Για έναν ολόκληρο μήνα δεν μπορούσε να κάνει ντους μια ηλικιωμένη πρόσφυγας που μετακινείται με αναπηρικό καροτσάκι, όχι μόνο επειδή δεν υπήρχε ζεστό νερό στον καταυλισμό του Ωραιόκαστρου, όπου ζει, αλλά και επειδή υπήρχαν εμπόδια στην είσοδο των γυναικείων λουτρών και σκαλιά μπροστά σε κάθε ντουσιέρα.
Γράφει ο Δημήτρης Αγγελίδης για την Εφημερίδα των Συντακτών
Φωτογραφία: AP Photo / Visar Kryeziu
Τουαλέτες και ντουσιέρες προσβάσιμες σε πρόσφυγες με αναπηρία δεν υπήρχαν τον Οκτώβριο ούτε στους καταυλισμούς στα Λαγκαδίκια, στο Σχιστό και στο Ελληνικό, όπου οι συγγενείς ενός οκτάχρονου προσφυγόπουλου αναγκάστηκαν να του βάλουν πάνες, λόγω της μεγάλης δυσκολίας να τον μεταφέρουν στις τουαλέτες, που βρίσκονταν επιπλέον σε ανυπόφορη κατάσταση λόγω της ακαθαρσίας.
Η νέα έκθεση της διεθνούς οργάνωσης Human Rights Watch με τίτλο «Ελλάδα: Παραμελημένοι και Χωρίς Φροντίδα οι Πρόσφυγες με Αναπηρία» (πρόχειρη μετάφραση από τα αγγλικά), που βασίζεται σε έρευνα που διεξήχθη από τον Οκτώβριο μέχρι τον Ιανουάριο, καταγράφει τις εξαιρετικά απάνθρωπες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες με αναπηρία και άλλοι ευάλωτοι πρόσφυγες στην Ελλάδα, εξαιτίας της αμέλειας των Αρχών να κάνουν σωστά τη διαδικασία εντοπισμού και καταγραφής όσο και εξαιτίας των σοβαρών ελλείψεων στις υπηρεσίες που θα έπρεπε να παρέχονται στους ευάλωτους.
Αν και το ποσοστό ατόμων με αναπηρία και προβλήματα ψυχικής υγείας βρίσκεται στο 15% του γενικού πληθυσμού, το οποίο εκτιμάται ότι είναι σημαντικά αυξημένο μεταξύ των προσφύγων, καθώς οι περισσότεροι προέρχονται από περιοχές βίαιων συγκρούσεων, εντούτοις στη διαδικασία προκαταγραφής που έκανε το καλοκαίρι η Υπηρεσία Ασύλου σε συνεργασία με την Υπατη Αρμοστεία το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπέρασε το 1%, το οποίο όμως, όπως παραδέχεται η Υπατη Αρμοστεία στη Human Rights Watch, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
«Υπάρχει έλλειψη πόρων, χρόνου και τεχνογνωσίας κατά τη διαδικασία εντοπισμού ευάλωτων. Κατά την καταγραφή, αν δεν αναφέρεις ο ίδιος το πρόβλημά σου, δεν θα σε ρωτήσει κανένας. Αν δεν είναι εμφανής-ορατή η αναπηρία, δεν θα καταγραφεί, ακόμα και αν την αναφέρει ο πρόσφυγας», σημειώνει στην έκθεση εκπρόσωπος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.
Εκπρόσωπος του Νορβηγικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες επισημαίνει ότι το προσωπικό των υπηρεσιών δεν έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα για να εντοπίζει τις περιπτώσεις αναπηρίας.
Σημειώνει πως βρέθηκε μπροστά σε περιστατικό όπου ένα παιδί ανέφερε ότι έπασχε από εγκαύματα που επηρέαζαν την ικανότητά του να κινείται, αλλά ο υπάλληλος δεν το κατέγραψε ως ανάπηρο, λέγοντας πως «δεν είναι ανάπηρος αν δεν βρίσκεται σε καροτσάκι».
Ενα ζευγάρι Ιρακινών στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης της Σάμου είχε εμφανείς κινητικές δυσκολίες, αλλά οι υπάλληλοι αρνήθηκαν να τους καταγράψουν ως ανάπηρους, επειδή δεν είχαν ιατρικό πιστοποιητικό.
Αν και η Υπατη Αρμοστεία έχει διαθέσει για τη φιλοξενία ευάλωτων το 30% των θέσεων σε ξενοδοχεία και διαμερίσματα, οι θέσεις δεν καλύπτονται καθώς δεν έχουν εντοπιστεί σωστά και δεν έχουν καταγραφεί οι ευάλωτοι.
Η Υπατη Αρμοστεία, όπως επίσης οκτώ διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις και μία ελληνική, ανέφεραν στη Human Rights Watch ότι έχουν πολύ λίγα ή κανένα πρόγραμμα για πρόσφυγες με αναπηρία.
Σοβαρές είναι οι ελλείψεις και στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Σχεδόν όλοι οι πρόσφυγες με τους οποίους μίλησε η οργάνωση ανέφεραν πονοκεφάλους, προβλήματα ύπνου και όρεξης και συμπτώματα κατάθλιψης, ενώ οι μισοί ανέφεραν σοβαρά ψυχικά περιστατικά για τους ίδιους ή συγγενείς τους στην Ελλάδα, τραύμα, άγχος ή κατάθλιψη.
Μόνο τρεις κατάφεραν να βρουν ψυχολογική υποστήριξη.
Η οργάνωση ζητά να μεταφερθούν κατά προτεραιότητα οι ευάλωτοι από σκηνές σε κοντέινερ και από τα νησιά στην ενδοχώρα, καθώς εξαιρούνται από την ευρωτουρκική διακήρυξη για το προσφυγικό.
Μακροπρόθεσμα, ζητά την ένταξη όλων στον αστικό ιστό, καθώς η διαμονή σε καταυλισμούς παρατείνει την ψυχολογική αβεβαιότητα και ανασφάλεια.
Πηγές του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής σημειώνουν στην «Εφ.Συν.» ότι σήμερα υπάρχουν προσβάσιμες τουαλέτες και ντους στα γήπεδα χόκεϊ και μπέιζμπολ στο Ελληνικό, ενώ από τα Λαγκαδίκια και το Ωραιόκαστρο έχουν μεταφερθεί σε νέες δομές με προσβάσιμες τουαλέτες όσοι πρόσφυγες με αναπηρία είχαν εντοπιστεί.
Σημειώνουν επίσης ότι στο Σχιστό οι πρόσφυγες ζουν σε οικίσκους με προσβάσιμες τουαλέτες και ντους.