Μέρες Μουντιάλ και συνήθως, σε αυτό το πλαίσιο ανταγωνισμού εθνικών ομάδων, ένα από τα φαινόμενα που βρίσκουν πρόσφορο έδαφος προς ανάπτυξη είναι αυτό του εθνικισμού. Έτσι, για παράδειγμα, σε απάντηση του πανό για την “αργεντινότητα” των Μαλβίνων νήσων (Φόκλαντ) που ανήρτησαν οι παίκτες της εθνικής Αργεντινής σε αγώνα προετοιμασίας, οι Άγγλοι οπαδοί ανέμιζαν (βρετανικές) σημαίες των νησιών Φόκλαντ στο παιχνίδι της εθνικής τους με την Ιταλία! Μάλιστα, για το ίδιο θέμα, η βρετανική ταμπλόιντ Daily Star (22/6) προέβλεπε «αιματοκύλισμα» για την ημέρα του αγώνα Αγγλία – Κόστα Ρίκα ανάμεσα σε «Αργεντινούς εισβολείς στην πόλη» και τον «στρατό των οπαδών των Τριών Λιονταριών». Φυσικά, η χρήση των όρων «εισβολείς», «στρατός» και «Τρία Λιοντάρια» δεν είναι καθόλου τυχαία, με τα Τρία Λιοντάρια να προέρχονται από τον μοναρχικό θυρεό που καθιερώθηκε από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο.
Γενικά, ο εθνικισμός κάνει έντονη την εμφάνισή του, καθώς, σύμφωνα με τον Benedict Anderson (1991), τα έθνη ως φαντασιακές κοινότητες αναπτύσσονται μέσα από τέτοιου είδους εκδηλώσεις που ενισχύουν την αίσθηση του συνανήκειν. Άλλωστε, όπως αναφέρουν οι Duke και Crolley (1996), είναι πολύ πιο εύκολο κάποιος να ταυτιστεί με το έθνος και να επιβεβαιώσει την εθνική του ταυτότητα όταν έντεκα παίχτες αντιπροσωπεύουν το έθνος του σε έναν αγώνα ενάντια σε ένα άλλο έθνος. Επιπρόσθετα, τις περισσότερες φορές ο εθνικισμός στο ποδόσφαιρο παρουσιάζεται ως κοινότοπος (banal) εθνικισμός (Billig, 1995) που είναι αρκετά διαδεδομένος και δρα εύκολα στο υποσυνείδητο με την υπερβολή και τη συνεχή επανάληψη από τα ΜΜΕ και από φορείς του ποδοσφαίρου. Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα είναι ο κεντρικός τίτλος στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Live Sport στις 20.6: «Ο Τσώρτσιλ το φώναξε το 1940. Οι Ιάπωνες και εκατομμύρια τηλεθεατές το κατάλαβαν… πως στο εξής δεν θα λέμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες» (σημ.: για την ισοπαλία με την Ιαπωνία).
Δεν είναι σίγουρο αν οι Άγγλοι τηλεθεατές μνημόνευσαν τον Τσώρτσιλ παρακολουθώντας την εθνική Ελλάδος, πάντως σίγουρα θυμήθηκαν το προσεχές δημοψήφισμα για τη σκωτσέζικη ανεξαρτησία (18.9) όταν είδαν στον αγώνα Αγγλία – Ουρουγουάη, μέσα στην εξέδρα των αντιπάλων, τον Σκωτσέζο οπαδό να πανηγυρίζει εκστατικά, με τη σημαία της Σκωτίας, τα γκολ της Ουρουγουάης. Αυτή την περίοδο ο σκωτσέζικος εθνικισμός βρίσκεται σε άνοδο στο πλαίσιο της καμπάνιας για το δημοψήφισμα και πολύ δύσκολα Σκωτσέζοι θα υποστήριζαν την εθνική Αγγλίας. «Λάθος», λέει ο Michael Deacon στην αγγλική εφημερίδα Telegraph (11.6), όπου υποστηρίζει πως οι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας θα έπρεπε να εύχονταν να πάρει η Αγγλία το Παγκόσμιο Κύπελλο, έτσι ώστε η δημιουργία διάχυτου αγγλικού εθνικιστικού παροξυσμού να ωθούσε (έως τότε) αναποφάσιστους Σκωτσέζους να ψήφιζαν υπέρ της ανεξαρτησίας.
Οι Σκωτσέζοι θα αποφασίσουν σύντομα· ωστόσο, μια τέτοια προοπτική συναντά δυσκολίες για τους λαούς της Ιβηρικής, καθώς η ισπανική κυβέρνηση προσπαθεί να ακυρώσει κάθε προσπάθεια για δημοψήφισμα σε Χώρα των Βάσκων και Καταλωνία (η καταλανική τοπική κυβέρνηση θέλει να το διοργανώσει στις 9.11). Κι ενώ η ισπανική εθνική ομάδα συμπεριλαμβάνει Βάσκους και Καταλανούς παίκτες, πολλοί Βάσκοι υποστηρίζουν πάντα τον αντίπαλο της Ισπανίας. Έτσι στον αγώνα Ισπανία – Ολλανδία οι κάμερες εστίασαν στον Βάσκο οπαδό που πανηγύριζε εκστατικά τα γκολ της Ολλανδίας. Μάλιστα, ο νεαρός Βάσκος κρατούσε στα χέρια του τη σημαία – σύμβολο της “αυτονομιστικής Αριστεράς” (abertzale), στην οποία αναγράφεται το «Euskal presoak, Euskal herrira», δηλαδή «Οι Βάσκοι (πολιτικοί) φυλακισμένοι να επιστρέψουν στη Χώρα των Βάσκων».
Εν κατακλείδι, μπορούν όλα τα παραπάνω (και πολλά άλλα) περιστατικά που έλαβαν χώρα αυτές τις ημέρες στη Βραζιλία να αποδοθούν από τον τίτλο “Εθνικισμός και ποδόσφαιρο” χωρίς υποσημειώσεις και αστερίσκους; Η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι αρνητική. Ο εθνικισμός του καταπιεστή, που από τη φύση του μετατρέπεται σε σωβινισμό, δεν συγκρίνεται με τον εθνικισμό του καταπιεζόμενου που αγωνίζεται να ελευθερωθεί από την καταπίεση. Στις περιπτώσεις που αναφέρθηκαν, αλλά και σε άλλες παρόμοιες, ο βαθμός καταπίεσης διαφέρει, όπως διαφέρει και το ιστορικό και κοινωνικό υπόβαθρο. Εν τούτοις, κάθε λαός έχει το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και θα πρέπει να μπορεί να επιλέξει αν θα ασκήσει αυτό το δικαίωμά του μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες. Συνεπώς, αν το επιλέξουν οι λαοί τους, ίσως δούμε σύντομα σε κάποιο Μουντιάλ τον Βάσκο οπαδό να συναντιέται με τον Σκωτσέζο οπαδό για έναν αγώνα των εθνικών ομάδων των ανεξάρτητων χωρών τους.
Πηγή: avgi.gr