Φέτος λόγω ιδιαζουσών συνθηκών δεν απολαύσαμε το 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Τα πάντα ήταν έτοιμα. Δημοσιεύσαμε ακόμα και την επιλογή ταινιών. Ίσως γίνει στα τέλη του Μάη, ίσως κι όχι. Αυτή τη στιγμή προέχει το κοινό καλό κι η ανθρώπινη ζωή. Ανατρέχω στο 2017, τρία χρόνια πριν στην ίδια διοργάνωση. Τότε που οι “Μηχανές” από την Ινδία κατέκτησαν τον Χρυσό Αλέξανδρο. “Πλαστική Κίνα” του Τζιου-λιανγκ-Ουάνγκ με έξι βραβεία σε Φεστιβάλ του κόσμου. Μία ταινία που πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία με στόχο να αφυπνίσει συνειδήσεις.
Γράφει ο Μίλτος Τόσκας
Ένα 11χρονο κοριτσάκι ανάμεσα σε έναν βούρκο από μολυσμένα ύδατα και πλαστικά παντός τύπου. Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα. Σύντομα στο φόντο μπαίνουν οι γονείς. Δύο διαμετρικά διαφορετικές προσωπικότητες. Ο ένας (Κουν) πασχίζει να βγάλει τα απαιτούμενα χρήματα για να μορφώσει τα παιδιά του, ο άλλος-αχρείος (Πενγκ) νομίζει πως τα ξέρει όλα: να ξημερώσει κι αύριο κι όλα καλά. Συνεχώς καπνίζει. Η Γι Τζιε έχει την ατυχία να ανήκει στη δεύτερη οικογένεια. Ένα έξυπνο κορίτσι που επιζητά την μόρφωση και κάθε ευκαιρία να εξελιχθεί με απώτερο σκοπό να διαφύγει από αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα.
Με αφορμή την πανδημία του κορονοϊού που ξεκίνησε από την Κίνα και μελετώντας αυτό το διάστημα δύο ενδιαφέροντα βιβλία, τα “Υψώνοντας Τείχη” του Tim Marshall και “το Κράτος στην Κίνα 1949-2019” του Δημήτρη Καλτσώνη ανατρέχω σε αυτήν την εξαιρετική ταινία τεκμηρίωσης. Τα πάντα είναι αλυσίδα δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Τα παιδιά, ειδικά στην επαρχία διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο να μολυνθούν άθελά τους από ποικίλες αιτίες. Κάπως έτσι φημολογείται πως άρχισε η διασπορά του COVID-19 που πέρασε από κάποιο ζώο στον άνθρωπο, με τη συνέχεια γνωστή και τις δυσμενείς συνέπειες σε ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Διανύουμε χρόνια δύσκολα, η κλιματική αλλαγή χτυπάει κόκκινο. Η περιβαλλοντική κρίση οδηγεί σε ραγδαία αύξηση του μεταναστευτικού. Σύντομα οι πανδημίες θα μας δοκιμάσουν, όπως κι οι φυσικές καταστροφές. Απόρροια του συνολικού συστήματος που τραβάει τη δική του πορεία κι αδιαφορεί επιδεικτικά για το μέλλον. Καμία διάθεση τόσο από τα μεγαθήρια της Ασίας, όσο κι από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής να μειώσουν τους ρύπους. Επιχειρήσεις, προϊόντα, χρήματα και κάπου στο βάθος αχνοφαίνεται ο μέσος άνθρωπος.
Κι όμως τα μικρά παιδιά αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν τους διεθνείς συσχετισμούς. Συνεχίζουν να ονειρεύονται πάνω στα χαλάσματα και τα τοξικά απόβλητα. Αγνοούν τον κίνδυνο. Προσπαθούν να βρουν κάτι που θα έχει αξία να το μεταπουλήσουν. Κι έρχεται από την πόλη το τόσο αντιφατικό μήνυμα: “κάθε άνθρωπος πρέπει να ζει μία καλή ζωή”. Τι ορίζεται όμως “καλή ζωή”; Ψάχνω ακόμα τρόπο να το εξηγώ. Το ερευνώ πεισματικά. Μοναδική ήττα είναι η παραίτηση. Είναι σαν να αφήνεις τους συνανθρώπους σου καταδικασμένους.
Η “Πλαστική Κίνα” είναι ένα σπουδαίο έργο. Είναι μία επανάσταση που δε γνωρίζω κατά πόσο χαροποιεί τον Τσιν Σι Χουάνγκ και την ενότητα των Χαν. Τρομερά ευαίσθητο ντοκιμαντέρ που προβληματίζει, αλλά δεν πρέπει να μείνουμε στο ωχ, στο ανάθεμα, πόσο μάλλον στη λύπηση για αυτούς τους ανθρώπους. Αυτός είναι ο κόσμος και για να επιφέρουμε τις απαιτούμενες αλλαγές δεν πρέπει να μένουμε ρομαντικοί, αλλά να αναζητούμε καθημερινά τη δύναμη να τις επιφέρουμε. Ο δρόμος είναι (μονό)δρομος καλώς ή κακώς.