Στη Θεσσαλονίκη και το 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ κάνουν πανελλήνια πρεμιέρα οι “Αόρατοι” της Μαριάννας Κακαουνάκη μετά την επίσκεψή τους στην Κοπεγχάγη. O Eμπουμπεκίρ κι η Γκόνζα, ο Αχμέτ κι οι ανείπωτες ιστορίες ανθρώπων που καλούνται να βρουν τη δύναμη να μιλήσουν για το δικό τους ταξίδι προς την ελευθερία. Ενεπλάκησαν δίχως τη θέλησή τους σε μία διαδικασία ξεκαθαρίσματος με τις “ευλογίες” του Ταγίπ Ερντογάν. Κατηγορήθηκαν μάλιστα ως τρομοκράτες δίχως απτές αποδείξεις και καμία εμπλοκή σε ανάλογη δραστηριότητα. Τώρα είναι υποχρεωμένοι να ζητήσουν πολιτικό άσυλο και να ξεκινήσουν τις ζωές τους από μηδενική βάση.
Ένας διευθυντής σχολείου κι ένας γιατρός με ειδικότητα εντατικολόγου. Βιώσαν την κόλαση της μετάβασης στο έλεος των διακινητών κι έμειναν ζωντανοί από τύχη. Δύο άνθρωποι μορφωμένοι με αξίες κι ήθος σε αντίθεση με την εικόνα που καλλιεργείται για τον λαό της Τουρκίας από τα Μέσα Ενημέρωσης. Το ίδιο ισχύει και στην αντίπερα όχθη. “Πριν έρθεις στην Ελλάδα έχεις μία προκατάληψη εξαιτίας όσων έχουμε μάθει στην ιστορία”. Φανατισμός, μισαλλοδοξία, προκαταλήψεις. Ο κόσμος μπορεί να διψάει για αίμα (αυτό του έμαθαν), η Τέχνη όμως είναι εδώ για να ενώνει και χαράζει νέους δρόμους αλληλεγγύης και συνεργασίας.
Όσον αφορά την κατάσταση στην Τουρκία μπορούμε να συμβουλευτούμε το εξαιρετικό δοκίμιο της Ece Temelkuran, “Πώς χάνεται μία πατρίδα” (Εκδόσεις Διόπτρα, 2020). Η ζωή δεν είναι απλή υπόθεση αν δεν ανήκεις στο σκληρό πυρήνα – σύστημα του “Σουλτάνου”. “Ο Ερντογάν έδιωξε όλους όσους δεν τον υποστηρίζουν”. Η απόδραση με κάθε κόστος φαντάζει μονόδρομος. Σε διαφορετική περίπτωση περιμένει η φυλακή και τα ακραία βασανιστήρια. Μέσα από έναν μαραθώνιο οι επιζώντες οδηγούνται στην Ύπατη Αρμοστεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Γραφειοκρατία, αναμονή κι ένας νέος Γολγοθάς. Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται όμως να σηκωθείς.
Η πατρίδα μας από τα αρχαία χρόνια ήταν φιλόξενη χώρα. Η γεωπολιτική της θέση έμμεσα της το επέβαλε. Αν ανατρέξουμε σε ανάλογα εγχειρίδια θα δούμε πως υπήρχε τιμωρία σε όποιον έδιωχνε ξένο – κατατρεγμένο που είχε ανάγκη. Από την άλλη μεριά κι οι πρωταγωνιστές (περίπου 1000 οικογένειες) σέβονται τον τόπο που τους φιλοξενεί. Αναδεικνύονται κοινά στοιχεία πολιτισμού και κουλτούρας, όπως η αξία του βιβλίου. Οι όποιες διαφορές αμβλύνονται μέσω της συζήτησης και της ανταλλαγής απόψεων. Στόχος η αφομοίωση και το επόμενο βήμα αν αυτό είναι δυνατόν. Πριν όμως αυτό προέχει το “αντίο” σε ένα κομμάτι του εαυτού, της ψυχή τους που θυσιάστηκε …
Μαεστρικά ξετυλίγεται η πλοκή με επίμονη ματιά κι άρτιο σενάριο. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει ο διευθυντής φωτογραφίας Απόστολος Νικολαϊδης κι η Μυρτώ Λεκατσά στο λεπτομερές μοντάζ. Ένα δράμα δίχως τέλος. Μία κρίση ανάμεσα στην Τουρκία και την Ευρωπαϊκή Ένωση με χιλιάδες άδικα θύματα στα νερά του Αιγαίου. Ειδικά η τακτική των βίαιων επαναπροωθήσεων (pushbacks) θεωρώ ότι αποτελεί τη χαριστική βολή σε ένα διαχρονικό έγκλημα που λαμβάνει χώρα δίπλα μας και δυστυχώς θα συνεχίσει. Οι ηγέτες των κρατών αδυνατούν να αντιληφθούν τα πραγματικά αίτια, εθελοτυφλώντας.
Ένα ντοκιμαντέρ που μας φέρνει αντιμέτωπους πρώτα απ΄όλα με εμάς τους ίδιους. Μέσω μίας εσωτερικής διαδικασίας αξιολογούμε που βρισκόμαστε, που ανήκουμε, αν υφίσταται η λέξη ενσυναίσθηση. Αν τα αισθητήριά μας είναι ακόμα ζωντανά. Είναι αδιανόητο να θεωρούμε κάποιον εχθρό μας επειδή έτυχε να γεννηθεί στην Τουρκία, τη Γερμανία, την Αλβανία. Ειδικά οι Έλληνες που γνωρίσαμε τι θα πει προσφυγιά και μετανάστευση για οικονομικούς λόγους. Κόντρα στο ρεύμα της εποχής, έρχεται αυτή η ταινία τεκμηρίωσης με την υποστήριξη του iMEdD (incubator for Media Education and Development) να μας αφυπνίσει.
