανικής βίας». Ως εκ τούτου, η ξαφνική κοινωνική ανησυχία για το bullying είναι μεν καλοδεχούμενη σε μια χώρα που η διαμαρτυρία για τέτοιες συμπεριφορές συνήθως θεωρείται περαιτέρω επιβεβαίωση αδυναμίας, αλλά δεν είναι αρκετή. Η Ελλάδα είναι ένα από τα τελευταία κράτη της Ευρώπης που δεν παρέχει, μέχρι σήμερα κανενός είδους νομική αναγνώριση σε ομόφυλα ζευγάρια – και αυτή είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου σε μια βαθιά ομοφοβική κοινωνία.
Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα τα άτομα που δεν ταιριάζουν με τα ηγεμονικά στερεότυπα φύλου αντιμετωπίζουν τα ίδια σοβαρά προβλήματα όπως ο Γιακουμάκης, οποίος ήταν σε ιδιαίτερα ευάλωτη θέση, αόρατος τόσο για το ΛΟΑΤ κίνημα όσο και για την Αριστερά στην Ελλάδα. Ήταν ένας νεαρός, από αγροτική οικογένεια που δεν σπούδαζε στο πανεπιστήμιο, αλλά σε μια σχολή επεξεργασίας γαλακτοκομικών προϊόντων. Ταυτόχρονα, η συμπεριφορά και η σεξουαλικότητά του φαινόταν να αποκλίνει από τα κυρίαρχα στερεότυπα, εξαιρετικά ισχυρά στην αγροτική Ελλάδα.
Και, εδώ, το πρόβλημα είναι ότι η ελληνική Αριστερά υπήρξε σταθερά απρόθυμη και ανίκανη να θέσει σοβαρά το ζήτημα του φύλου, ειδικά όσον αφορά νέους που προέρχονται από αγροτικές περιοχές με χαμηλό εκπαιδευτικό υπόβαθρο. Το τελευταίο εξηγείται με ιστορικούς όρους, καθώς το ελληνικό πανεπιστήμιο ήταν ανέκαθεν ένας χώρος προνομιακός για την Αριστερά, καθώς και για την ανάπτυξη ριζοσπαστικών κοινωνικών κινημάτων. Διαπιστώνουμε, δηλαδή, υστέρων ότι η πραγματική (και όχι μόνο εκλογική) σύνδεση μεταξύ της Αριστεράς και των νέων της εργατικής ή αγροτικής τάξης παραμένει αμελητέα. Επιπλέον, ιστορικά υπήρξε μια ένταση μεταξύ όλων, λίγο-πολύ των τάσεων της Αριστεράς και των ζητημάτων που (λανθασμένα) εννοιολογήθηκαν ως «πολιτική ταυτότητας». Η μικρή συμμετοχή γυναικών στο υπουργικό συμβούλιο της σημερινής κυβέρνησης είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα. Ως εκ τούτου, η Αριστερά δεν θα μπορούσε να προσεγγίσει τον Βαγγέλη. Παρά τις διαδεδομένες φαντασιώσεις και τις εκλογικές επιδιώξεις, αυτό το κομμάτι της νεολαίας που ποτέ δεν περνά τις πύλες των Πανεπιστημίων, δεν έρχεται σε επαφή με την Αριστερά. Επιπλέον, η Αριστερά έχει προχωρήσει σε έναν επίπλαστο διαχωρισμό των οικονομικών και ταξικών ζητημάτων από τα «άλλα» θέματα, παραβλέποντας το γεγονός ότι είναι ακριβώς μεταξύ των καταπιεσμένων τα ζητήματα φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού ή φυλής μπορεί να γίνουν εξαιρετικά επώδυνα.
Ταυτόχρονα, ούτε το ΛΟΑΤ κίνημα (ή τουλάχιστον οι ομάδες που κυριαρχούν σε αυτό) μπορεί να προσεγγίσει περιπτώσεις όπως ο Γιακουμάκης. Ακολουθώντας τις κυρίαρχες τάσεις του δυτικού κόσμου, το ΛΟΑΤ κίνημα της Ελλάδας επέλεξε να προτάξει το θέμα της ισότητας γάμου. Η επιλογή αυτή απορρέει από τα χαρακτηριστικά του κινήματος, και, με τη σειρά της, ενίσχυσε τον χαρακτήρα του ως κίνημα της μεσαίας τάξης. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ξεχνάμε πως το Athens Pride αποφάσισε να καλέσει να συμμετάσχει το ΚΕΕΛΠΝΟ, τον φορέα που ευθύνεται για τον δημόσιο εξευτελισμό εκδιδόμενων γυναικών πριν τρία χρόνια. Το μήνυμα ήταν σαφές: τα καλοβαλμένα ΛΟΑΤ άτομα της μεσαίας τάξης θα αποκτήσουν το δικαίωμα στο γάμο, δημιουργώντας μια συμμαχία με τις φιλελεύθερες ανώτερες τάξεις, αλλά τα οροθετικά, τοξικομανή, και εκδιδόμενα άτομα απλά δεν έχουν θέση στην εξίσωση αυτή.
Ένας νεαρός από αγροτική περιοχή που μαθαίνει πώς να επεξεργάζεται το γάλα, είναι ξένος σε αυτό τον κόσμο — και αυτό ισχύει τόσο για τον κόσμο (και τον λόγο) της Αριστεράς όσο και της ΛΟΑΤ κοινότητας. Σε τελευταία ανάλυση, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να αφήσουμε στην άκρη τον ηθικό πανικό και να αναγνωρίσουμε μια απλή αλλά οδυνηρή αλήθεια: εμείς (όλοι εμείς που λέμε ότι αγωνιζόμαστε για τη χειραφέτηση και την ισότητα) δημιουργήσαμε ένα χάσμα. Και ο Βαγγέλης έπεσε μέσα. Ας ελπίσουμε ότι θα είναι ο τελευταίος.
Η Ντίνα Τζουβάλα είναι υποψήφια δρ Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Durham και μέλος της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ. Το κείμενο γράφτηκε για το Analyze Greece!
πηγή: Ενθέματα