Νέα διεθνής διπλωματική κινητικότητα σημειώνεται για τον τερματισμό της πολυαίμακτης τραγωδίας του συριακού λαού, που ξεκίνησε το 2011 ως εμφύλιος πόλεμος, με την άμεση ή έμμεση εμπλοκή μεγάλων αλλά και περιφερειακών δυνάμεων (Σαουδική Αραβία, Τουρκία, Ιράν, Κατάρ). Τραγωδία, που έχει υπερβεί κατά πολύ τα εθνικά σύνορα της Συρίας, με σοβαρότατες διεθνείς επιπτώσεις, λόγω και της δυσεπίλυτης προσφυγικής κρίσης, από την οποία δοκιμάζεται η ίδια η συνοχή της Ε.Ε.
Εξ αρχής οι αριστερές δυνάμεις και τα αντιπολεμικά κινήματα είχαν ταχθεί υπέρ της πολιτικής λύσης του Συριακού, μέσω μιας διαδικασίας ειρήνης υπό τον ΟΗΕ, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων πλευρών στον εμφύλιο, συμπεριλαμβανομένου και του καθεστώτος Άσαντ, το οποίο εκπροσωπεί σημαντική μερίδα του λαού της Συρίας. Αναμφίβολα πρόκειται για ένα αυταρχικό καθεστώς, που έχει βαρύτατες ευθύνες για την έναρξη και την κλιμάκωση του πολέμου, αλλά, για να πετύχει μια διαδικασία ειρήνης, απαιτεί τη συμμετοχή τουλάχιστον του κόμματος Μπάαθ. Εννοείται ότι ένα σχέδιο ειρήνης για τη Συρία πρέπει να προβλέπει την εθνική συμφιλίωση και τη δυνατότητα επιλογής από τον συριακό λαό του τρόπου που θέλει να κυβερνηθεί, μέσω πολυκομματικών εκλογών.
Ας μη ξεχνούμε ότι αφετηρία του πολέμου στη Συρία αποτέλεσε η βίαιη καταστολή από το καθεστώς ενός τριήμερου ειρηνικών διαδηλώσεων (22, 23 και 24 Απριλίου 2011), με αποτέλεσμα μέσα στο τριήμερο να χάσουν τη ζωή τους τουλάχιστον τετρακόσιοι διαδηλωτές. Να σημειωθεί ωστόσο, ότι, παρά τις αρχικές διακηρύξεις των ειρηνικών διαδηλωτών, στην ηγεσία της συριακής αντιπολίτευσης κυριάρχησαν οι δυνάμεις που επιζητούσαν τη διεθνή στρατιωτική επέμβαση, ώστε να τους προσφερθεί η εξουσία. Οι φιλειρηνικές και γνήσια δημοκρατικές δυνάμεις, κυρίως από τον χώρο των Κούρδων, δυστυχώς δεν μπόρεσαν να ασκήσουν καθοριστική επιρροή στις εξελίξεις.
Η κρίση θα μπορούσε να είχε πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις τον Σεπτέμβριο του 2013, όταν ετοιμαζόταν διεθνής στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, με πρωτοβουλία του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, των προέδρων της Γαλλίας και των ΗΠΑ συναινούντων. Ευτυχώς η πρόταση Κάμερον απορρίφθηκε από το βρετανικό κοινοβούλιο, παρότι το Συντηρητικό Κόμμα διέθετε άνετη πλειοψηφία. Η θετική αυτή εξέλιξη ήταν αποτέλεσμα της πίεσης μιας κοινής γνώμης που είχε αποδεδειγμένα παραπλανηθεί από την κυβέρνηση Μπλερ το 2003, όταν οι ΗΠΑ και η Βρετανία εισέβαλαν στο Ιράκ με πρόσχημα τα πυρηνικά του Σαντάμ. Εισβολή που αποδείχθηκε φιάσκο για την τότε «συμμαχία των προθύμων». Σε αυτήν πρέπει να αναζητηθεί μία από τις βασικές αιτίες για την ανάδυση και ανάπτυξη του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο ότι η Δύση έχει αντλήσει τα αναγκαία διδάγματα.
Η Ευρώπη, λοιπόν, και ειδικότερα οι μεγάλες δυνάμεις της ηπείρου μας έχουν ευθύνες για τις τραγικές εξελίξεις στη Μ. Ανατολή. Θα έλεγα ότι η Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της Ε.Ε. αποτυγχάνει διαρκώς, διότι σαφέστατα δεν είναι ανεξάρτητη από την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.
Της δε «μοναδικής υπερδύναμης» η μεσανατολική πολιτική υπήρξε καταστροφική, με αποτέλεσμα ο διεθνής ρόλος των ΗΠΑ να αμφισβητηθεί έντονα, ιδιαίτερα μετά τους πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ.
Σε ό,τι αφορά το Συριακό, η πολιτική των ΗΠΑ, παρά τις διακηρύξεις του προέδρου Ομπάμα, προσδιορίστηκε από την αντι-ρωσική και αντι-ιρανική ψύχωση των «γερακιών» του Πενταγώνου, το οποίο έπαιξε και το χαρτί της καθεστωτικής αλλαγής (regime change) στη Συρία, χωρίς αποτέλεσμα για την υπερδύναμη, αλλά με τραγικά αποτελέσματα για τη Συρία και την ευρύτερη περιοχή μας.
Στο μεταξύ, στη Μ. Ανατολή έχουν συντελεστεί σημαντικές αλλαγές. Σημαντική μερίδα των πολέμιων του καθεστώτος Άσαντ συντάχθηκε με το Ισλαμικό Κράτος, ενώ το Ιράν έγινε σύμμαχος των ΗΠΑ και της Ρωσίας στη διεθνή εκστρατεία για την εξουδετέρωση των τζιχαντιστών. Έτσι εξηγείται εν μέρει και το αμερικανικό ενδιαφέρον για την άρση των κυρώσεων της Δύσης σε βάρος του Ιράν, με αποτέλεσμα την υπογραφή της ιστορικής συμφωνίας για τον έλεγχο του πυρηνικού προγράμματος της μεγάλης αυτής χώρας της Μ. Ανατολής.
Ο ρόλος της Ελλάδας
Η χώρα μας υφίσταται τις συνέπειες της συριακής κρίσης, λόγω και της διόγκωσης των προσφυγικών ροών, που κατευθύνονται στο Αιγαίο μέσω Τουρκίας. Μπροστά και στην αδυναμία η απροθυμία της Ε.Ε. να συμπαρασταθεί αποτελεσματικά στην Ελλάδα, η κυβέρνηση οφείλει να εκπονήσει ένα δικό της πολυδιάστατο σχέδιο δράσης για το προσφυγικό – μεταναστευτικό, αναδεικνύοντας τις αιτίες του προβλήματος, που δεν είναι άλλες από τους πολέμους στη Μ. Ανατολή, με βασική ευθύνη των μεγάλων δυνάμεων που προανέφερα, χωρίς να εξαιρούνται τα αυταρχικά και αντιδραστικά αραβικά καθεστώτα.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και συντονιστής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: Εφημερίδα Αυγή
*Φωτό αρχείου