Η επιμονή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) στο σφράγισμα των εξωτερικών της συνόρων τροφοδοτεί μια σειρά από καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη στιγμή που δεν πετυχαίνει καν το –λανθασμένο- σκοπό της, τον τερματισμό της εισόδου απεγνωσμένων προσφύγων, αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία σε νέα της έκθεση, που δημοσιεύεται σήμερα.
Η έκθεση Φόβος και Φράχτες: Πώς η Ευρώπη προσπαθεί να κρατήσει τους πρόσφυγες μακριά αποκαλύπτει το πώς ο αποκλεισμός τμημάτων των συνόρων με φράχτες και η συστράτευση γειτονικών χωρών, όπως η Τουρκία και το Μαρόκο, στο ρόλο των φρουρών των συνόρων, έχει γίνει η αιτία για την άρνηση στην πρόσβαση σε άσυλο σε πρόσφυγες. Παράλληλα, εκθέτει πρόσφυγες και μετανάστες σε κακομεταχείριση και τους εξωθεί σε επικίνδυνα για τη ζωή τους θαλάσσια ταξίδια.
«Τα επεκτεινόμενα τείχη γύρω από τα σύνορα της Ευρώπης το μόνο που έχουν καταφέρει είναι να εδραιώσουν καταπατήσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων και να δυσκολέψουν τη διαχείριση της μεταναστευτικής ροής με ανθρώπινο και συντονισμένο τρόπο», είπε ο John Dalhuisen, Διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.
«Η ΕΕ και τα μέλη της πρώτης της γραμμής πρέπει άμεσα να επανεξετάσουν τρόπους διασφάλισης ασφαλούς και νόμιμης πρόσβασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τόσο από εξωτερικά της σύνορα όσο από τις χώρες-περάσματα και τις χώρες προέλευσης των προσφύγων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την αύξηση της μετέγκαταστασης των προσφύγων, με την επανένωση των οικογενειών και με την έκδοση ανθρωπιστικής βίζας.»
Η έκθεση Φόβος και Φράχτες, καθώς επίσης και η νέα συνοπτική έκθεση της οργάνωσης Human Rights Watch, Η Ευρωπαϊκή Προσφυγική Κρίση: Μια Ατζέντα για Δράση, που επίσης δημοσιεύεται σήμερα, παραθέτουν λεπτομερείς προτάσεις, καλώντας την ΕΕ και τα μέλη της να κάνουν πολλά περισσότερα για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας προσφυγικής κρίσης.
Το βαρύ τίμημα των φραχτών του Φρουρίου Ευρώπη
Συνολικά, τα Ευρωπαϊκά κράτη μέλη έχουν υψώσει πάνω από 235 χμ. φραχτών στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης, τα οποία κόστισαν 175 εκατομμύρια Ευρώ και περιλαμβάνουν:
⦁ ένα φράχτη 175 χλμ. στα σύνορα Ουγγαρίας και Σερβίας
⦁ ένα φράχτη 30 χλμ. στα σύνορα Βουλγαρίας και Τουρκίας, ο οποίος πρόκειται να επεκταθεί σε ακόμη130 χμ.
⦁ ένα φράχτη 30 χλμ. στα σύνορα των ισπανικών θυλάκων της Θέουτα και Μελίγια με το Μαρόκο, και
⦁ ένα φράχτη 10,5 χλμ. στην περιοχή του Έβρου, στα Ελληνο-Τουρκικά χερσαία σύνορα.
Αντί να αποτρέπουν τις διελεύσεις των ανθρώπων, το μόνο που κάνουν αυτοί οι φράχτες είναι να κατευθύνουν τις προσφυγικές ροές σε άλλες χερσαίες διαδρομές ή σε πιο επικίνδυνες θαλάσσιες διαδρομές. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, το 2015 ο αριθμός των αφίξεων στην Ευρώπη δια μέσου της θάλασσας άγγιξε το Νοέμβριο τις 792,883, σε σύγκριση με τις 280,000 αφίξεις δια μέσου ξηράς και θάλασσας που καταγράφηκαν από τη Frontex, για ολόκληρο το έτος 2014.
Μέχρι στιγμής, αυτή τη χρονιά, έχουν σημειωθεί 647, 581 αφίξεις στην Ελλάδα, δια μέσου θαλάσσης, με το 93% αυτών των αφίξεων να έρχονται από τις 10 κορυφαίες χώρες προέλευσης προσφύγων, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες. Έως τις 10 Νοέμβρη, 512 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στο Αιγαίο αυτό το έτος και 3,500 θάνατοι έχουν σημειωθεί στη Μεσόγειο συνολικά.
Απωθήσεις και άλλες παραβιάσεις στα σύνορα
Οι άνθρωποι που προσπάθησαν να διασχίσουν τα ελληνικά, βουλγαρικά και ισπανικά σύνορα μίλησαν στη Διεθνή Αμνηστία για το πώς, κατά παραβίαση του διεθνούς δικαίου, απωθήθηκαν από τις συνοριακές αρχές, χωρίς πρόσβαση σε διαδικασίες ασύλου ή τη δυνατότητα να προσβάλλουν νομικά την επιστροφή τους. Οι απωθήσεις συχνά συνοδεύονται από βία ενώ θέτουν και τη ζωή των ανθρώπων σε κίνδυνο.
Ένας 31χρονος Σύριος πρόσφυγας περιέγραψε μια τυπική απώθηση στα ελληνικά χερσαία σύνορα με την Τουρκία, τον Απρίλιο αυτού του έτους:
«Μας οδήγησαν στις όχθες τους ποταμού και μας είπαν να πέσουμε στα γόνατα. Είχε σκοτεινιάσει- γύρω στις 08.30 μμ. Υπήρχαν κι άλλοι άνθρωποι εκεί που στέλνονταν πίσω στην Τουρκία. Ένας από τους αστυνομικούς με χτύπησε στην πλάτη… με χτύπησε στα πόδια και στο κεφάλι με μια ξύλινη βέργα. Μας πήγαν πιο κοντά στο ποτάμι και μας είπαν να είμαστε ήσυχοι και να μην κινούμαστε. Με οδήγησαν μακριά από τους άλλους και άρχισαν να μας χτυπούν με γροθιές και να μας κλωτσάνε στο έδαφος. Με άρπαξαν από τα μαλλιά και με έσπρωξαν πίσω στο ποτάμι.»
Η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας δείχνει ότι οι παράνομες αυτές απωθήσεις στα χερσαία σύνορα Ελλάδας – Τουρκίας συμβαίνουν τακτικά, ενώ οι αναφορές για τέτοιες απωθήσεις στα σύνορα της Βουλγαρίας με την Τουρκία παραμένουν συνεχείς.
Το Μάιο του 2015, η Ισπανία εισήγαγε νομοθεσία για την νομιμοποίηση των απωθήσεων μεταναστών και προσφύγων, οι οποίες διεξάγονται από Ισπανούς φρουρούς στη Θέουτα και τη Μελίγια, τους δυο Ισπανικούς θύλακες στη Βόρεια Αφρική, που συνορεύουν με το Μαρόκο. Το Σεπτέμβρη, η Ουγγαρία καθιέρωσε ζώνες transit στα σύνορά της με τη Σερβία, ώστε να επιστρέφει τους αιτούντες άσυλο πίσω στη Σερβία, κατόπιν εσπευσμένων διαδικασιών διεκπεραίωσης και με αμφιλεγόμενες νομικές εγγυήσεις.
«Όπου υπάρχουν φράχτες υπάρχει και καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Οι παράνομες απωθήσεις των αιτούντων άσυλο έχουν γίνει εγγενές στοιχείο σε κάθε εξωτερικό σύνορο της ΕΕ που βρίσκεται σε σημαντική μεταναστευτική οδό και κανείς δεν ασχολείται ουσιαστικά ώστε αυτό να σταματήσει», είπε ο John Dalhuisen.
«Ο έλεγχος της εισόδου στην ΕΕ είναι ένα πράγμα. Η άρνησή πρόσβασης συνολικά στους πρόσφυγες είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Το πρώτο είναι αναμενόμενο και θεμιτό, το δεύτερο είναι απάνθρωπο και παράνομο και πρέπει να σταματήσει.»
Σε μία πιο εκτεταμένη προσπάθεια να κρατηθούν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες εκτός Ευρώπης, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της όλο και περισσότερο στρέφονται προς τρίτες χώρες ώστε εκείνες να δράσουν ως συνοριοφύλακες.
Οι «φύλακες των πυλών» της Ευρώπης
Η νέα πρόταση που κατατέθηκε αφορά ένα κοινό σχέδιο δράσης μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, το οποίο δεσμεύει την Τουρκία να «αποτρέπει την παράτυπη μετανάστευση». Μια τέτοια συμφωνία αδιαφορεί για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων των προσφύγων και των μεταναστών στη Τουρκία. Τους τελευταίους μήνες, η Τουρκία έχει προβεί σε συλλήψεις μεταναστών και αιτούντων άσυλο, οι οποίοι δεν έχουν πρόσβαση σε δικηγόρο, ενώ εξαναγκάζουν τους πρόσφυγες να επιστρέψουν στη Συρία και το Ιράκ, πράξη που συνιστά καταφανή παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Πολλοί πρόσφυγες που δεν προέρχονται από τη Συρία περιμένουν περισσότερο από πέντε χρόνια, προκειμένου να εξεταστούν οι αιτήσεις ασύλου που έχουν υποβάλει.
Οι μαροκινοί συνοριακοί φύλακες έχουν επίσης μερίδιο ευθύνης στην κακομεταχείριση όσων ανθρώπων προσπαθούν να περάσουν τους φράχτες που περιβάλλουν τους ισπανικούς θύλακες. Την ίδια στιγμή, οι μεταρρυθμίσεις του συστήματος ασύλου της χώρας, δεν έχουν ακόμα εφαρμοστεί.
«Η ΕΕ δεν θα έπρεπε να στρέφεται σε κράτη που δεν μπορούν να σεβαστούν τα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών, προκειμένου να κάνουν τη βρώμικη δουλειά γι’ αυτούς. Οι γειτονικές χώρες θα έπρεπε να λάβουν βοήθεια με σκοπό την ανάπτυξη συστημάτων υποδοχής και ασύλου, και όχι να προσληφθούν ως υπάλληλοι με πλήρης αδιαφορία για τις συνέπειες που θα προκύψουν για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες», δήλωσε ο John Dalhuisen.
Συστάσεις προς την ΕΕ
Η ΕΕ μπορεί και πρέπει να εφαρμόσει μια σειρά από εφικτά και ρεαλιστικά μέτρα ως ανταπόκριση στην παγκόσμια προσφυγική κρίση και να εγγυηθεί ασφάλεια για τους εκατοντάδες χιλιάδες που έχουν ήδη καταφθάσει στην ηπειρωτική Ευρώπη.
«Η παγκόσμια προσφυγική κρίση είναι μία τεράστια πρόκληση για την ΕΕ, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί υπαρξιακή απειλή. Η ΕΕ πρέπει να ανταποκρίνεται, όχι με φόβο και περιφράξεις, αλλά σύμφωνα με τις καλύτερες παραδοσιακά αξίες τις που ισχυρίζεται ότι θεωρεί πολύτιμες», δήλωσε ο John Dalhuisen.
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί την ΕΕ και τα κράτη-μέλη της:
• Να ανοίξουν ασφαλείς και νόμιμες οδούς, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των θέσεων μετεγκατάστασης, της οικογενειακής επανένωσης, της εισδοχής και έκδοσης θεώρησης με ανθρωπιστικά κριτήρια,
• Να εξασφαλίσουν πως οι πρόσφυγες θα έχουν πρόσβαση στο έδαφος και άσυλο στα εξωτερικά χερσαία σύνορα της ΕΕ,
• Να θέσουν ένα τέλος στις απωθήσεις και στις άλλες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα, κυρίως με την διεξαγωγή αποτελεσματικών ερευνών σχετικά με τις καταγγελίες κακοποίησης σε εθνικό επίπεδο, και με την εκκίνηση των διαδικασιών παράβασης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όταν το δίκαιο της ΕΕ παραβιάζεται,
• Να βελτιώσουν σημαντικά την ικανότητα υποδοχής και την βραχυπρόθεσμη ανθρωπιστική βοήθεια στις χώρες της πρώτης γραμμής της Ευρώπης όπως η Ελλάδα και η Ιταλία,
• Να επιταχύνουν και να παρατείνουν την εφαρμογή του προγράμματος μετεγκατάστασης μέσα στην ΕΕ για τους αιτούντες άσυλο.
Οι ηγέτες των G20 πρέπει να δείξουν πραγματική πολιτική ικανότητα στον απόηχο της τραγωδίας στο Παρίσι
Οι ηγέτες του κόσμου πρέπει να δείξουν πραγματική πολιτική ικανότητα και να αποφύγουν να υποκύψουν στην αντιπροσφυγική ρητορική μετά από τις απεχθείς επιθέσεις στο Παρίσι, προτρέπει η Διεθνής Αμνηστία σήμερα.
«Τα τραγικά γεγονότα του Παρισιού έχουν αηδιάσει και σοκάρει τον κόσμο και οι καρδιές μας και οι σκέψεις μας πηγαίνουν σε όσους έχουν επηρεαστεί από αυτή τη φρικτή επίθεση. Η απειλή της τρομοκρατίας πρέπει να αντιμετωπίζεται με αποφασιστικότητα και με τη μέγιστη προσοχή στη προστασία και στο σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα», είπε ο John Dalhuisen, Διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και τη Κεντρική Ασία.
«Τώρα είναι επίσης η ώρα για τους παγκόσμιους ηγέτες να επιδείξουν αληθινή πολική ικανότητα και κριτήριο και να μην υποκύψουν στην αντιπροσφυγική ρητορική, που ήδη έχει ξεκινήσει από ορισμένα μέρη. Πρέπει να θυμόμαστε ότι πολλοί από αυτούς που προσπαθούν να βρουν καταφύγιο στην Ευρώπη διαφεύγουν το τρόμο, τον πόλεμο, τις διώξεις και στη πραγματικότητα το ίδιο το ‘Ισλαμικό Κράτος’ τόσο στη Συρία όσο και στο Ιράκ»
«Αυτή τη στιγμή η Ευρώπη αντιμετωπίζει δυο επείγουσες προκλήσεις. Η πρώτη είναι η μακροχρόνια απειλή της τρομοκρατίας. Η δεύτερη, πιο πρόσφατη, είναι η αυξημένη ροή προσφύγων και αιτούντων άσυλο στα σύνορά της. Δεν αποτελούν την ίδια πρόκληση και μόνο η μία εκ των δυο είναι απειλή. Οι ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να είναι προσεκτικοί ώστε να γίνει η διάκριση μεταξύ των δυο προκλήσεων και να γίνει κατανοητό ότι η ασφάλεια της Ευρώπης δεν εξασφαλίζεται με το να γυρίσουν την πλάτη στη παγκόσμια προσφυγική κρίση αλλά εξασφαλίζοντας οργανωμένη και με ανθρώπινες συνθήκες πρόσβαση για αυτούς που διαφεύγουν παρόμοιες εφιαλτικές καταστάσεις», είπε ο John Dalhuisen.