Ποια είναι η οικονομική σημασία του αγωγού φυσικού αερίου East Med, που θέτει σε κίνδυνο τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δένοντας την Ελλάδα στο άρμα του Ισραήλ; Τι συνδέει τον East Med με το ευρωπαϊκό Green New Deal, τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας και την αποτυχία της τελευταίας Συνόδου του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή;
Οι σημερινές επικίνδυνες γεωπολιτικές και οικολογικές κρίσεις έχουν την ίδια κινητήρια δύναμη: τους διεθνείς ανταγωνισμούς για τον έλεγχο των αγορών ενέργειας – και στις μέρες μας, ιδίως του φυσικού αερίου- καθώς η Ευρώπη επιχειρεί να περιορίσει την παραγωγή πετρελαίου. Σε ένα άρθρο στρατηγικής, με τίτλο «Το μέλλον της ενέργειας για το 2020. Πρέπει να χαράξουμε έναν καινούριο δρόμο», ο συστημικός αναλυτής Τσαρλς Έλληνας (Charles Ellinas) παρουσιάζει το πανόραμα αυτών των ανταγωνισμών – με μια αισιοδοξία που ασφαλώς δεν συμμεριζόμαστε. Ο Έλληνας είναι γενικός διευθυντής της εταιρείας e–CNHC (E-C Natural Hydrocarbons Company Ltd), που έχει έδρα την Κύπρο. Το άρθρο του που ακολουθεί μεταφρασμένο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της καθημερινής αγγλόφωνης εφημερίδας Cyprus Mail.
Το φυσικό αέριο και το αργό πετρέλαιο είχαν μια δύσκολη χρονιά το 2019, με το υπερπλεόνασμα των παγκοσμίων αποθεμάτων να κρατά χαμηλά τις τιμές τους. Το ίδιο περιμένουμε να συμβεί και το 2020.
Στην Ευρώπη έρχονται μεγάλες αλλαγές. Το Ευρωπαϊκό Green Deal, που αναμένεται τον επερχόμενο Μάρτιο, θα θέσει το πλαίσιο για ενεργειακές εξελίξεις στα επόμενα 30 χρόνια, κατοχυρώνοντας νομικά τον στόχο για «μηδενικούς ρύπους το 2050».
Στην Ασία, οι ανησυχίες για την ασφάλεια των ενεργειακών αποθεμάτων, καθώς και η αυξανόμενη εξάρτηση από εγχώριες πηγές (αποτέλεσμα του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας), θα συνεχίσουν να επιδρούν στην αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG)1, συμβάλλοντας στην παγκόσμια υπερπληρότητα LNG και τις χαμηλές τιμές.
Ο αγωγός East Med πέρασε από μια ταραχώδη κατάσταση το 2019, λόγω των επιθετικών και εκφοβιστικών ενεργειών της Τουρκίας, στον αγώνα της να προβάλει αβάσιμες απαιτήσεις. Αυτή η κατάσταση αναμένεται να συνεχιστεί και το 2020 και, αν δεν βρεθεί κάποια λύση, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση της περιοχής και κλιμάκωση των διενέξεων.
Πράσινη Ευρώπη
Αυτή θα είναι πιθανότατα η σημαντικότερη εξέλιξη στον ενεργειακό τομέα της Ευρώπης για το 2020, και θα δώσει τον τόνο και την κατεύθυνση για τα επόμενα 30 χρόνια.
Βασικός στόχος είναι η μετατροπή της Ευρώπης στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο, με την ενσωμάτωση σε νόμο του στόχου για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050 και τη διακήρυξη του στόχου να μειωθεί η χρήση του άνθρακα το 2030 κατά τουλάχιστον 50 τοις εκατό.
Επίσης, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα μετατραπεί σε Ευρωπαϊκή Κλιματική Τράπεζα, σταματώντας να υποστηρίζει έργα που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα το 2021.
Το Green Deal θα είναι η «ναυαρχίδα» της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αναμένεται να έχει τεράστια επίπτωση στο μέλλον της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου του αερίου, στην Ευρώπη.
Τιμή του πετρελαίου
Ο Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟΠΕΚ) συμφώνησε τον περασμένο Δεκέμβριο να μειώσει την παραγωγή αργού πετρελαίου και να παρατείνει τη μείωση ως τις 31 Μαρτίου. Ο ΟΠΕΚ αναμένει την μείωση της παραγωγής του, από τα 35 εκατομμύρια βαρέλια τη μέρα το 2019, σε 32,8 βαρέλια/μερα το 2024.
Η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ αναμένεται και αυτή να μειωθεί το 2020, λόγω των χαμηλών τιμών, του δυσκολότερου δανεισμού και της μειωμένης κατανάλωσης, σε 13,1 εκατομμύρια βαρέλια τη μέρα, από τα 13,5 εκ. βαρέλια τη μέρα το 2019.
Άλλες, όμως, χώρες-πετρελαιοπαραγωγοί, όπως η Βραζιλία, η Γουιάνα και η Νορβηγία, αναμένεται να αναπληρώσουν αυτή τη διαφορά, παράγοντας αρκετά για να ικανοποιήσουν την παγκόσμια ζήτηση το 2020.
Ως εκ τούτου, η αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου αναμένεται αναιμική για το 2020, με κάποιες προβλέψεις να θεωρούν ότι θα βρεθεί κοντά στο 1 εκ. βαρέλια τη μέρα, εξέλιξη που θα κρατήσει χαμηλά τις τιμές. Με το μπρεντ να πλησιάζει πιθανότατα τα 60 δολάρια το βαρέλι, η εξέλιξη αυτή θα επηρεάσει την τιμή του συνδεδεμένου με το πετρέλαιο υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Τιμή του αερίου
Λόγω του εμπορικού πολέμου με τις ΗΠΑ, η Κίνα έχει θέσει την ασφάλεια των ενεργειακών αποθεμάτων της σε υψηλή προτεραιότητα, υποστηρίζοντας την εγχώρια παραγωγή ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων και των γαιανθράκων. Αυτό θα έχει επίπτωση στις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου, περιορίζοντας την ανάπτυξη για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, επίσης, δεν θα αλλάξουν πολλά στις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου για το 2020. Ως εκ τούτου, η Ασία και ο Ειρηνικός φαίνεται ότι θα παραμείνουν υπερπλήρεις, με τις εξαγωγές αερίου στην Ευρώπη να συνεχίζουν.
Αλλά με τις ευρωπαϊκές αποθήκες αερίου γεμάτες, και με έναν ήπιο χειμώνα, η δυνατότητα της Ευρώπης να απορροφήσει το ασιατικό υγροποιημένο φυσικό αέριο θα είναι μειωμένη το 2020, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει στην παύση εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ.
Επιπλέον, η πρόσφατη συμφωνία της ρωσικής Gazprom με την Ουκρανία σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν προσκόμματα στην παροχή ρωσικού αερίου στην Ευρώπη. Επίσης, η ολοκλήρωση του αγωγού Nord Stream 2 στις αρχές του 2020, παρά τις κυρώσεις από πλευράς ΗΠΑ, και πιθανότατα η ολοκλήρωση του TurkStream 2, σημαίνουν ότι η Gazprom θα αυξήσει τη συνολική προμήθεια αερίου στην Ευρώπη συγκριτικά με το 2019.
Εν τω μεταξύ, η παγκόσμια χωρητικότητα υγροποιημένου αερίου αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται με 30 εκ. τόνους παραπάνω για το 2020, πέρα από την εκτιμώμενη αύξηση των 40 εκατομμυρίων τόνων για το 2019.
Το αποτέλεσμα θα είναι μια υπερεπάρκεια αερίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου, με τις τιμές να παραμένουν χαμηλά για έναν ακόμα χρόνο, πιθανότατα κοντά στα 4 δολάρια /εκατομμύριο btu (σ.σ.: Βρετανικές Θερμικές Μονάδες) το καλοκαίρι του 2020, σε Ευρώπη και Ασία.
Στα θετικά, οι χαμηλές τιμές υγροποιημένου φυσικού αερίου μπορεί να τονώσουν τη ζήτηση, ειδικά σε χώρες που δεν μπορούν να αντέξουν τις υψηλές τιμές στην ενέργεια. Αυτό είναι σημαντικό ειδικά για τη νότια Ασία, όπου οι υποδομές βελτιώνονται, και μπορούν να υποστηρίξουν την αύξηση των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Υπερεπάρκεια προμηθειών
Μετά την αποτυχία της 25ης Συνόδου του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP25) να βρει μια κοινή γραμμή και νέους, πιο φιλόδοξους στόχους για το κλίμα, η COP26 δεν αναμένεται να πάει πολύ καλύτερα. Η αντίσταση των ΗΠΑ, και η απροθυμία της Κίνας και της Ινδίας να μειώσουν τη ζήτηση ενέργειας και να αυξήσουν τις δεσμεύσεις τους, θα θέσουν όρια σε όποια επιτυχία. Η παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας και οι εκπομπές άνθρακα θα συνεχίσουν να αυξάνονται, με ακόμα πιο ακραία κλιματικά φαινόμενα να τροφοδοτούν τον όλο και πιο πολωμένο περιβαλλοντικό ακτιβισμό.
Η εισχώρηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας θα συνεχιστεί σε όλο τον κόσμο με ταχύτατο ρυθμό. Ως εκ τούτου, ο κόσμος θα συνεχίσει να βρίσκεται σε μια ενεργειακή υπερπληρότητα, με την παγκόσμια αγορά ενέργειας να παραμένει πλήρως ανταγωνιστική και τις τιμές να διατηρούνται σταθερά χαμηλές.
Ανατολική Μεσόγειος
Στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία δείχνει αποφασισμένη να συνεχίσει τις εκφοβιστικές και επιθετικές τις πράξεις, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την ευρεία καταδίκη, αλλά ένα θερμό περιστατικό θα αποφευχθεί.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εντείνει τις προσπάθειές της να ομαλοποιήσει τις σχέσεις τις με την Τουρκία μέσω διαπραγματεύσεων.
Η διακρατική συμφωνία του αγωγού αερίου East Med μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ θα φέρει τις χώρες πιο κοντά. Σίγουρα θα ενδυναμώσει τις σχέσεις τους σε μια κρίσιμη περίοδο για την Ανατολική Μεσόγειο, προωθώντας στενότερες συνεργασίες.
Με το κόστος του αερίου στο Ισραήλ, πριν από την είσοδό του στον αγωγό, να υπερβαίνει τα 4,5 δολάρια ανά εκατομμύριο btu, και το κόστος του αγωγού να εκτιμάται στα 7-10 δισ. δολάρια, η τιμή του αερίου στην Ευρώπη θα πρέπει να ξεπεράσει τα 8 δολάρια ανά εκατ. btu –πράγμα απίθανο–, ώστε ο East Med να γίνει οικονομικά βιώσιμος. Για παρόμοιους λόγους, ούτε ένας αγωγός προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας είναι εφικτός.
Ανεξάρτητα από την αδιαμφισβήτητη πολιτική στήριξη του αγωγού, ακόμα και από τις ΗΠΑ, η κατασκευή του πρέπει να είναι οικονομικά βιώσιμη και να εγγυάται ότι θα βρεθούν αγοραστές για το μεταφερόμενο αέριο. Και οι δύο αυτές παράμετροι αμφισβητούνται ισχυρά.
Οι γεωτρήσεις σε Κύπρο και Λίβανο θα οδηγήσουν στην ανακάλυψη περισσότερου αερίου το 2020, αλλά η παγκόσμια υπερεπάρκεια αποθεμάτων ενέργειας και το Ευρωπαϊκό Green Deal θα είναι μια μεγάλη πρόκληση για την εξαγωγή του αερίου της Ανατολικής Μεσογείου στις διεθνείς αγορές.
Η Αίγυπτος, ωστόσο, θα συνεχίσει με την επιτυχή ανάπτυξη στον τομέα της ενέργειας, και το Ισραήλ θα εξαγάγει εντέλει αέριο για πρώτη φορά στην Αίγυπτο.
Συνολικά, το 2020 αναμένεται άλλη μια χρονιά προκλήσεων στον τομέα της ενέργειας, παγκοσμίως και στην ανατολική Μεσόγειο. Ας ελπίσουμε ότι η επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, με την υποστήριξη του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα φέρει ελπίδα.
1 Liquefied natural gas (LNG): πρόκειται για σύνθεση μεθανίου και ενός μείγματος αιθανίου, που χρησιμοποιείται για να μετατρέψει το φυσικό αέριο σε υγρή μορφή, για να αποθηκεύεται και να μεταφέρεται εύκολα και με ασφάλεια.
πηγή: cyprus-mail.com