Ολοκληρώθηκε στις 05 Ιουνίου 2025, στο Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων Μυτιλήνης, η δίκη σε Β’ βαθμό για τις επιθέσεις εναντίων μεταναστών τον Απρίλιο του 2018, στην πλατεία Σαπφούς της Μυτιλήνης.
Η νύχτα του ρατσιστικού πογκρόμ στην πλατεία Σαπφούς, θα μείνει χαραγμένη στο μυαλό πολλών. Ντόπιοι κάτοικοι έκαναν επιθέσεις, κατά τη διάρκεια όλης της νύχτας σε ένα πλήθος μεταναστ(ρι)ών, κυρίως οικογενειών, που προσπαθούσαν απλώς να διαμαρτυρηθούν για τις συνθήκες διαβίωσης τους στο κέντρο κράτησης της Μόριας και για τις τεράστιες καθυστερήσεις στις διαδικασίες ασύλου εκείνη την εποχή. Αφορμή για τη διαμαρτυρία είχε σταθεί ο θάνατος συμπατριώτη τους, από παθολογικά αίτια, που πολλοί απέδωσαν στις συνθήκες που επικρατούσαν στο ΚΥΤ της Μόριας. Ήταν ο 8ος θάνατος μετανάστη, σε αυτό που έμεινε χαραγμένο στην τοπική και παγκόσμια συλλογική μνήμη ως το ‘Κολαστήριο της Μόριας’.
Όπως είχε γίνει γνωστό η επίθεση δεν αποτελούσε ένα αυθόρμητο γεγονός, αλλά αποτέλεσμα προηγούμενης ετοιμασίας και καλέσματος εθνικιστικού μορφώματος, υπό την επωνυμία «Πατριωτική Κίνηση», που παρακινούσε τους κατοίκους του νησιού, να κατέβουν στην καθιερωμένη υποστολή της ελληνικής σημαίας από άγημα του ελληνικού στρατού, σε παρακείμενο σημείο, και να είναι «έτοιμοι για όλα». Τις προηγούμενες μέρες είχαν προηγηθεί εντάσεις και απειλές για την παρουσία των διαμαρτυρόμενων μεταναστών στην κεντρική πλατεία της Μυτιλήνης, στα social media από γνωστούς ακροδεξιούς κύκλους του νησιού, αλλά και στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η αστυνομία, παρότι γνώριζε την ένταση που είχε δημιουργηθεί και τις πιθανές αντιδράσεις κατοίκων της πόλης, δεν κατάφερε να αποτρέψει τις επιθέσεις, και παρ’ όλη την κινητοποίηση μεγάλου αριθμού αστυνομικών δυνάμεων, κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια των επιθέσεων παρέμεινε σε παθητικό ρόλο, εφαρμόζοντας απλώς έναν προστατευτικό κλοιό γύρω από τους διαμαρτυρόμενους μετανάστες. Αστυνομικοί δέχτηκαν και αυτοί επιθέσεις από το ακροδεξιό πλήθος, με έναν μικρό αριθμό να τραυματίζεται ή να δέχεται ζημιές στον προστατευτικό του εξοπλισμό.
Μετά τη λήξη των γεγονότων και την απομάκρυνση των ακροδεξιών νωρίς το πρωί της επόμενης ημέρας, οι ελληνικές αρχές συνέλαβαν τους 120 μετανάστες και δύο Έλληνες αλληλέγγυους, σχηματίζοντας δικογραφία εναντίον τους για να αθωωθούν έναν χρόνο αργότερα.
Τον Νοέμβριο του 2018, μετά από πολύμηνες έρευνες, η Αστυνομική Διεύθυνση Λέσβου ταυτοποίησε 26 πιθανούς δράστες, στους οποίους εν συνεχεία ασκήθηκε ποινική δίωξη. Το Νοέμβριο του 2022, το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Μυτιλήνης με βούλευμά του, τους παρέπεμψε σε δίκη για σειρά κακουργημάτων και πλημμελημάτων κατά περίπτωση, με το επιβαρυντικό στοιχείο της παράβασης του άρθρου 81Α του Ποινικού Κώδικα (82Α του νέου ΠΚ) που τιμωρεί εγκλήματα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά, για κάποιους από αυτούς.
Στο πρωτόδικο δικαστήριο που ολοκληρώθηκε στις 8 Ιουλίου 2024, 6 χρόνια (!) μετά την τέλεση των γεγονότων, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Μυτιλήνης είχε καταδικάσει 21 από τους 26 δράστες αναγνωρίζοντας το ρατσιστικό κίνητρο κάποιους απο αυτούς. Στους καταδικασθέντες, οι οποίοι δεν είχαν επιδείξει ίχνος μεταμέλειας, αναπαράγωντας ακόμα και μέσα στη δικαστική αίθουσα ρατσιστικές απόψεις, είχαν επιβληθεί εξαγοράσιμες ποινές από ένα ως έξι χρόνια με τριετή αναστολή.
Στο Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων Μυτιλήνης, μετά από τρεις δικάσιμους, το απόγευμα της 5ης Ιουνίου, ολοκληρώθηκε η εξέταση των γεγονότων και στο δεύτερο βαθμό. Εν την απουσία των περισσότερων μαρτύρων κατηγορίας, και με ‘θολή’ τη μνήμη των περισσότερων αστυνομικών μαρτύρων που παρέπεμπαν στις προδικαστικές και πρωτόδικες καταθέσεις τους, οι 15 κατηγορούμενοι που προσήλθαν ή εκπροσωπήθηκαν, έτυχαν σαφώς ευνοϊκότερης μεταχείρισης. Το δικαστήριο, δεν αναγνώρισε τα ρατσιστικά κίνητρα, ούτε προσδιόρισε τις επιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν εναντίον των μεταναστ(ρι)ών, απαλλάσοντας τους κατηγορούμενους από τις εν λόγω κατηγορίες.
Ωστόσο, και παρά την εισαγγελική πρόταση που ζητούσε την πλήρη απαλλαγή των περισσοτέρων εξ αυτών (!), οι 10 εκ των κατηγορουμένων κρίθηκαν ένοχοι για διατάραξη κοινής ειρήνης σε απλή μορφή, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 189 του Ποινικού Κώδικα, και τους επιβλήθηκαν ποινές μεταξύ 6 και 7 μηνών. Στον νεαρότερο εξ αυτών, ο οποίος βρισκόταν σε διαθεσιμότητα από το Σώμα Συνοριοφυλακής μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας, του αναγνωρίστηκε και το ελαφρυντικό της «μετεφηβικής ηλικίας», μετατρέποντας την ποινή του σε χρηματική, επιτρέποντάς του την επιστροφή στο Σώμα. Σε 4 ακόμα, οι οποίοι διώκονταν με τις επιβαρυντικές περιπτώσεις της διακεκριμένης διατάραξης κοινής ειρήνης, δόθηκαν ποινές 9 μηνών. Σε όλους τους κατηγορούμενους, δόθηκε τριετή αναστολή.
Με αυτό τον τρόπο, ολοκληρώθηκε στα ελληνικά δικαστήρια, η εκδίκαση των γεγονότων που έλαβαν μέρος το βράδυ της 22ας Απριλίου 2018, στην κεντρικότερη πλατεία του νησιού. Η τυφλή οργανωμένη βία που ασκήθηκε εναντίον οικογενειών μεταναστ(ρι)ών, που διεκδικούσαν μονάχα την ανθρώπινή τους μεταχείριση, αντιμετωπίστηκε σαν μία απλή διένεξη μεταξύ αντίπαλων ομάδων. Μπορεί το δικαστήριο να μην μπόρεσε να το αναγνωρίσει, αλλά στη συλλογική μνήμη όλων, οι επιθέσεις εκείνες έχουν καταγραφεί ως η βιαιότερη ρατσιστική επίθεση και μία από τις μελανότερες στιγμές του νησιού της Λέσβου και όχι μόνο.
*Το πρότζεκτ Aegean Migrant Solidarity, που υλοποιείται από την οργάνωση Community Peacemaker Teams, επικεντρώνεται στην τεκμηρίωση και την καταγγελία παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις πτυχές της ποινικοποίησης της μετανάστευσης, στην περιοχή των νησιών του ανατολικού Αιγαίου.
