Παράνομη επαναπροώθηση ομάδας ατόμων από τον Έβρο στην Τουρκία, ανάμεσά τους και ενός Σύρου πρόσφυγα καταγγέλλει η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίo (Refugee Support Aegean) τονίζοντας ότι για τον πρόσφυγα εκκρεμούσε διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).
Το χρονικό της επαναπροώθησης Σύρου πρόσφυγα στον Έβρο, όπως καταγράφηκε από την RSA
Στις 13 Οκτωβρίου 2021, η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) ενημερώθηκε ότι ο Μ.Α, Σύρος πολίτης, είχε χαθεί μαζί με ομάδα προσφύγων, στην οποία βρίσκονταν και τρία παιδιά, χωρίς φαγητό και νερό σε δάσος της περιοχής του Έβρου, όπου είχε εισέλθει προκειμένου να υποβάλει αίτηση ασύλου στην Ελλάδα. Ο ΜΑ ζήτησε από τον αδερφό του – καταγεγραμμένο αιτούντα άσυλο στην Ελλάδα, που εκπροσωπείται από την RSA στη διαδικασία – να βρει νομική συνδρομή και εξέφρασε τον φόβο του να επαναπροωθηθεί στην Τουρκία και κατόπιν στη Συρία. Κατά την πρόσφατη διαμονή του στην Τουρκία, ο ΜΑ απελάθηκε από τις τουρκικές αρχές στη χώρα του, αφότου εξαναγκάστηκε να υπογράψει έγγραφα, χωρίς να έχει ενημερωθεί για το περιεχόμενό τους.
Το ίδιο πρωί, η οργάνωση έστειλε email προς την Ελληνική Αστυνομία, το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) Φυλακίου και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ενημερώνοντας για την τοποθεσία του Μ.Α. στο ελληνικό έδαφος και την έκφραση της βούλησής του να ζητήσει διεθνή προστασία στην Ελλάδα. Στη γραπτή σχετική αίτηση αναφέρθηκε ρητά ότι ο αιτών «εκφράζει, δε, φόβο επιστροφής στην Τουρκία, όπου κινδυνεύει να αποσταλεί εκ νέου στη Συρία, όπως έχει γίνει στο παρελθόν στην περίπτωσή του». Δύο ώρες αργότερα και χωρίς να έχει δοθεί απάντηση στο αίτημα από τις ελληνικές αρχές, χάθηκε η επικοινωνία του ΜΑ με τον αδελφό του. Η RSA επανήλθε γραπτώς ενώπιον της Ελληνικής Αστυνομίας και ζήτησε πληροφορίες σχετικά με τη σύλληψη και τον τόπο κράτησης του αιτούντος.
Στη συνέχεια και ενώ δεν είχε δοθεί απάντηση από τις αρχές, η RSA κατέθεσε στο ΕΔΔΑ αίτημα ασφαλιστικών μέτρων δυνάμει του Κανόνα 39 του Κανονισμού του Δικαστηρίου, ώστε οι ελληνικές αρχές να παράσχουν πληροφορίες σχετικά με την τοποθεσία του αιτούντος, να του επιτρέψουν την επικοινωνία με τον δικηγόρο του και να απόσχουν από οποιοδήποτε μέτρο απομάκρυνσής του από το έδαφος μέχρι την καταγραφή και εξέταση της αίτησης ασύλου του. Την ίδια ημέρα, το Δικαστήριο ανέστειλε την έκδοση απόφασης επί των ασφαλιστικών και ζήτησε από την Ελληνική Κυβέρνηση να απαντήσει έως τις 15 Οκτωβρίου 2021 στις εξής ερωτήσεις:
«1. Ποια είναι η τωρινή τοποθεσία του αιτούντος; Ο αιτών έχει συλληφθεί από τις ελληνικές αρχές; Βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε κράτηση; Έχει σχεδιαστεί η απομάκρυνσή του από την Ελλάδα;
2. Αν ναι, ο αιτών έχει υποβάλει αίτηση ασύλου στην Ελλάδα; Αν όχι, θα είχε τη δυνατότητα να το κάνει; Ο αιτών είχε πρόσβαση σε νομική συνδρομή;»
Ωστόσο, μέχρι το βράδυ της 13ης Οκτωβρίου 2021, ο Μ.Α. και η υπόλοιπη ομάδα είχαν ήδη επιστραφεί παράνομα στην Τουρκία, με κατάφωρη παραβίαση της διαδικασίας που είχε εκκινήσει το ΕΔΔΑ. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Μ.Α. στον αδερφό του, κατά τη σύλληψή τους μετά το μεσημέρι, τα κινητά τηλέφωνά τους κατασχέθηκαν από ένστολους. Οι ένστολοι αγνόησαν τα ρητά αιτήματά τους για διεθνή προστασία, τους ξεγύμνωσαν εντελώς και τους κακομεταχειρίστηκαν, συμπεριλαμβανομένου του Μ.Α. Η ομάδα τέθηκε σε καθεστώς άτυπης κράτησης χωρίς καμία καταγραφή σε δύο χώρους κράτησης, όπου τους αφαιρέθηκαν τα ρούχα και τους δόθηκαν πίσω μόνο τα εσώρουχα. Στη συνέχεια, τους μετέφεραν στον ποταμό, τους επιβίβασαν αναγκαστικά σε βάρκα, την οποία οδηγούσαν δύο μασκοφόροι, και τους άφησαν αβοήθητους μέσα στον Έβρο κοντά σε ένα τμήμα στεριάς εντός του ποταμού. Οι άνθρωποι κατάφεραν να αποφύγουν τη σύλληψη από τις τουρκικές αρχές και παραμένουν κρυμμένοι στην Τουρκία.
Στις 14 Οκτωβρίου 2021, οι ελληνικές αρχές απάντησαν στην RSA ότι ο ΜΑ και η υπόλοιπη ομάδα δεν εντοπίστηκαν ποτέ στην περιοχή του Έβρου.
Το πλαίσιο της εν λόγω υπόθεσης παρουσιάζει ομοιότητες με συστηματικές καταγγελίες επαναπροωθήσεων προσφύγων στα σύνορα του Έβρου τα τελευταία χρόνια, τις οποίες επισημαίνουν μεταξύ άλλων διάφορες υπηρεσίες και μηχανισμοί του ΟΗΕ (Ύπατη Αρμοστεία ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ΔΟΜ, Ομάδα Εργασίας για την αυθαίρετη κράτηση, Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων, Ειδικός εισηγητής για τα δικαιώματα των μεταναστών) και του Συμβουλίου της Ευρώπης (Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων, Κοινοβουλευτική Συνέλευση, Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων).[1]
Η RSA έχει ασκήσει σφοδρή κριτική κατά της πρακτικής των επαναπροωθήσεων στον Έβρο και στο Αιγαίο, η οποία παραβιάζει το εθνικό, το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο, καθώς και το ίδιο το κράτος δικαίου. Η RSA έχει τονίσει επανειλημμένως ότι η Τουρκία δεν είναι ασφαλής τρίτη χώρα για τους πρόσφυγες.
Η απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση των νεοεισερχομένων από το Κράτος δεν δικαιολογείται από καμία ευρωπαϊκή πολιτική και δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως μέτρο αποτροπής στα ευρωπαϊκά σύνορα.
Σημειώσεις
[1] Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, «UNHCR calls on Greece to investigate pushbacks at sea and land borders with Turkey», 12 Ιουνίου 2020, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/2GKCqXH, Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔOM), «IOM Alarmed over Reports of Pushbacks from Greece at EU Border with Turkey», 10 Ιουνίου 2020, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/3dkEIsh, Ομάδα Εργασίας για την αυθαίρετη κράτηση, Preliminary Findings from its visit to Greece (2 – 13 December 2019), διαθέσιμο στο: https://bit.ly/38HPAfV, Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων, Concluding Observations on the seventh periodic report of Greece, CAT/C/GRC/CO/7, 3 Σεπτεμβρίου 2019, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/2wKiqPm, Ειδικός εισηγητής για τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών, «Greece: Rights violations against asylum seekers at Turkey-Greece border must stop – UN Special Rapporteur», 23 Μαρτίου 2020, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/2FnG7BG, Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων, Report to the Greek Government on the visit to Greece from 10 to 19 April 2018, CPT/Inf (2019) 4, 19 Φεβρουαρίου 2019, διαθέσιμο στο: https://rm.coe.int/1680930c9a, Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, Pushback policies and practice in Council of Europe member States, 14909, 8 Ιουνίου 2019, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/3j2e4FX, Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Report of the Commissioner for Human Rights of the Council of Europe Dunja Mijatović following her visit to Greece from 25 to 29 June 2018, CommDH(2018)24, 6 Νοεμβρίου 2018, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/2Opvm05.
