Η λέξη “νίκη” είχε πολύ καιρό να ακουστεί στην ελληνική κοινωνία και την είχαμε όλοι μας πολύ μεγάλη ανάγκη. Η κυβέρνηση αρνείται εδώ και καιρό, όχι μόνο να υποχωρήσει σε οποιαδήποτε από τις επιλογές, αλλά ακόμα και να διαπραγματευτεί με τους δεκάδες εχθρούς που έχει δημιουργήσει, από τους απολυμένους συμβασιούχους ως τους δικηγόρους. Εφαρμόζοντας σε πλήρη έκταση το “δόγμα του σοκ” πόνταρε ακριβώς στην ένταση της επίθεσης που αφήνει την κοινωνία κυριολεκτικά μουδιασμένη: εδώ πέρασε το Μνημόνιο, θα σταματήσουν στην ιδιωτικοποίηση του νερού ή στο τείχος του Έβρου;
Το δόγμα αυτό όμως στηρίζεται ακριβώς στην αίσθηση του αήττητου. Η απεργία πείνας των μεταναστών πιθανά σε άλλη συγκυρία θα κέρδιζε πολύ πιο εύκολα μια νομιμοποίηση κατ’ εξαίρεση, όπως έγινε άλλωστε όχι μόνο το 2008, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις προσφύγων. Οι διαστάσεις όμως που πήρε το ζήτημα από τις πρώτες ημέρες καθιστούσε μια υποχώρηση της κυβέρνησης απαγορευτική. Για αυτό και ξεδίπλωσε όλο το νομικό, κατασταλτικό και ιδεολογικό οπλοστάσιο, χρησιμοποιώντας πρακτικές, όπως η απειλή άρσης ασύλου, οι διώξεις των αλληλέγγυων κα, που σπάνια επιστρατεύονται.
Οι 300 όμως, μαζί με το κίνημα αλληλεγγύης στάθηκαν, ενώ η οργανωμένη κοινωνία, μετά το αρχικό μούδιασμα, έδειξε εντυπωσιακά χαρακτηριστικά αλληλεγγύης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η συστράτευση των φορέων της Θεσσαλονίκης, από το Δήμο ως το ΕΚΘ, πολλοί εκ των οποίων ελέγχονται πολιτικά από το κυβερνών κόμμα. Η συντριβή λοιπόν των απεργών δεν ήταν εύκολη υπόθεση και η κυβέρνηση, υπό το βάσιμο φόβο ότι οποιαδήποτε ζημιά στην υγεία απεργών θα δημιουργούσε αλυσιδωτές κοινωνικές αντιδράσεις, αναγκάστηκε να μπει σε διαπραγματεύσεις.
Το αποτέλεσμα
Η σημερινή πρόταση καλύπτει τις ανάγκες των απεργών πείνας. Το διαρκώς ανανεούμενο καθεστώς ανοχής εξασφαλίζει ότι κανείς δεν θα μπορεί πια να τους απειλεί με απέλαση όταν θα ζητούν να πληρωθούν για τη δουλειά τους, ενώ μπαίνουν σε μια, μακροπρόθεσμη έστω, προοπτική οριστικής νομιμοποίησης. Παράλληλα μπορούν να εργάζονται νόμιμα και να επισκέπτονται τη χώρα τους.
Ταυτόχρονα, η απεργία πείνας οδήγησε σε ευνοϊκότερες ρυθμίσεις σε μια σειρά ζητημάτων που αφορούν το σύνολο των μεταναστών, όπως ο αριθμός των ενσήμων που είναι αναγκαίος για την ανανέωση της άδειας παραμονής, αλλά και το σύνολο των εργαζομένων, όπως ο αριθμός των ενσήμων που είναι αναγκαίος για το βιβλιάριο υγείας. Το σημαντικότερο είναι η μείωση των ετών “παράνομης” παραμονής στη χώρα που απαιτούνται για να μπορεί κάποιος μετανάστης χωρίς χαρτιά να μπει σε διαδικασία νομιμοποίησης από το εξωπραγματικό αρχικό όριο των 12 ετών στο πιο ρεαλιστικό των 8.
Βέβαια, πρέπει να τονιστεί ότι μετά τα 8 χρόνια, κανείς δεν θα νομιμοποιείται αυτόματα. Θα έχει απλά το δικαιώμα να καταθέσει αίτηση για τη νομιμοποίηση του για εξαιρετικούς λόγους, στηριγμένος στους βιωτικούς δεσμούς που έχει αναπτύξει με την κοινωνία της χώρας.
Πολλά άλλα πεδία διεκδίκησης και αντιπαράθεσης παραμένουν ανοιχτά. Η διαδικασία με την οποία όσοι είχαν εκπέσει από τη νομιμότητα λόγω ανεπάρκειας ενσήμων θα μπορέσουν να ξαναποκτήσουν χαρτιά είναι ακόμα στον αέρα. Ο τρόπος με τον οποίο αποδεικνύεται επίσης η 8ετής παραμονή στη χώρα μπορεί να αποκλείει πάλι πολλούς μετανάστες.
Ο “κακός”, η “καλή” και ο άσχημος
Έτσι, παρά το γεγονός ότι τελικά δεν δόθηκε άμεση νομιμοποίηση στους 300, ο τελικός συμβιβασμός είναι πιο κοντά στις δικές τους απαιτήσεις, παρά στις αρχικές κυβερνητικές προτάσεις για εξάμηνη ανοχή χωρίς άλλες δεσμεύσεις, και πολύ πιο μακριά από τις επικοινωνιακές υστερίες της κυβέρνησης με τις απειλές για μαζικές απελάσεις απεργών πείνας.
Ο υπουργός Εσωτερικών Γιάννης Ραγκούσης, ο οποίος εντός των κυβερνητικών στρατοπέδων έπαιζε μέχρι τώρα το ρόλο του σκληρού, προσπάθησε να παρουσιάσει τις επιπλέον παραχωρήσεις ως “διευκρινίσεις” της αρχικής πρότασης της κυβέρνησης, δηλώνοντας: «Προχωρήσαμε στην τελική διευκρίνιση όλων όσων συζητήθηκαν την περασμένη Παρασκευή και όσων δημόσια έχουμε διατυπώσει, ως κυβέρνηση, από την αρχή της απεργίας πείνας με την κατάληψη της Νομικής. Εξηγήσαμε στους απεργούς πείνας ότι έχουμε εξαντλήσει όλα τα περιθώρια στα πλαίσια της κείμενης νομοθεσίας, καθώς και ότι έχει εξαντληθεί η φέρουσα ικανότητα της ελληνικής κοινωνίας και της οικονομίας μας για να δεχθεί επιπλέον αριθμό μεταναστών» ανέφερε ο υπουργός.
Πολύ πιο ανακουφισμένη, η αρμόδια υφυπουργός Εργασίας Άννα Νταλάρα δήλωσε: “Μέλημά μας ήταν η διασφάλιση της ανθρώπινης ζωής, με παράλληλη εφαρμογή των νόμων. Προτείναμε λύση ασφάλειας για όλους τους πολίτες, Έλληνες και ξένους, που μεταξύ αλλων περιλαμβάνει την αναστολή απομάκρυνσης, τη δυνατότητα ανανέωσης του καθεστώτος ανοχής, τη δυνατότητα μετακίνησης, τη μείωση των ενσήμων, στην οποία ήδη έχει προχωρήσει το υπουργείο μας, καθώς και ρυθμίσεις για όσους έχουν εκπέσει της νομιμότητας”, σημείωσε η Άννα Νταλάρα.
Ο δε …εθελοντής (αφού δεν είχε ουσιαστική αρμοδιότητα) στρατιώτης της σκληρής γραμμής Υπουργός Υγείας Α. Λοβέρδος άφησε τις απειλές για διώξεις και τις κινδυνολογίες για υγειονομική βόμβα και αρκέστηκε σε μια ανούσια δήλωση ότι όποιος το χρειάζεται θα πάει νοσοκομείο: “Για την κυβέρνηση η ανθρώπινη ζωή είναι ανεκτίμητη και αδιαπραγμάτευτη και αυτό το ξεκαθαρίσαμε από την περασμένη Παρασκευή. Είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε κάθε έναν απεργό πείνας, που έχει ανάγκη να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Δεν πρέπει να θρηνήσουμε θύματα”, δήλωσε ο Ανδρ. Λοβέρδος.
Οι πραγματικοί νικητές.
Όσο και να προσπαθεί η κυβέρνηση να δείξει ότι χειρίστηκε με ικανότητα και αποτελεσματικότητα το θέμα, λήγοντας την απεργία χωρίς να υποχωρήσει, το κλίμα της ημέρας δείχνει καθαρά ποιους νίκησε και ποιος έχασε. Οι μετανάστες απεργοί πείνας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη πανυγήρισαν φυσικά, όπως κάποιος που επιστρέφει στη ζωή.
Η Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης της Αθήνας μίλησε για μια νίκη – παράδειγμα για όλους τους κοινωνικούς αγώνες. Αναφέρει η σημερινή της ανακοίνωση:«Η σημερινή απόφαση της κυβέρνησης να ικανοποιήσει μέρος των αιτημάτων των 300 μεταναστών απεργών πείνας, απέδειξε ότι ο μόνος χαμένος αγώνας είναι αυτός που δεν δίνεται. Επίσης, έδειξε σε όλους τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες ότι η κυβέρνηση του Μνημονίου δεν είναι ανίκητη. Το άκαμπτο αγωνιστικό φρόνημα και πλατιά κοινωνική αλληλεγγύη μπορούν να φέρουν χειροπιαστά αποτελέσματα. Είναι προφανές ότι θα χρειαστούν μακροχρόνιοι σκληροί αγώνες για να αρθεί το απαρτχάιντ σε βάρος των ξένων εργατών που ζουν στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Ωστόσο, δεν πρέπει να χωρεί αμφιβολία ότι η αυταπάρνηση των 300 άνοιξε έναν καινούργιο δρόμο ελπίδας. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους στήριξαν αυτόν το δύσκολο αγώνα από τη Νομική έως τα νοσοκομεία. Μα πάνω απ’ όλα, θα θέλαμε να χαιρετίσουμε με σεβασμό τους 300 αγωνιστές για τους οποίους μπορεί να περηφανεύεται όλη η εργατική τάξη”.
Αντιπολίτευση: “ταπεινωτική ήττα”
Ακόμα πιο αποκαλυπτική είναι η στάση της αντιπολίτευσης: η Νέα Δημοκρατία, το ΛΑΟΣ, ο ΣΥΡΙΖΑ (από διαφορετική φυσικά σκοπιά) μιλάνε για νίκη των απεργών και ήττα της κυβέρνησης. Ο Εκπρόσωπος της Ν.Δ. κ. Γιάννης Μιχελάκης μίλησε για “πρωτοφανή και απόλυτα ταπεινωτική για την Ελληνική Πολιτεία απόφαση” αφού “η κυβέρνηση Παπανδρέου υπέκυψε στον εκβιασμό των παράνομων μεταναστών του Μεγάρου Υπατία και των υποστηρικτών τους, και προχωρεί στην “δια της πλαγίας οδού” νομιμοποίησή τους.”
Το ΛΑΟΣ, με το προσφιλές του στυλ, καταγγέλει την κυβέρνηση ότι “προσκύνησε τους μετανάστες και τους “αλληλέγγυους”
του ΣΥΡΙΖΑ.” καταλήγοντας: “Δοξάστε την!”.
Ο ΣΥΡΙΖΑ μίλησε για έναν αγώνα που “έφερε στην ελληνική κοινωνία ικανοποίηση και αισιοδοξία.” “Η επιτυχία αυτή όμως είναι ένας μόνο σταθμός σε έναν αγώνα και μία προσπάθεια που πρέπει να συνεχιστεί. Ούτε η Ευρώπη μπορεί να είναι φρούριο, ούτε η Ελλάδα” καταλήγει η ανακοίνωση.
Οι δυσκολίες της επόμενης ημέρας
Αυτές οι πιέσεις από τα δεξιά, σε συνδυασμό πάντα με την πρωτόγνωρη στροφή του κυβερνώντος κόμματος σε ακραιφνείς ρατσιστικές θέσεις και δράσεις και την οργανική του συμμαχία με την κοινωνική και πολιτική ακροδεξιά, δμιουργούν πολλούς κινδύνους για την επόμενη ημέρα. Οι αντιδράσεις των φασιστικών συμμοριών σε αυτή τη νίκη των μεταναστών και του αντιρατσισμού θα είναι απρόβλεπτες και πιθανά βίαιες. Ήδη σήμερα το βράδυ ένας μετανάστης δέχτηκε επίθεση, πολύ κοντά μάλιστα στην Υπατία από συμμοριά ακροδεξιών.
Ακόμα περισσότερο, είναι αναμενόμενο ότι η υπαναχώρηση της κυβέρνησης, για λόγους κυρίως πολιτικών ισορροπιών, θα συνοδευθεί από αντίρροπες θέσεις και κινήσεις. Εϊναι χαρακτηριστικός ο τρόπος που προβάλλεται η σημερινή απέλαση 73 μεταναστών από τον Άγιο Δομήνικο, με ειδική πτήση charter από το Ελ. Βενιζέλος. Οι μετανάστες αυτοί έφτασαν εδώ από τη Λιβύη. Είναι πιθανό οι κινήσεις αυτές να πυκνώσουν επικίνδυνα τις επόμενες ημέρες.
Βέβαια, το μεταναστευτικό και αντιρατσιστικό κίνημα βγαίνει δυναμωμένο από την κινητοποίηση, ενώ η ελληνική κοινωνία αποδείχτηκε ότι διαθέτει αντιστάσεις απέναντι στις ρατσιστικές, επίσημες και ανεπίσημες, πολιτικές. Το “μεταναστευτικό” λοιπόν (κίνημα, όχι πρόβλημα) θα συνεχίσει να αποτελεί καθοριστικό πολιτικό παράγοντα (και) στην Ελλάδα του Μνημονίου.