Το πραξικόπημα στη Βολιβία δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο με την επίκληση παραγόντων της εσωτερικής δυναμικής της χώρας. Αλλά καλύτερα, εξαιτίας ενός συνόλου ενδείξεων, ταιριάζει τέλεια σε ένα συνεχές διεθνών γεγονότων που ονομάζεται «υβριδικός πόλεμος», μία διαμάχη που έχεις ως πρωταγωνιστές πρωταρχικά τις Η.Π.Α. και τη Ρωσία και εκτείνεται σε διάφορα σκηνικά του πλανήτη: Ουκρανία, Συρία, Λιβύη, Βενεζουέλα, Λίβανο, Νικαράγουα.
Ο υβριδικός πόλεμος μπορεί να οριστεί ως ένας συνδυασμός σε ένα πεδίο μάχης συμβατικών δυνάμεων και μη κρατικών παραγόντων, κυβερνοεπιθέσεων, εγχειρημάτων κατασκοπείας και προπαγάνδας, εκστρατειών αποσταθεροποίησης και άλλων εργαλείων που χρησιμοποιούνται για να καθαιρούν κυβερνήσεις.
Στρατηγικές του υβριδικού πολέμου στη Βολιβία
Οι αναλύσεις που επιδιώκουν να περιορίσουν την προέλευση των γεγονότων στη Βολιβία σε τοπικές ιδιαιτερότητες, φυλετικό μίσος ή αποφάσεις της εκθρονισμένης κυβέρνησης, παραβλέπουν όλα τα σημάδια του προγραμματισμένου σχεδιασμού που επέτρεψε τη στρατιωτική κατάληψη της επικράτειας. Όσο περνάνε οι ώρες, αποκαλύπτονται τα προφίλ μίας οργανωμένης επιχείρησης από το εξωτερικό, που πατάει πάνω σε εχθρότητες και εσωτερικές διαιρέσεις του τοπικού πληθυσμού.
Με τη συνεργασία της μηντιακής υποστήριξης και των τοπικών επιτόπιων πρακτόρων, η αλυσίδα των γεγονότων στη χώρα των Άνδεων προσποιήθηκε έναν «ιστορικό αυθορμητισμό» που αποπροσανατόλισε τους κατοίκους και τα εξωτερικά ακροατήρια. Αλλά πίσω από το πληροφοριακό συνονθύλευμα γύρω από την πτώση της κυβέρνησης του Έβο Μοράλες, είναι δυνατό να δούμε τις χονδροειδείς γραμμές του υβριδικού πολέμου. Η χώρα βρέθηκε να συνταράσσεται από έναν συνδυασμό ανεπίσημων πολιτοφυλακών, τρομοκρατικών πράξεων και εγκληματικής αταξίας, εξελίξεις που στηρίχθηκαν σε μία μηντιακή αφήγηση και μία διπλωματική πίεση που νομιμοποίησαν και ενίσχυσαν την ταχύτητα των γεγονότων. Ο πρωταρχικός στόχος ήταν να επιφέρουν έναν μεγάλο ψυχολογικό αντίκτυπο στον πληθυσμό και στη βολιβιανή ηγεσία, ο οποίος επέτρεψε την παταγώδη κατάρρευση της κυβέρνησης σε λιγότερες από 48 ώρες.
Εάν αναλύσουμε τα γεγονότα, αναδύονται τα μοτίβα ενός υβριδικού πολέμου στη Βολιβία. Όχι μίας «λαϊκής εξέγερσης», αλλά μίας σύνθετης επιχείρησης αποσταθεροποίησης με εξωτερική αρχιτεκτονική, κατευθυνόμενης στο να κατεδαφίσει την κυβέρνηση, να δημιουργήσει σύγχυση στον πληθυσμό και να τον φέρει αντιμέτωπο με έναν εμφύλιο πόλεμο.
Στη συνέχεια, πέντε σχέδια δράσης, πέντε ιδιαίτερες στρατηγικές του υβριδικού πολέμου που διαφοροποιούν το πραξικόπημα στη Βολιβία από τις εν εξελίξει διαδικασίες σε Εκουαδόρ και Χιλή και το φέρνουν κοντά σε σκηνικά όπως η Ουκρανία, η Λιβύη, η Συρία και η Νικαράγουα.
Χρησιμοποιούνται ασθενοφόρα για τη μεταφορά όπλων στους παραστρατιωτικούς
1. Αστικές ορδές και μη κανονικά στρατεύματα: πολίτες στο πεδίο της μάχης
Σε ένα πλαίσιο υβριδικού πολέμου, παραστρατιωτικές ομάδες με επαγγελματική στρατιωτική εκπαίδευση ανακατεύονται με τον πληθυσμό και φέρνουν εις πέρας μία σχεδιασμένη ατζέντα αποκλεισμού δρόμων, κατάληψης συμβολικών κτηρίων και μποϋκοτάζ της παραγωγής και του εμπορίου.
Στη Βολιβία, εγκληματικές μιλίτσιες πήραν τον έλεγχο των πόλεων, οχυρωμένες πίσω από την αφήγηση της «λαϊκής αγανάκτησης» για μία υποτιθέμενη εκλογική νοθεία. Στην Κοτσαμπάμπα και σε άλλα μέρη της χώρας οι μηχανόβιοι της επονομαζόμενης «Resistencia Cochala» χρησιμοποίησαν μπαζούκας και νερό με χημικά για να επιτεθούν σε ακτιβιστές του MAS που προσπαθούσαν να ανακόψουν το κλείσιμο δημοσίων οδών και να αποκαταστήσουν την ηρεμία. Ένοπλες ομάδες κινήθηκαν συντονισμένα από τη Σάντα Κρους προς τη Λα Πας και άλλα στρατηγικά σημεία, σύμφωνα με ένα σχέδιο που δε θα μπορούσε να είναι «αυθόρμητο». Αυτή η μορφή «αντάρτικου πόλης» φανερώνει ένα βαθμό προηγούμενης προετοιμασίας, εκπαίδευσης και χρηματοδότησης των ομάδων κρούσης.
Οι μηχανόβιοι – που αποκρύπτονται προσεκτικά στο μηντιακό αφήγημα – έσπειραν τον τρόμο σε διάφορες πόλεις και χρησιμοποίησαν μέχρι και ασθενοφόρα για να μεταφέρουν πολεμικό εξοπλισμό. Οι ομάδες κρούσης κατέλαβαν το δρόμο και εστίασαν την επιχείρηση τους σε θεσμούς του βολιβιανού Κράτους, καταδίωξαν υπαλλήλους και τρομοκράτησαν την κοινωνική βάση της στήριξης στην κυβέρνηση. Σε όλη τη χώρα η ανωτερότητα των εγκληματικών μιλιτσιών επιβλήθηκε στους κοινούς πολίτες – εμπόρους και εργαζομένους – που επιχείρησαν να αποκαταστήσουν την κανονικότητα.
Αυτή η διαδικασία κατέληξε σε μία στιγμή – κλειδί με την στρατοπέδευση της αστυνομίας που άφησε μία εικονική «απελευθερωμένη ζώνη» στη δράση των παραστρατιωτικών. Οι αστυνομικές «στάσεις» πρόσθεσαν σύμπραξη στην ανταρσία για να τροφοδοτήσουν τον εφοδιασμό των ομάδων κρούσης, που ήταν σε θέση να προμηθευτούν οπλισμό, ενδυμασία, αλεξίσφαιρα γιλέκα, ασυρμάτους και άλλα μέσα.
Η τελική κορύφωση προκλήθηκε με την επίθεση και τον ταυτόχρονο εξαναγκασμό υπουργών, βουλευτών και κοινοτικών αρχών, που παραιτήθηκαν μαζικά εντός ωρών. Αυτό προξένησε μία δραματική στροφή στις εξελίξεις. Η εξάπλωση και ο συντονισμός αυτής της επιχείρησης απαίτησε απαραιτήτως μυστικές πληροφορίες και στρατιωτικό συντονισμό που δεν θα μπορούσαν να προέρχονται από μία κοινή αναταραχή πολιτών.
2. Δίκτυο από ΜΚΟ και ακτιβιστές πληρωμένοι δολοφόνοι ως πηγή ειδήσεων που επικυρώνουν την «επανάσταση των πολιτών»
Ο υβριδικός πόλεμος οικειοποιείται παραδοσιακές θεματικές, τεχνικές και συνθήματα του λαϊκού αγώνα και δημιουργεί στα «εδάφη – στόχο» ένα δίκτυο οργανώσεων πληρωμένων δολοφόνων που προσποιούνται τις ΜΚΟ, δημοσιογράφων και ακτιβιστών πολιτών. Αυτές δουλεύουν με συντονισμένο τρόπο με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις για να τροφοδοτούν ειδησεογραφικές αφηγήσεις προσανατολισμένες στη διανοητική χειραγώγηση μεγάλης κλίμακας.
Τοποθετημένοι στην περιοχή από χρόνια πριν, ακτιβιστές υπερασπιστές των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, περιβαλλοντολόγοι και ΜΚΟ παράγουν ένα πλαστογραφημένο αφήγημα της πραγματικότητας, μία χιονοστιβάδα λεκτικών διαστρεβλώσεων και ψευδών ειδήσεων που σπέρνουν δυσαρέσκεια και λανθασμένους συλλογισμούς σχετικά με την προέλευση των προβλημάτων της χώρας.
Δημοσίευση της περιβαλλοντικής ΜΚΟ – βιτρίνας Standing Rivers: «Ο Έβο Μοράλες έφυγε από τη Βολιβία. Δε θα σταματήσουμε, ωστόσο, να δουλεύουμε, υπάρχουν πολλά να γίνουν. Το πιο επείγον είναι να εξασφαλίσουμε ότι έχει αποκατασταθεί η συνταγματική τάξη και ότι θα οργανωθούν γρήγορα ελεύθερες και δίκαιες εκλογές. Παρακαλούμε, υποστηρίξτε εμάς τους Βολιβιανούς όταν το ζητάμε!»
Στη Βολιβία, όπως και σε άλλα θέατρα επιχειρήσεων, ένα σύνολο οργανώσεων «πολιτών» λειτούργησαν ως δύναμη στρατολόγησης και κατήχησης νέων και ως πλατφόρμα προπαγάνδας για την πολεμική επιχείρηση. Η μεροληπτική δράση τους είναι φημισμένη σε τρεις ορατές περιπτώσεις: 1) οι δημόσιες φιγούρες τους προσχωρούν σε θέσεις ανοιχτά κομματικές που συνήθως είναι απαγορευμένες σε τέτοιου τύπου οργανώσεις. 2) Η χρηματοδότησή τους προέρχεται από πόρους του εξωτερικού, συνήθως από βορειοαμερικανικά πρακτορεία «προώθησης της δημοκρατίας». 3) Αποτελούν τη συνηθισμένη πηγή την οποία συμβουλεύονται τα μεγάλα βορειοαμερικανικά και ευρωπαϊκά δίκτυα ειδήσεων, τα οποία αποδίδουν σε αυτές τις προσωπικότητες μία χροιά «αμεροληψίας στην καρδιά των γεγονότων».
Τις μέρες μετά την επιχείρηση, αυτές οι «πηγές» δουλεύουν για να συγκαλύψουν τα εγκλήματα της επιχείρησης και για να στιγματίσουν την καθαιρεμένη κυβέρνηση.
3. Πληροφοριακό μπλακ – άουτ και κοινωνικά δίκτυα που φυσικοποιούν τη βία
Σε ένα σκηνικό υβριδικού πολέμου, η αντίληψη των πολιτών γι’ αυτό που συμβαίνει είναι ζωτικής σημασίας για να κερδηθεί η μάχη. Η κατάληψη του Bolivia TV από αντάρτικες ομάδες αποδείχτηκε μέρος ενός στρατιωτικού σχεδίου. Το πληροφοριακό μπλακ – άουτ του επίσημου σταθμού επέτρεψε να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο η δουλειά εκείνων των μέσων, που είναι εθισμένα στο να επιδίδονται στη διασπορά της σύγχυσης και της παραπληροφόρησης.
Γενικά, η στρατηγική της μαζικής χειραγώγησης στον υβριδικό πόλεμο επικεντρώνεται στην αντιστροφή του νοήματος των γεγονότων: οι επιτιθέμενοι παρουσιάζονται ως θύματα επίθεσης και αντιστρόφως. Τα βίντεο από κτηνωδίες των εγκληματικών συμμοριών επιδεικνύονται ως βίαιες δράσεις οπαδών της κυβέρνησης. Ενισχύονται τα μηνύματα μίσους και ακραίων λύσεων, που επικυρώνουν ενώπιον των θεατών του κόσμου οποιαδήποτε βίαιη κατάληξη.
Αυτό το αφήγημα στα παραδοσιακά μέσα διαρθρώνεται με την κυβερνοεπίθεση στα δίκτυα: διαδικτυακά ρομπότ, τρολς, και ακτιβιστές που επιδίδονται στο να πλημμυρίζουν Twitter και Facebook με μηνύματα, memes και «ζωντανές μαρτυρίες» που συνθέτουν το σκηνικό μίας ψεύτικης «αντικυβερνητικής ομοφωνίας» μεταξύ του πληθυσμού. Νομιμοποιείται η βαρβαρότητα που εκτυλίσσεται στους δρόμους και αντιστρέφεται η ευθύνη για τα γεγονότα, μια και κατηγορείται η κυβέρνηση για το κλίμα βίας.
Δήλωση του Αντρές Παστράνα, πρώην προέδρου της Κολομβίας: «Σήμερα θυμάμαι τις λέξεις του πρώην Προέδρου Μαριάνο Οσπίνα Πέρες σε δύσκολες στιγμές: “περισσότερο αξίζει ένας πρόεδρος νεκρός, παρά ένας πρόεδρος φυγάς”».
4. Πολιτικές και διπλωματικές ενέργειες για την ενίσχυση των συγκρούσεων και την επικύρωση της βίας
Η διαμάχη γύρω από τις καταγγελίες για εκλογική νοθεία στήθηκε τεχνητά για να δημιουργήσει μία αφήγηση που να «εξηγεί» και να «δικαιολογεί» την «εξέγερση των πολιτών». Η πορεία των συμβάντων επιτρέπει να συναγάγουμε ότι δεν υπήρξε καμία νοθεία, γιατί διαφορετικά, η «πολιτική δράση των πολιτών» θα είχε αναμείνει την ετυμηγορία της επιτροπής του ΟΑΚ, που είχε προβλεφθεί για αυτήν την Τρίτη. Η διαλλακτική στάση της κυβέρνησης δεν επέτρεψε να δικαιολογηθεί καμία προηγούμενη εκτροπή, πολύ λιγότερο αν λάβουμε υπόψη ότι οι εκπρόσωποι του ΟΑΚ παρουσιάστηκαν εξαρχής ως εχθρικοί προς την κυβέρνηση.
Ο ΟΑΚ, μέσω του Λουίς Αλμάγρο (ένα πιόνι που ξεσκεπάστηκε από τον υβριδικό πόλεμο εναντίον της Βενεζουέλας), υπήρξε λειτουργικός για τη στρατηγική της κοινωνικής αναταραχής. Πρώτα παρεμβλήθηκε στη διαδικασία με απόψεις θεσμικά εκτός τόπου, όπως το με να «προτείνει» ένα δεύτερο γύρο εκλογών. Στη συνέχεια, έριξε λάδι στη φωτιά των προκατειλημμένων ειδήσεων με το να υπονοήσει μία ασαφή «στατιστική χειραγώγηση». Τελικά κάλεσε σε μία απαράδεκτη συνένοχη σιωπή – γεγονός που τονίστηκε δημόσια από το μεξικανό πρόεδρο Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ – όταν προκλήθηκε η θεσμική ρήξη.
Ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Ντόναλντ Τραμπ ολοκλήρωσε το μενού των ενδείξεων με το χειροκρότημα του στο πραξικόπημα, όπως επίσης και η άρνηση κυβερνήσεων που ευθυγραμμίζονται με την Ουάσινγκτον να διευκολύνουν την αέρια διάσωση του Έβο Μοράλες από την πλευρά του Μεξικού.
5. Ποινικοποίηση της απερχόμενης κυβέρνησης και προώθηση των κοινωνικών διαιρέσεων
Ο υβριδικός πόλεμος ενάντια στους λαούς του κόσμου δεν προτείνει την αντικατάσταση μίας ανεπιθύμητης κυβέρνησης από μία κυβέρνηση – μαριονέτα, ούτε τον αποκεφαλισμό ενός κομματιού της κοινωνίας για να κυβερνήσει ένα άλλο. Σωστότερα, επιδιώκεται να μην κυβερνάει κανείς και να τεθούν οι βάσεις για μία ακυβερνησία αορίστου χρόνου. Είναι περισσότερο η προώθηση του χάους, παρά η απόκτηση του ελέγχου. Διατυπώνεται ο σχεδιασμός ενός «πολέμου σκυλιών»: μέσω βιαιοπραγιών και επιθέσεων ενάντια σε ορισμένες ομάδες, φυτεύονται οι σπόροι ενός βαθέος μίσους μεταξύ αντίπαλων φατριών. Τις τελευταίες ημέρες, αυτή η διαδικασία αποκτά σάρκα και οστά με την έναρξη μίας εθνοτικής και πολιτικής εκκαθάρισης ενάντια σε κοινωνικά στρώματα που υποστηρίζουν τον Έβο Μοράλες και με τη φυλάκιση υπαλλήλων της καθαιρεμένης κυβέρνησης με αβάσιμες κατηγορίες. Η υπόσχεση του «εκπροσώπου της κοινωνίας των πολιτών» Καμάτσο, ηγέτη της στάσης, ότι θα βγει για κυνήγι αγωνιστών του MAS, είναι άλλο ένα συστατικό στην ίδια γραμμή.
Οι διαφωνίες στο εσωτερικό της συμμαχίας των πραξικοπηματιών για το σχηματισμό «κυβέρνησης» είναι μέρος του μενού που περιλαμβάνει την προώθηση του χάους και την απουσία έννομης τάξης.
Ο σχεδιασμός του υβριδικού πολέμου προσανατολίζεται στην κατάρρευση του κράτους εξαιτίας της γενικευμένης διαφωνίας και του μίσους. Επιδιώκεται να καλλιεργηθεί η αντίληψη στη διεθνή κοινότητα αλλά και μεταξύ των ίδιων των Βολιβιανών, ότι η χώρα αποτυγχάνει εξαιτίας του ίδιου του πληθυσμού της, που είναι διαιρεμένος σε ασυμφιλίωτες φυλές.
Συμπέρασμα: ο κίνδυνος ενός ηπειρωτικού πολέμου
Η καταστροφική δράση των εγκληματικών συμμοριών που λειτουργούν στη Βολιβία – πολίτες, αστυνομικοί και στρατιωτικοί που στασίασαν – είναι ξένης έμπνευσης. Στο βάθος, ο πρωταρχικός στόχος είναι να ταπεινωθεί η χώρα, να υποβληθεί σε συμμόρφωση ο πιο μαχητικός πληθυσμός και να οδηγηθεί σε πισωγύρισμα η ανάπτυξη της κοινωνίας στο σύνολο της. Ο στρατός και η αστυνομία, που είπαν ότι αρνούνται να καταστείλουν τους Βολιβιανούς, ήδη συμπεριφέρονται σαν δύναμη ξένης κατοχής, δέρνοντας σωρηδόν τους διαδηλωτές που διαμαρτύρονται για τη νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση.
Ο υβριδικός πόλεμος στη Βολιβία είναι μέρος μίας παγκόσμιας γεωπολιτικής πολύ πιο ευρείας, όπου όλη η σταθερότητα της ηπείρου διατρέχει κίνδυνο. Επείγει να το συνειδητοποιήσουμε, να κερδίσουμε τους δρόμους και να συγκρατήσουμε την κλιμάκωση του.
………………………