Ο Μάικλ Ρόμπερτς, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους μαρξιστές οικονομολόγους, εξηγεί την πρόσφατη σειρά δασμών που ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ, σκιαγραφεί το πως εντάσσονται στο ευρύτερο σχέδιό του για την επαναβεβαίωση της παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ, και ποια θα μπορούσε να είναι μια αριστερή απάντηση.
Μετάφραση: Δημήτρης Γκιβίσης
-Θα μπορούσες να εξηγήσεις τη σημασία και το κίνητρο για τους νέους δασμούς του Τραμπ; Είναι πιθανό να πετύχουν αυτό που ο ίδιος θέλει;
-Οι αυξήσεις των δασμών του Τραμπ στις εισαγωγές αγαθών από τις ΗΠΑ είναι οι μεγαλύτερες σε περισσότερα από 130 χρόνια, ανεβάζοντας τον πραγματικό μέσο δασμολογικό συντελεστή σε περισσότερο από 25%. Αυτό θα πλήξει σοβαρά τις εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ από φτωχές χώρες του Παγκοσμίου Νότου, οι οποίες δεν εξαιρούνται. Αντίθετα, μια χώρα όπως το Βιετνάμ αντιμετωπίζει αύξηση δασμών κατά 45%, ενώ η Κίνα αντιμετωπίζει αύξηση δασμών κατά 59%. Όλες οι χώρες λαμβάνουν αύξηση των δασμών κατά 10%, ακόμη και αν οι ΗΠΑ δεν έχουν εμπορικό έλλειμμα μαζί τους. Η κυβέρνηση Τραμπ ισχυρίζεται ότι αυτές οι αυξήσεις των δασμών είναι απαραίτητες για να τερματιστεί η «ληστεία» της αμερικανικής παραγωγής από άλλες χώρες μέσω «κακών πρακτικών», αθέμιτων φόρων, ποσοστώσεων και επιδοτήσεων. Ο στόχος είναι να μειωθεί ή να εξαλειφθεί το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ και να εξαναγκαστούν οι ξένοι κατασκευαστές να επενδύσουν και να πουλήσουν απευθείας στις ΗΠΑ. Ο στόχος είναι επίσης να δοθεί η ευκαιρία στους εγχώριους κατασκευαστές των ΗΠΑ να αντικαταστήσουν τα προϊόντα ξένης παραγωγής με αμερικανικές κατασκευές, και έτσι να «κάνουν την Αμερική μεγάλη ξανά». Αυτό είναι ανοησία. Οι ΗΠΑ άρχισαν να έχουν εμπορικό έλλειμμα με άλλες χώρες τη δεκαετία του 1980, επειδή η αμερικανική βιομηχανία μετατόπισε τις δραστηριότητές της στον Παγκόσμιο Νότο και στον Καναδά προκειμένου να επωφεληθεί από το φθηνό εργατικό δυναμικό και την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Μεγάλο μέρος των προϊόντων που εξάγονται στις ΗΠΑ προέρχονται από αμερικανικές εταιρείες με έδρα το Μεξικό, τον Καναδά, την Κίνα, κ.λπ. Το Βιετνάμ εξάγει εκατομμύρια παπούτσια στις ΗΠΑ κατασκευασμένα σε 59 εργοστάσια της Nike αμερικανικής ιδιοκτησίας. Η Tesla κατασκευάζει τα περισσότερα από τα ηλεκτρικά αυτοκίνητά της στην Κίνα. Το κόστος παραγωγής στις ΗΠΑ στο εσωτερικό είναι πολύ υψηλότερο από ό,τι στο εξωτερικό, όχι μόνο επειδή η εργασία είναι πιο ακριβή, αλλά επειδή η παραγωγικότητα στο εξωτερικό αυξάνεται πολύ πιο γρήγορα με τις νέες τεχνολογίες, ιδιαίτερα στην Κίνα. Αυτό που θα κάνουν αυτοί οι δασμοί είναι, πρώτον, να μειώσουν τις εισαγωγές των απαραίτητων αγαθών για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ, ή και να αυξήσουν τις τιμές τους. Έτσι, η αμερικανική οικονομία θα πληγεί. Δεύτερον, εάν υπάρξουν αντίποινα, όπως θα υπάρξουν, τότε οι εξαγωγές των ΗΠΑ θα υποφέρουν αναλόγως, με αποτέλεσμα σχεδόν καμία αλλαγή στο έλλειμμα. Ένας σπειροειδής εμπορικός πόλεμος θα μειώσει την ανάπτυξη, θα αυξήσει τον πληθωρισμό, και θα οδηγήσει σε ύφεση στις ΗΠΑ και σε άλλες οικονομίες που βρίσκονται ήδη στο χείλος του γκρεμού.
-Υποστηρίζουν οι καπιταλιστές των ΗΠΑ τους δασμούς του Τραμπ;
-Η κυρίαρχη ελίτ στον χρηματοπιστωτικό τομέα και οι μεγάλες επιχειρήσεις βρίσκονται σε κατάσταση σοκ. Ήλπιζαν ότι ο Τραμπ απλώς χρησιμοποιούσε απλώς τις αυξήσεις των δασμών ως όπλο για να διαπραγματευτεί παραχωρήσεις στο εμπόριο, τις επενδύσεις και την τεχνολογία. Αυτό είναι μόνο εν μέρει αλήθεια. Τώρα συνειδητοποιούν ότι αυτοί οι δασμοί είναι πιθανό να παραμείνουν. Ως αποτέλεσμα, το χρηματιστήριο των ΗΠΑ βυθίστηκε. Οι τιμές των μετοχών των κορυφαίων εταιρειών μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τεχνολογίας, των λεγόμενων Magnificent Seven, έπεσαν ακόμη περισσότερο, και ακόμη και το δολάριο των ΗΠΑ υποχώρησε. Οι κυρίαρχοι οικονομολόγοι είναι σχεδόν ομόφωνοι στην καταδίκη των δασμών του Τραμπ. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, δεν έχουν υπάρξει πολιτικές κινήσεις από την άρχουσα ελίτ εναντίον του, παρόλο που οι δημοσκοπήσεις είναι αρνητικές για τον Τραμπ. Φοβούνται τις κλίκες του τραμπισμού. Οι Δημοκρατικοί σιώπησαν, οι επενδυτικές τράπεζες επίσης, και οι εταιρείες πετρελαίου ήταν ενθαρρυντικές. Μόνο οι αμερικανοί αγρότες θρηνούν φοβούμενοι αντίποινα από την Κίνα και άλλες χώρες για τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων από τις ΗΠΑ. Εδώ, ο Τραμπ υπαινίσσεται ένα πακέτο διάσωσης. Επίσης, έχει αποφύγει τους δασμούς κατά του Καναδά και του Μεξικού στις εισαγωγές αυτοκινήτων, καθώς πολλά από αυτά προέρχονται από αμερικανικές εταιρείες με έδρα πέρα από τα σύνορα. Προς το παρόν, η άρχουσα ελίτ έχει παραλύσει.
-Πως εντάσσονται αυτοί οι δασμοί στην ευρύτερη εξωτερική πολιτική του Τραμπ, ιδιαίτερα στην αυξανόμενη αντιπαράθεση με την Κίνα;
-Υπάρχει κάποια μέθοδος στην τρέλα του Τραμπ. Θέλει να διατηρήσει τις ΗΠΑ ως ηγεμονική δύναμη στον κόσμο, αλλά όχι πλέον προσπαθώντας να αστυνομεύσει τον κόσμο, όπως έκαναν οι Δημοκρατικοί. Ο Τραμπ θέλει να επιστρέψει στο Δόγμα Μονρόε. Το 1823, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζέιμς Μονρόε πρότεινε στους Ευρωπαίους άποικους να μείνουν έξω από την Λατινική Αμερική και να αφήσουν το δυτικό ημισφαίριο στις ΗΠΑ. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, η Λατινική Αμερική είχε γίνει η «πίσω αυλή» τους. Στη συνέχεια, οι ΗΠΑ επέκτειναν τις ιμπεριαλιστικές τους φιλοδοξίες σε όλο τον Ειρηνικό έως τις Φιλιππίνες και ανέλαβαν την ανερχόμενη Ιαπωνία, η οποία τελικά οδήγησε στο Περλ Χάρμπορ και την είσοδο των ΗΠΑ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα, ο Τραμπ θέλει να απορρίψει την Ευρώπη και να την αφήσει να ασχοληθεί με την Ρωσία, επιτρέποντας παράλληλα στο Ισραήλ να φροντίσει τη Μέση Ανατολή και να αντιμετωπίσει το Ιράν. Ο στόχος είναι να επιτραπεί στις ΗΠΑ να επικεντρωθούν στην εντατικοποίηση των προσπαθειών στραγγαλισμού της κινεζικής οικονομίας και να αναγκάσουν μια ενδεχόμενη «αλλαγή καθεστώτος» για να μετατρέψουν την Κίνα σε μαριονέτα των ΗΠΑ, όπως έχει γίνει η Ιαπωνία. Δυστυχώς για αυτόν, και αυτό το Δόγμα Moνρόε μπορεί να είναι πολύ αργά για να σταματήσει την άνοδο της Κίνας, ακόμη και με αυξήσεις των δασμών κατά 60%.
-Για το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων δεκαετιών, οι ΗΠΑ ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από αυτό που συχνά αποκαλείται παγκοσμιοποίηση, η οποία προσπάθησε να ρίξει τους εμπορικούς φραγμούς. Αυτοί οι δασμοί σημαίνουν το τέλος της παγκοσμιοποίησης;
-Το κύμα παγκοσμιοποίησης της δεκαετίας του 1990 και του 2000 έληξε με τη Μεγάλη Ύφεση του 2008-9. Κατά τη δεκαετία του 2010, το παγκόσμιο εμπόριο ως μερίδιο του παγκόσμιου ΑΕΠ παρέμεινε στάσιμο, ιδιαίτερα το παγκόσμιο εμπόριο αγαθών. Οι δασμοί του Τραμπ θα το επιδεινώσουν αυτό. Στις δεκαετίες της παγκοσμιοποίησης, οι πολυεθνικές των ΗΠΑ μετέφεραν την παραγωγή τους στο εξωτερικό και έβαλαν τα κέρδη τους σε σκόπιμα κατασκευασμένους φορολογικούς παραδείσους. Οι ροές κεφαλαίων επιταχύνθηκαν μεταξύ των μεγάλων οικονομιών, αλλά αύξησαν επίσης την εκμετάλλευση του Παγκόσμιου Νότου. Αλλά στη μακροχρόνια ύφεση των δεκαετιών του 2010 και του 2020, οι ροές κεφαλαίων έχουν επίσης υποχωρήσει.
-Εάν οι δασμοί του Τραμπ δείχνουν προς μία περαιτέρω οικονομική αποσύνδεση, θα μπορούσε αυτό να δημιουργήσει χώρο για τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου να ακολουθήσουν πιο αυτόνομες αναπτυξιακές στρατηγικές;
-Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η αποσύνδεση, δηλαδή η σχετική μείωση των εμπορικών ροών και των κεφαλαίων μεταξύ των χωρών του Παγκόσμιου Νότου και των χωρών του ιμπεριαλιστικού πυρήνα, θα επιτρέψει στις μεγάλες χώρες του Παγκόσμιου Νότου να εισαγάγουν πιο προοδευτικές οικονομικές «βιομηχανικές στρατηγικές», να ξεφύγουν από την πίεση του ιμπεριαλισμού και να αρχίσουν να «καλύπτουν τη διαφορά». Είμαι επιφυλακτικός. Ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ έχει αποδυναμωθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό εξηγεί εν μέρει την άνοδο του Τραμπ. Αλλά οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι η κυρίαρχη οικονομική δύναμη, το δολάριο των ΗΠΑ εξακολουθεί να κυριαρχεί, και η μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη στον κόσμο. Εξακολουθεί να έχει την υποστήριξη, κυρίως, από τις άλλες ιμπεριαλιστικές χώρες. Η εναλλακτική ομάδα BRICS, με επικεφαλής τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική, είναι ποικίλη πολιτικά και οικονομικά και δεν έχει πραγματική οικονομική ή στρατιωτική επιρροή. Οι περισσότερες χώρες BRICS διοικούνται από αυταρχικές δικτατορίες (Ρωσία, Κίνα, Ιράν, Σαουδική Αραβία) ή αδύναμα νεοφιλελεύθερα καπιταλιστικά καθεστώτα (Νότια Αφρική, Ινδία) που δεν εκπροσωπούν τα συμφέροντα της εργατικής τάξης. Η ρήξη με τον ιμπεριαλισμό και η επιδίωξη ανεξάρτητης οικονομικής ανάπτυξης θα απαιτούσε δημόσια ιδιοκτησία των μεγάλων τομέων αυτών των οικονομιών, σχεδιασμένες κρατικές επενδύσεις, δημοκρατία της εργατικής τάξης, και μια διεθνιστική εξωτερική πολιτική. Αυτό δεν υπάρχει ούτε καν στην Κίνα. Αντίθετα, οι ηγέτες των BRICS αντιτίθενται σθεναρά σε τέτοιες πολιτικές.
-Ο Τραμπ έχει πλαισιώσει τους δασμούς του ως έναν τρόπο να «φέρει πίσω τις θέσεις εργασίας» και να «προστατεύσει τους Αμερικανούς εργαζόμενους». Ποια θέση πρέπει να πάρουν οι δυνάμεις της εργατικής τάξης απέναντι σε αυτούς τους δασμούς και να μιλήσουν για αντίποινα από άλλες χώρες, είτε στον Παγκόσμιο Βορρά είτε στον Νότο;
-Πολλοί ηγέτες συνδικαλιστικών οργανώσεων των ΗΠΑ υποστηρίζουν τους δασμούς πιστεύοντας ότι αυτό θα δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας και θα αναζωογονήσει τις εγχώριες βιομηχανίες. Αυτό είναι λάθος γιατί οι δασμοί θα μειώσουν μόνο τις εξαγωγές των ΗΠΑ, θα επιταχύνουν τον πληθωρισμό, και θα οδηγήσουν τις ΗΠΑ προς την ύφεση. Επιπλέον, ο Τραμπ ετοιμάζει τεράστιες φορολογικές περικοπές για τους πλούσιους, που θα πληρώσουν από τεράστιες περικοπές κρατικών υπηρεσιών, ιατρικής περίθαλψης και πρόνοιας. Οι ηγέτες του εργατικού δυναμικού των ΗΠΑ θα πρέπει να αντιταχθούν σε όλες τις περικοπές υπηρεσιών, να απαιτήσουν υψηλότερους φόρους για τους πλούσιους και τις μεγάλες επιχειρήσεις, και να ζητήσουν την εξαγορά των τραπεζών και των Magnificent Seven, μαζί με την ανάπτυξη ενός κρατικού επενδυτικού σχεδίου για την ενίσχυση των θέσεων εργασίας και της παραγωγικότητας. Θα πρέπει επίσης να αντιταχθούν στις εθνικιστικές, προστατευτικές και αντιμεταναστευτικές πολιτικές και να προσπαθήσουν να σχηματίσουν συμμαχίες και να δημιουργήσουν κοινές πολιτικές με τους εργαζόμενους σε άλλες χώρες. Στον Παγκόσμιο Νότο, οι ηγέτες των εργαζομένων δεν πρέπει μόνο να αντιταχθούν στους δασμούς, αλλά και να απαιτήσουν τον τερματισμό του καπιταλιστικού ελέγχου στις οικονομίες τους. Θα πρέπει να συνδεθούν με οργανώσεις εργαζομένων στον Παγκόσμιο Βορρά για να θεσπίσουν κοινές πολιτικές για το ελεύθερο εμπόριο, τον τερματισμό των καταπιεστικών χρεών, και αποτελεσματικά μέτρα ελέγχου του κλίματος, καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη ήδη αποδεκατίζει ήδη περιοχές παγκοσμίως.
πηγή: links.org.au
