Η τελευταία μέρα του Σεπτεμβρίου του 2015 θα γραφτεί στην ιστορία. Και θα γραφτεί ως ημέρα καμπής για τις εξελίξεις στην Συρία και στην περιοχή της λεγόμενης ευρείας Μέσης Ανατολής, λόγω των ρωσικών αεροπορικών επιδρομών κατά στόχων εντός συριακού εδάφους. Στόχων που η Μόσχα τονίζει ότι αφορούν στους εξτρεμιστές της οργάνωσης «Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε» -ΙSIS αλλά και άλλων «τρομοκρατικών οργανώσεων», όπως σημείωσε, αναφερόμενη ουσιαστικά στη συμμαχία αντικαθεστωτικών ισλαμιστικών οργανώσεων γνωστή και ως «Στρατό της Κατάκτησης» στην οποία συμμετέχει το παρακλάδι της ισλαμιστικής «αλ Κάιντα», το «Μέτωπο αλ Νούσρα». Μία μέρα μετά και ενώ συνεχιζόταν η διπλωματική ανταλλαγή «πυρών» ανάμεσα στη Ρωσία και στη Δύση (ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία κυρίως) για το αν όντως ήταν αυτοί οι στόχοι και για τη χρησιμότητα των πληγμάτων, μια νέα πραγματικότητα είχε ήδη διαμορφωθεί. .
Η ρωσική υποστήριξη προς το καθεστώς Άσαντ δεν αποτελεί ούτε είδηση ούτε έκπληξη. Από την πρώτη στιγμή που ξέσπασαν οι αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις στη Συρία τον Μάρτιο του 2011, οι οποίες μετατράπηκαν σε ένοπλη σύγκρουση λίγο αργότερα, η Μόσχα ανοιχτά στήριξε τη Δαμασκό. Την στήριξε σε διπλωματικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο στρατιωτικής τεχνογνωσίας. Την στήριξε γιατί προφανώς η Μόσχα δεν θα άφηνε στην «τύχη» της την μοναδική ναυτική βάση που διέθετε στην Μεσόγειο, την βάση της Ταρτούς.
Το κυριότερο όμως, την στήριξε γιατί ήταν, εξαρχής, πασιφανές ότι στη Συρία «άνοιξε» ένα πεδίο αιματηρής αντιπαράθεσης μεταξύ ιμπεριαλιστικών και περιφερειακών δυνάμεων, το οποίο, τελικά, ελάχιστα σχετίζεται με το τι ήθελε και θέλει ο ίδιος ο συριακός λαός, είτε είναι υπέρ είτε ενάντια στο καθεστώς Άσαντ.
Ένα πεδίο που σχετίζεται με τον έλεγχο της, κομβικής γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής σημασίας, περιοχής της ευρείας Μέσης Ανατολής όσον αφορά στις ενεργειακές πηγές και δρόμους. Ένα πεδίο του οποίου τον έλεγχο, πολύ εγκαίρως υπό την επωνυμία Ευρασία, ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, είχε χαρακτηρίσει «κρίσιμο» για τη διατήρηση της «παντοκρατορίας» των ΗΠΑ, καθώς μόνο έτσι θα μπορούσαν να ελέγχουν την ανάπτυξη και ισχυροποίηση άλλων επίδοξων αντίπαλων δυνάμεων, όπως είναι η Ρωσία ή η Κίνα. Ένα πεδίο στο οποίο κρίνονται συμφέροντα παγκοσμίου βεληνεκούς, η δυνατότητα ελέγχου αγορών και χωρών, η διασφάλιση ισχύος.
Ο ιρανικός παράγοντας…
Ένα πεδίο, στο οποίο, ταυτόχρονα σε περιφερειακό επίπεδο, επίσης εξαρχής, ήταν σαφές ότι δεν κρίνεται μόνο η τύχη της Συρίας και του καθεστώτος Άσαντ. Κρινόταν και η τύχη του Ιράν, το οποίο ινστιτούτα γνωστής στρατηγικής κατεύθυνσης, όπως το Stratfor, παρουσίαζαν ως «συγκοινωνούν δοχείο» της Συρίας. «Ο δρόμος για την Τεχεράνη περνά από τη Δαμασκό» έλεγαν διάφοροι αναλυτές. Και είχαν δίκιο. Αν τελικά η Δαμασκός «έπεφτε», είτε με την ανάδειξη ενός άλλου, ελεγχόμενου από τη Δύση και κυρίως από τις ΗΠΑ, καθεστώτος είτε δια του διαμελισμού της χώρας, το Ιράν θα έχανε έναν ισχυρό σύμμαχο στην περιοχή και θα αποδυναμωνόταν η επιρροή του και η δυνατότητά του να έχει «λόγο» στην Μέση Ανατολή με ό,τι αυτό θα συνεπαγόταν και για τους ισχυρούς του συμμάχους, λόγω παράλληλων συμφερόντων: τη Ρωσία και κατά δεύτερο λόγο την Κίνα.
Γι΄αυτό και από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες των συγκρούσεων, η Τεχεράνη δήλωσε ανοιχτά «παρούσα» στη Συρία με κάθε τρόπο: με τη δράση της σιιτικής λιβανικής «Χεζμπολλάχ» στο πλευρό του συριακού στρατού, με τη δράση ιρακινών σιιτικών παραστρατιωτικών οργανώσεων (επίσης στο πλευρό του Άσαντ), με την παροχή υλικής και τεχνικής βοήθειας με κάθε τρόπο. Δεν θα πρέπει να ξεχαστεί ότι, όταν ο Αραβικός Σύνδεσμος «πάγωσε» τη συμμετοχή της Συρίας στους κόλπους του, επιβάλλοντάς της ουσιαστικά εμπάργκο, υπό την πίεση της Δύσης, Λίβανος και Ιράκ, οι χώρες δηλαδή, που έχουν τα περισσότερα χιλιόμετρα συνόρων με τη Συρία, δεν το εφάρμοσαν, διασφαλίζοντας «ανάσα» στη Δαμασκό.
Δεν θα πρέπει, επίσης, να παραγνωριστεί σε καμία περίπτωση η συμβολή των σιιτών ενόπλων, είτε πρόκειται για τη «Χεζμπολλάχ» είτε για τις ιρακινές οργανώσεις, στην «απόκρουση» μαζικών επιθέσεων των αντικαθεστωτικών και από ένα σημείο και μετά κυρίως των μισθοφόρων των ακραίων ισλαμιστικών οργανώσεων, όπως είναι το ISIS κατά της Δαμασκού. Χαρακτηριστικές είναι οι σκληρές μάχες σε περιμετρικές περιοχές ακόμη και στο αεροδρόμιο της πόλης από το 2013 μέχρι και τις αρχές του 2015. Ανοιχτά, η ανάκτηση, τον Ιούνιο του 2013, της πόλης Κουσάιρ κοντά στην μεθόριο με το Λίβανο αποδόθηκε στη «Χεζμπολλάχ». Βρισκόμενη μόλις 30 χιλιόμετρα νοτίως της Χομς (που είναι προπύργιο των ακραίων ισλαμιστών) και 15 χιλιόμετρα από τα σύνορα με το Λίβανο, η πόλη του Κουσάιρ, σε υψόμετρο, έδωσε τη δυνατότητα εποπτείας μεγάλου τμήματος της μεθορίου και έκοψε μια από τις βασικότερες γραμμές ανεφοδιασμού των αντικαθεστωτικών.
…και οι «παρενέργειες» του ISIS
Όλο αυτό το χρονικό διάστημα, η συμμαχία κατά του Άσαντ σε διεθνές διπλωματικό επίπεδο στήριξε παντοιοτρόπως κάθε τι που δήλωνε ενάντια στη Δαμασκό. Από τους πρώτους κιόλας μήνες, επί τουρκικού εδάφους, η CIA εκπαίδευε αντικαθεστωτικούς «απροσδιορίστου» πολιτικής κατεύθυνσης και τους εξόπλιζε αφειδώς, όπως έκαναν και άλλες δυνάμεις, με πρώτες και καλύτερες τις πετρελαιομοναρχίες του Κόλπου και κυρίως τη Σ. Αραβία που δεν έβλεπε με καθόλου καλό μάτι τις διεκδικήσεις περιφερειακής ισχύος του Ιράν. Το πώς τελικά δια μέσου όλης αυτής της διαδικασίας η περιφερειακή ιρακινή οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε» μετατράπηκε σε πανίσχυρο «παίχτη» που καθορίζει εξελίξεις πνίγοντας στο αίμα και βυθίζοντας στο σκοταδισμό περιοχές πολύ ευρύτερες της βόρειας Συρίας, είναι πια γνωστό.
Η ισχυροποίησή του και ο, όπως τουλάχιστον φαίνεται, απογαλακτισμός του σε σημαντικό βαθμό από τους δυτικούς υποστηρικτές του (ιδιαίτερα όταν κατέλαβε πετρελαιοπηγές και τράπεζες σε Ιράκ και Συρία) αποτέλεσε άλλο ένα σημείο-καμπής στα «παιχνίδια» ισορροπιών και συμμαχιών στην περιοχή. Το διπλωματικό παρασκήνιο ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και τη Σ. Αραβία είναι εξαιρετικά πλούσιο, καθώς το «φρένο» που οι Αμερικανοί προσπαθούν να βάλουν στο «τέρας» που οι ίδιοι δημιούργησαν και επιθυμούν να κρατήσουν υπό τον έλεγχό τους, υποσκάπτεται από τη σταθερή και αυξανόμενη στήριξή του από σειρά μοναρχιών του Κόλπου και ιδίως τη Σ. Αραβία.
Η νικηφόρα πορεία του στο Ιράκ, το καλοκαίρι του 2014, «ανοίγει το δρόμο» για την ουσιαστική έμμεση «συνεννόηση» μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, καθώς πρακτικώς το καθήκον της αναχαίτισής του επί του εδάφους αναλαμβάνουν σιιτικές παραστρατιωτικές δυνάμεις υπό την «επίβλεψη» των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης στο πλευρό του ιρακινού στρατού (σε όποιον θυμίζει τη Συρία αυτό, έχει δίκιο). Μια συνεννόηση στην οποία η Μόσχα έπαιξε το δικό της ρόλο. Μια συνεννόηση που συνέβαλλε και αυτή (αφού απέδειξε τη «χρησιμότητα» και «αναγκαιότητα» του Ιράν –του συμμάχου της Μόσχας- ως περιφερειακού παίκτη) στο να «κλείσει» τελικά, το καλοκαίρι του 2015, η πολυσυζητημένη, επί χρόνια, συμφωνία της Τεχεράνης με τη Δύση (συγκεκριμένα την Ομάδα των 6 –τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία, και τη Γερμανία-) για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ανοίγοντας το δρόμο και για σταδιακή χαλάρωση των κυρώσεων σε βάρος του Ιράν. Πλέον, οι γεωπολιτικές ισορροπίες και οι συμμαχίες στην πολύτιμη περιοχή τρίζουν εκ θεμελίων, αν δεν εισέρχονται σε τροχιά αλλαγής. Η Σ. Αραβία και το Ισραήλ δεν είναι πια μοναδικοί προνομιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ και της Δύσης. Όμως, και οι ΗΠΑ δεν είναι πια ο προνομιακός τους συνομιλητής, καθώς η Μόσχα ανοίγει διαύλους επικοινωνίας με Ριάντ – Τελ Αβίβ.
Ρωσική επαναφορά
Την ίδια ώρα, ένα χρόνο μετά την έναρξη των «συμμαχικών» δυτικών βομβαρδισμών κατά του ISIS, το «Ισλαμικό Κράτος» συνεχίζει την επίδειξη δύναμης στις τηλεοπτικές οθόνες του κόσμου αποκεφαλίζοντας αμάχους, Σύρους και Ιρακινούς στρατιώτες, καίγοντας ζωντανούς σιίτες παραστρατιωτικούς (ο φρικτότερος θάνατος φυλάσσεται πάντα για τον «μεγαλύτερο» εχθρό) και καταστρέφοντας (ή ξεπουλώντας) μοναδικά αρχαιολογικά και ιστορικά μνημεία. Ταυτόχρονα, η προσπάθεια περικύκλωσης της Ρωσίας δια του φασιστικού πραξικοπήματος στην Ουκρανία έχει, τυπικώς, αποτύχει (το νέο καθεστώς της Κριμαίας έχει παγιωθεί, όπως τείνει να γίνει και στην ανατολική Ουκρανία, παρά το ότι το αίμα συνεχίζει να ρέει). Σε αυτό το χρονικό πλαίσιο, η Μόσχα φαίνεται ότι κάνει μια ακόμη καθοριστική κίνηση στην «σκακιέρα» της Μ. Ανατολής. Σε λιγότερο από ένα μήνα ενισχύει τις δυνάμεις της στη Συρία, στήνει δεύτερη και μεγαλύτερη βάση στη Λαττάκεια, εκτός της Ταρτούς, και προετοιμάζεται για μεγαλύτερη εμπλοκή.
Το ότι η Συρία είναι το κύριο «μενού» στις ομιλίες Ομπάμα και Πούτιν στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ (στις οποίες για πρώτη φορά και οι δύο ως παράδειγμα αποτροπής αναφέρονται σαφώς στο ενδεχόμενο Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου), δίνει μια γεύση για το τι συζητήθηκε μεταξύ τους. Και όπως εκατέρωθεν επιβεβαιώθηκε, η Μόσχα ενημέρωσε ότι «σηκώνει αεροπλάνα» στη Συρία. Και ενημέρωσε και για κάτι άλλο που ουσιαστικά έχει μεγαλύτερη διπλωματική και στρατηγική σημασία: ότι στήθηκε στρατηγείο κατά της τρομοκρατίας στην Βαγδάτη, στο οποίο συντονίζουν τις κινήσεις τους Ιράν, Ιράκ, Συρία και Ρωσία. (Παρεμπιπτόντως, Τεχεράνη και Βαγδάτη δηλώνουν ανοιχτά στήριξη στα ρωσικά αεροπορικά πλήγματα).
Την ώρα που Ουάσινγκτον, Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο και ΝΑΤΟ ψελλίζουν ότι θα «ερευνήσουν αν όντως η Ρωσία πλήττει θέσεις του ISIS» (έχει τη σημασία του ότι για πρώτη φορά δεν λαμβάνονται τοις μετρητοίς οι καταγγελίες διαφόρων συριακών αντικαθεστωτικών κέντρων), η αμερικανική διοίκηση δια του υπουργού Εξωτερικών Τζον Κέρι ανακοινώνει ότι συμφωνήθηκε με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ «μια συνάντηση των δύο στρατιωτικών επιτελείων», προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξουν «ατυχήματα» από τις δράσεις και των δύο αεροποριών στη Συρία. Με άλλα λόγια, προς το παρόν τουλάχιστον γιατί κανείς δεν γνωρίζει τι μέλλει γενέσθαι την επόμενη στιγμή, οι ΗΠΑ μοιάζουν να «ανέχονται» τη ρωσική εμπλοκή.
Σε όποιον γνωρίζει στοιχειωδώς πολεμικές στρατηγικές, είναι ξεκάθαρο ότι τα αεροπορικά πλήγματα από μόνα τους δεν πετυχαίνουν ποτέ «καθαρές λύσεις» στο έδαφος. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους (εκτός της ρωσικής και κινεζικής αντίδρασης και της αποδοκιμασίας της εσωτερικής κοινής γνώμης) που το φθινόπωρο του 2013 ο Ομπάμα «έκανε πίσω» στα σχέδια για ανοιχτή στρατιωτική επέμβαση από αέρος στη Συρία. Η τότε ηγεσία του αμερικανικού στρατού είχε ξεκαθαρίσει: no boots, no honey, ήτοι χωρίς μπότες στο έδαφος, δεν υπάρχει νίκη. Και είχε συμπληρώσει ότι αν μπει αμερικανικός στρατός στο συριακό χάος, το Ιράκ θα φαντάζει με παιδική χαρά και η ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της ανατολικής Μεσογείου θα τιναχτεί κυριολεκτικά στον αέρα.
Την αρχή αυτή, την γνωρίζει και η Μόσχα. Και προφανώς δεν επιδιώκει να «τελειώσει» από αέρος το ISIS ή τον οποιονδήποτε άλλον. Δίνει όμως ένα βροντερότατο «παρών» στο μεγαλύτερο πεδίο ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών αυτήν τη στιγμή στον πλανήτη, το οποίο βέβαια «μετριέται» με το αίμα του συριακού λαού.Ανακατεύει εκ νέου την «τράπουλα» συμμαχιών, περιφερειακών αξόνων και ισχύος και αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά..
Πηγή: Το Περιοδικό