Το ταξίδι ξεκινά ξανά από την Ειδομένη. Η αλληλεγγύη εκεί λειτουργεί 24ώρες το 24ωρο. Η Κυριακή είναι μια βροχερή μέρα, παρ`όλα αυτά οι αλληλέγγυοι από το Κιλκίς όπως η Όλγα Μαραγκάκη από το σουβλατζίδικο του Πολυκάστρου, ο Βασίλης Τσαρτσάνης, η Εβελίνα Πoλιτίδου και ο Δημήτρης Αγαθόπουλος από το Κοινωνικό Φαρμακείο Κιλκίς και δεκάδες άλλοι, δείχνουν περισσότερο ευτυχισμένοι από ποτέ. Είναι η τρίτη μέρα που λειτουργεί ο καταυλισμός που στήθηκε με πρωτοβουλία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ και άλλων ΜΚΟ και έτσι οι πρόσφυγες δεν χρειάζεται να περιμένουν στην βροχή.
Ίσως είναι και η μέρα που στο σημειο έσπευσαν οι περισσότεροι αλληλέγγυοι από πολλές πόλεις της Ελλάδας, εκπαιδευτικοί από την Θεσσαλονίκη και τις τοπικές ΕΛΜΕ, το κοινωνικό ιατρείο και φαρμακείο Δράμας αλλά και το Οικόπολις, το Στέκι Μεταναστών κ.α . Κάποιοι έρχονται πλέον κάθε μέρα γνωρίζονται μεταξύ τους, βγάζουν βάρδιες και προσπαθούν να οργανώσουν την διανομή του φαγητού και των ρούχων. Τα προβλήματα όμως δεν σταματούν όχι μόνο γιατί ο καιρός αρχίζει και χαλάει αλλά γιατί όταν νυχτώσει και καθώς σχολάνε οι εργαζόμενοι των ΜΚΟ κάποιοι μένουν μόνοι μέχρι το πρωί για να παρέχουν την όποια βοήθεια.
Επόμενος σταθμός Πρέσεβο
Μια κωμόπολη στα σύνορα της Σερβίας είναι ο επόμενος προορισμός των προσφύγων που παίρνουν το τρένο από την Γευγελή αφού περάσουν με τα πόδια την ουδέτερη ζώνη μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, στην Ειδομένη.
Στο Πρέσεβο ζουν στην πλειοψηφία τους αλβανόφωνοι μαζί με Σέρβους και Ρομά, μια ερημωμένη περιοχή με νεόκτιστα σπίτια που κατά πληροφορίες έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια.
Το κέντρο πρώτης υποδοχής βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και άρχισε να λειτουργεί από τις 8 Ιουλίου υπό την αιγιδα του σέρβικου κράτους και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ σε έναν χώρο που παλαιότερα βρισκόταν οι εγκαταστάσεις εργοστασίου καπνού. Οι πρόσφυγες περιμένουν σε ουρά έξω από τα κάγκελα του κέντρου ενώ δίπλα τους καιροφυλακτούν οι οδηγοί των λεωφορείων μαζί με τους αυτοαποκαλούμενους manager που αγωνιούν να αρπάξουν το επόμενο γκρουπ που θα έχει ολοκληρώσει τις διαδικασίες καταγραφής για να το μεταφέρουν στα σύνορα με την Κροατία. Με το αζημίωτο βέβαια καθώς και εκεί η προσφυγιά έχει μετατραπεί σε μια μεγάλη μπίζνα Η μεταφορά προς τα σύνορα της Κροατίας συνοδεύεται από ειδική ταρίφα κατ` άτομο η οποία εξαρτάται από την μίζα που παίρνει ο μάνατζερ, αλλά και το τι συμβαίνει στα σύνορα.
Στο φρουρούμενο από στρατό και αστυνομία κέντρο, εκπρόσωπος του Κομισσαριάτου για τους Μετανάστες και πρόσφυγες περιμένει την αντιπροσωπεία της Ευαγγελικής εκκλησίας της Γερμανίας η οποία μαζί με γερμανούς δημοσιογράφους έχει έρθει για να διαπιστώσει τις συνθήκες στις οποίες ζουν εκεί οι πρόσφυγες και να μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια.
Στο κέντρο υποδοχής χιλιάδες πρόσφυγες κάθονται κυριολεκτικά στις λάσπες και τα σκουπίδια ενώ άλλοι περιμένουν όρθιοι στην σειρά με το νούμερο της ομάδας τους μέχρι οι αρχές να τους φωνάξουν για να γίνει η καταγραφή. Στον χώρο έχουν στηθεί σκηνές ανοιχτού τύπου που αν και λειτουργούν για την προστασία από την βροχή αδυνατούν να δώσουν ζεστασιά στους εξαντλημένους από το ταξίδι, την βροχή και το κρύο πρόσφυγες. Όλοι περιμένουν ένα χαρτί που λέει ότι σε 72 ώρες πρέπει να έχουν φύγει από την χώρα.
Ταξιδεύουμε χωρίς παπούτσια
Σε ένα εγκαταλελλειμένο κτίριο στεγάζονται οι γιατροί που προσφέρουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Τα περιστατικά που συναντούν είναι μυϊκά προβλήματα από την κούραση, αφυδάτωση, γαστρεντερίτιδες αλλά και προβλήματα που αντιμετωπίζουν έγκυες γυναίκες που λόγω του ταξιδιού έχουν παραμελήσει τα προβλήματα της εγκυμοσύνης τους. “Είχαμε και ένα περιστατικό έγκυας γυναίκας που χτυπήθηκε από αστυνομικούς στο στομάχι και αντιμετώπισε πρόβλημα” μας λένε οι γιατροί προσθέτοντας πως τα επείγοντα μεταφέρονται απευθείας στα νοσοκομεία.
Γυναίκες ταλαιπωρημένες από το ταξίδι μας δείχνουν τα πόδια τους επαναλαμβάνοντας την λέξη κούραση.
Ταξιδεύουμε τρεις εβδομάδες χωρίς παπούτσια, πονάνε τα κόκκαλά μας, είμαστε κουρασμένοι και αυτή είναι μόνο η αρχή” λέει η Suzzane από την Συρία τυλιγμένη σε μια κουβέρτα με το μικρό της κάθονται σε μια πέτρα. “Φύγαμε από τον θάνατο χωρίς να ξέρουμε τι θα βρούμε μετά”.
Πιο δίπλα ο Raouat επίσης από την Συρία μιλά για τον τόπο του. “Εγώ ζούσα σε μια περιοχή δίπλα στην Δαμασκό. Έφυγα όταν άρχισαν να την βομβαρδίζουν. Ήμουν μηχανικός εκεί, δηλαδή είχα μια δουλειά, τα έχω χάσει όλα. Δεν ξέρω σε ποια χώρα θέλω να πάω, θέλω να βρω ένα μέρος να μπορώ να ζήσω με ειρήνη, να δουλέψω και να ανασαίνω ελεύθερα”.
Η προσφυγιά έχει μετατραπεί σε μπίζνα
Ο Αμίρ καπνίζει και ειρωνικά λέει “ένα ευρώ η φωτογραφία με τον πρόσφυγα” . Ο Αμίρ έχει χάσει την οικογένειά του στην Συρία, ταξίδεψε σε μια σάπια βάρκα ενώ άλλοι σύντροφοι του δεν κατάφεραν να φτάσουν ποτέ. Το ότι από την προσφυγιά όλοι κάπως κάτι κερδίζουν το ξέρει καλύτερα από κάθε άλλον όπως ξέρει και πως δεν έχουν όλοι οι πρόσφυγες χρήματα για να συνεχίσουν το ταξίδι.
Μας λέει για αυτούς που προσπάθησαν να βγάλουν κέρδος από την ανάγκη τους για ζωή, για τους διακινητές που πληρώσανε αδρά αλλά και για αυτούς που έδωσαν απλόχερα αλληλεγγύη στις χώρες από τις οποίες πέρασαν.
Στο Πρέσεβο οι πρόσφυγες έχουν ήδη εξαντληθεί, λίγοι είναι αυτοί που έχουν όρεξη να μιλήσουν και το κρύο κάνει την κατάσταση ακόμη δυσκολότερη.
Στο κέντρο υποδοχής υπάρχει ένα μικρό δωμάτιο με κουκέτες και μπάνιο το οποίο όμως λειτουργεί μόνο το βράδυ και αφορά μόνο γυναίκες και παιδιά που για κάποιο λόγο πρέπει να καθυστερήσουν την παραμονή τους στο κέντρο.
“Το δωμάτιο αυτό φιλοξενεί γυναίκες που είτε αναζητούν τα παιδιά τους είτε η οικογένειά τους βρίσκεται ακόμη στην Ειδομένη ή στην Γευγελή και δεν έχουν φτάσει ακόμη. Μπορεί να φιλοξενήσει και περιπτώσεις ασθενών που χρήζουν κάποιας βοήθειας.” Συναντάμε πολλές περιπτώσεις οικογενειών που έχουν χάσει κάποιο από τα παιδιά τους” μας λέει ο Slobodan Savovic, εκπρόσωπος του κράτους στα ζητήματα προσφυγιάς και μετανάστευσης, εξηγώντας ότι αυτό δεν γίνεται φυσικά γιατί οι γονείς τα αγαπούν λιγότερο αλλά επειδή η ταλαιπωρία και η εξάντληση μειώνει την ικανότητα προσοχής των γονιών.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το πρώτο διάστημα οι περισσότεροι πρόσφυγες που έρχονταν στο κέντρο ήταν άνδρες που έφευγαν πρώτοι για να εξερευνήσουν τους δρόμους και τα περάσματα ενώ στη συνέχεια έρχονταν οι γυναίκες τους με τα παιδιά.
Όσον αφορά το ερώτημα για το αν δίνονται πληροφορίες για την κατάσταση στα σύνορα και τους επόμενους σταθμούς του ταξιδιού ο κ. Savovic απάντησε “οι πρόσφυγες γνωρίζουν καλύτερα από μας, επικοινωνούν μεταξύ τους. Εξάλλου η κατάσταση στα σύνορα αλλάζει κάθε ώρα”
Εκείνη την στιγμή ένας πατέρας κουβαλάει ένα παιδί τυλιγμένο σε μια κουβέρτα. “Έχει παγώσει και είναι άρρωστο μας λέει. Ψάχνω να βρω ένα μέρος να ζεσταθεί” . Οι εκπρόσωποι της ευαγγελικής εκκλησίας απευθύνονται στους αρμόδιους ζητωντας να βρεθεί ένας χώρος για να κοιμηθεί το παιδί. Οι αρμόδιοι τους δείχνουν τις ανοιχτές σκηνές. “Το δωμάτιο λειτουργεί μόνο το βράδυ λέει με κυνικότητα” ο υπεύθυνος αποδεικνύοντας πως και στο Πρέσοβο η γραφειοκρατία υπερισχύει της αλληλεγγύης.
Είναι γεγονός ότι στο κέντρο υποδοχής εκτός από την κρατική εποπτεία και τις αναγνωρισμένες ΜΚΟ όπως η Unicef και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ δεν υπάρχουν κινήματα αλληλεγγύης και η ατμόσφαιρα είναι στεγνή από ανθρώπινες σχέσεις που να δένουν τους ανθρώπους με κάτι περισσότερο από την εργασία τους.
Η μαφία καραδοκεί
Ο Βασίλης Τσαρτσάνης, αλληλέγγυος από το Κιλκίς ήταν ένας από αυτούς που συμμετείχε στην αποστολή και εδώ και οχτώ μήνες δραστηριοποιείται στην Ειδομένη αλλά και σε άλλες περιοχές κάνοντας γνωστά τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι πρόσφυγες στα σύνορα ενώ έχει καταγράψει δεκάδες περιστατικά χτυπημένων προσφύγων οι οποίοι έπεσαν θύματα ληστείας από την μαφία της ΠΓΔΜ .
Στο ταξίδι της επιστροφής εκφράζει τον φόβο αναζωπύρωσης του φαινομένου το οποίο λόγω της δημοσιότητας που πήρε το προηγούμενο διάστημα, έχει εξασθενήσει.
Από την στιγμή που δεν υπάρχει ενδιάμεσος κρατικός φορέας να αναλάβει την διακίνηση των προσφύγων, οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να πέφτουν θύματα αισχροκέρδιας που μπορεί να ξεκινά από την τιμή των εισιτηρίων- στην Γευγελή εκτοξεύθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα από τα 10 στα 25 ευρώ- μέχρι και το πέρασμα από δύσκολα σύνορα. Και στο Πρέσοβο όμως η αισχροκέρδια καλά κρατεί κυρίως για όσους πρόσφυγες δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν από το κέντρο υποδοχής. Εκεί έχουμε περιστατικά όπου η μεταφορά στα Σερβο-Κροάτικα και Σερβο-Ουγγρικά σύνορα μπορεί να κοστίσει μέχρι και 100 ευρώ. Το πέρασμα στη Σλοβενία είναι πολύ ακριβότερο και εξαρτάται από την κατάσταση που θα επικρατεί”.
“Η κατάσταση φοβάμαι θα εκτραχυνθεί με την λειτουργία των κέντρων καταγραφής (κομμάτι μιας σειράς επιχειρησιακών μέτρων της Κομισιόν) στα οποία θα γίνεται η επιλογή του ποιοι πρόσφυγες θα συνεχίσουν το ταξίδι τους και ποιοι θα επιστρέψουν. Με το που θα κλείσουν περάσματα όπως η Ειδομένη η μαφία θα οργιάσει” καταλήγει.
Μεγάλη πρόκληση για την Γερμανία το προσφυγικό
Εντυπωσιασμένοι από τον αριθμό των προσφύγων που περνούν τα σύνορα της Ελλάδας αλλά και της Σερβίας δήλωσαν σήμερα σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησαν στο κοινωνικό κέντρο Οικόπολις εκπρόσωποι της ευαγγελικής εκκλησίας της Γερμανίας και της Διακονείας.
“Είναι διαφορετικο να το βλέπεις από την τηλεόραση και διαφορετικό με τα ίδια σου τα μάτια” δήλωσε ο Martin Dutzman, ιερέας της Γερμανικής προτεσταντικής εκκλησίας και εκπρόσωπος του Γερμανικού κοινοβουλίου. “Οι περισσότεροι πρόσφυγες έπρεπε να πληρώσουν ένα μεγάλο ποσό χρημάτων για να μετακινηθούν ενώ πολλοί έχουν ψευδή εικόνα για την κατάσταση στις χώρες από τις οποίες θα περάσουν ή της χώρας προορισμού” σημείωσε ακόμη.
“Αποτελεί πρόκληση σε ανθρωπιστικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο το πως θα αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο αυτό σε χώρες όπως η Γερμανία η οποία οικονομικά βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση από ότι οι άλλες χώρες” δήλωσε από την πλευρά του ο Ulrich Lilie, πρόεδρος της Γερμανικής Διακονείας ενώ ο Martin Dutzman δήλωσε έκπληκτος για το γεγονός ότι στην Ειδομένη οι ντόπιοι ενεργοποιήθηκαν πολύ πριν τους επαγγελματίες των ΜΚΟ.
Οι επίσκοποι της ευαγγελικής εκκλησίας δήλωσαν πως χρειάζεται άμεσα ένα πλάνο για το πως θα ανακατανεμηθούν ακόμη περισσότεροι πρόσφυγες στις χώρες της Ευρώπης τονίζοντας παράλληλα πως η επιλογή θα πρέπει να γίνει σύμφωνα με το που επιθυμεί ο κάθε πρόσφυγας να φτάσει. “Βλέπουμε με κριτική σκέψη την λειτουργία των Hot spots -κέντρων καταγραφής καθώς πιστεύουμε πως πολλοί πρόσφυγες θα προσπαθήσουν να αποφύγουν το κίνδυνο να μην μπορέσουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους κάτι που θα αναζωπυρώσει την λειτουργία των διακινητών” σημείωσε ο Markus Droge.
Να σημειωθεί ότι η Γερμανική ευαγγελική εκκλησία διατηρεί σημαντικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας ενώ παράλληλα δραστηριοποιείται στο πεδίο της πρόνοιας σε ανθρώπους που δεν μπορούν να στηρίξουν τον εαυτό τους και ιδιαίτερα στο προσφυγικό συνεργαζόμενη με φιλανθρωπικές οργανώσεις και 27.000 φορείς. Έχει αντιταχθεί στο σχέδιο νόμου για μείωση των κοινωνικών παροχών για τους πρόσφυγες ενώ παράλληλα συμμετέχοντας στην Bundestag πιέζει στο ζήτημα της κατανομής των προσφύγων με μεγαλύτερα ποσοστά στην Γερμανία.
Σταυρούλα Πουλημένη