Την χρήση του άρθρου 290Α του Ποινικού Κώδικα περί επικίνδυνης οδήγησης ζητά η Ομάδα Θεσσαλονίκης του Συλλόγου SOS Τροχαία Εγκλήματα, με αφορμή τον πρόσφατο θανάσιμο τραυματισμό του διανομέα Δημήτρη Ασημάκη στην ανατολική Θεσσαλονίκη.
Σε ανακοίνωση της η Ομάδα Θεσσαλονίκης του Συλλόγου εκφράζει μεταξύ άλλων την ελπίδα, «οι αντιδράσεις που ακολούθησαν την εκτέλεση του Δημήτρη να αναβαθμιστούν σε κοινωνικές αντιστάσεις που θα θέσουν το πρόβλημα των τροχαίων εγκλημάτων στις κοινωνικές και πολιτικές του διαστάσεις, να σταματήσει η κοινωνία να τα θεωρεί μέρος της κανονικότητας η πολιτεία να τα επιβραβεύει και η δικαιοσύνη να λειτουργεί σαν αυτόματη ταμιακή μηχανή».
Ολόκληρη η ανακοίνωση του SOS Τροχαία Εγκλήματα – Ομάδα Θεσσαλονίκης:
«Το Σάββατο 30 Οκτωβρίου στις 23.50 ο 47χρονος Δημήτρης Ασημάκης, πατέρας δύο παιδιών, εργαζόμενος ως διανομέας, στη Θεσσαλονίκη, οδηγώντας την μηχανή του, έχοντας πράσινο επιχείρησε να περάσει από την 25ης Μαρτίου στη Γ. Παπανδρέου. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων και όσα έχουν καταγραφεί από κάμερες 21χρονος οδηγός ΙΧ τύπου Audi TT που έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα (120 -140km/h κατά τους μάρτυρες, σε πυκνά κατοικημένη περιοχή με όριο ταχύτητας τα 50km/h) και είχε περάσει διαδοχικά τρία κόκκινα φανάρια έπεσε τρομερή δύναμη πάνω στον Δημήτρη προκαλώντας τον θανάσιμο τραυματισμό του.
Ενδεικτικό της σφοδρότητας της σύγκρουσης είναι το γεγονός ότι η μηχανή κόπηκε στα δύο.
Αμέσως μετά ο δράστης εγκατέλειψε το πεδίο και τον τραυματία επιχειρώντας να διαφύγει με τα πόδια. Η ανακοίνωση της αστυνομίας αναφέρει ότι «επέστρεψε και συνελήφθη» ενώ μάρτυρες ισχυρίζονται ότι τον έπιασαν και τον «επέστρεψαν» οι ίδιοι.
Πολύ σύντομα αποκαλύφθηκε πως ο νεαρός επίδοξος πιλότος δεν κατείχε άδεια οδήγησης και το αυτοκίνητο που «οδηγούσε» ανήκε σε φιλικά του πρόσωπα.
Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει γνωστό αν ειxε κάνει χρήση αλκοόλ ή ουσιών. Ούτε έχει επιβεβαιωθεί αν έκανε κόντρες με άλλο όχημα, πράγμα σύνηθες στην περιοχή.
Την επομένη ο οδηγός προσήχθη στον εισαγγελέα ο οποίος ζήτησε να συνεχιστεί η προανάκριση και έδωσε εντολή να αφεθεί ελεύθερος ο δράστης.
Η απόφαση αυτή του εισαγγελέα προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις, στους οικείους και τους συναδέλφους του θύματος, αλλά και στην κοινή γνώμη και σε μεγάλο τμήμα των ΜΜΕ. Είναι ίσως η πρώτη φορά που μια τέτοια απόφαση είχε τέτοιο μαζικό αρνητικό κοινωνικό αντίχτυπο. Ακόμα και ο δικηγόρος της οικογένειας του θύματος την χαρακτήρισε δημόσια ως «νομικά εσφαλμένη».
Ισχύει άραγε το άρθρο 290Α του Ποινικού Κώδικα;
Τον Ιούνιο του 2019 ψηφίστηκε ο νέος Ποινικός Κώδικας. Μέχρι σήμερα ακούστηκαν πολλά για την ηπιότητα (πραγματική ή φανταστική) ορισμένων διατάξεων του. Ωστόσο δεν ακούστηκε τίποτα για το άρθρο 290Α περί επικίνδυνης οδήγησης, ένα άρθρο που σε περίπτωση πρόκλησης θανατηφόρου τροχαίου προβλέπει ποινή κάθειρξης τουλάχιστον δέκα ετών ενώ «αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη».
Αν και τα τροχαία με θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς επανήλθαν με εντυπωσιακούς ρυθμούς στη χώρα μας μετά την άρση των λοκ ντάουν η χρήση του άρθρου 290Α δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα «δημοφιλής» ανάμεσα στους εισαγγελικούς λειτουργούς.
Μέχρι ένα βαθμό αυτό είναι δικαιολογημένο από τις ελλείψεις που υπάρχουν στο εν λόγω άρθρο μια και οι ποινές που αναφέραμε αφορούν σε δράστη που: «α) οδηγεί όχημα μολονότι δεν είναι σε θέση να το πράξει με ασφάλεια εξαιτίας της κατανάλωσης οινοπνεύματος ή χρήσης ναρκωτικών ουσιών ή λόγω σωματικής ή πνευματικής εξάντλησης, ή β) οδηγεί όχημα σε εθνικές ή περιφερειακές οδούς αντίστροφα στο ρεύμα της εκάστοτε κατεύθυνσης ή σε πεζοδρόμους, πεζοδρόμια ή πλατείες, ή οδηγεί όχημα που είναι τεχνικά ανασφαλές ή με ανασφαλή τρόπο φορτωμένο ή προβαίνει κατά την οδήγηση σε επικίνδυνους ελιγμούς ή μετέχει σε αυτοσχέδιους αγώνες».
Ο νομοθέτης δηλαδή εξαίρεσε όπως έχουμε επισημάνει από την αρχή (επί ΣΥΡΙΖΑ), αλλά και στις επόμενες αναθεωρήσεις (επί ΝΔ) εξαιρετικά επικίνδυνες παραβάσεις όπως η παραβίαση κόκκινου σηματοδότη και η υπερβολική ταχύτητα από τις αιτίες που θα οδηγούσαν στην εφαρμογή του συγκεκριμένου άρθρου. Η προσπάθεια μας να διευρυνθεί και να γίνει πιο σαφής η διατύπωση του άρθρου δεν βρήκε ανταπόκριση. Ωστόσο απ’ αυτό το σημείο μέχρι το να μη χρησιμοποιείται ουσιαστικά ποτέ, με βοηθό την υφιστάμενη πολυνομία, υπάρχει μεγάλη απόσταση.
Σπάνια δικαστικοί λειτουργοί ακολουθούν δύσβατα μονοπάτια. Αρέσκονται στην πεπατημένη. Στη χώρα μας τα τροχαία εγκλήματα επί δεκαετίες χαρακτηρίζονται συλλήβδην «Ανθρωποκτονίες ή βαριές σωματικές βλάβες από αμέλεια», κατατάσσονται δηλαδή στα πλημμελήματα. Σ’ αυτή την άποψη εμμένει σταθερά το δικαστικό σώμα παρά την δυνατότητα που του δίνει (και του έδινε) τόσο το 290Α όσο και προηγούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις για διατάραξη των συγκοινωνιών σε βαθμό κακουργήματος.
Ακόμα μία ανθρωποκτονία από αμέλεια;
Είναι προφανές πώς στην εν ψυχρώ εκτέλεση του Δημήτρη Ασημάκη συνέβαλε σειρά παραβάσεων που τελέστηκαν από τον ίδιο δράστη, γεγονός που καθιστούσε σχεδόν βέβαιη στατιστικά την πρόκληση σύγκρουσης. Ο δράστης, χωρίς άδεια οδήγησης μεν, ενήλικας δε, και ικανός να οδηγεί αυτοκίνητο με τις αναφερθείσες ταχύτητες σε κατοικημένη περιοχή και σε δρόμο με μεγάλη κυκλοφορία, προφανώς και γνώριζε πολύ καλά τις ενδεχόμενες επιπτώσεις της παραβίασης κόκκινου σηματοδότη και της υπερβολικής ταχύτητας. Έπαιζε ρουλέτα τις ζωές των άλλων με ένα πολύ χαμηλό ρίσκο γι αυτόν (ζημιά στο αυτοκίνητο) γνωρίζοντας επιπλέον ότι σε περίπτωση σύγκρουσης η ανάπτυξη αυτής της ταχύτητας θα είχε σαν αποτέλεσμα η σύγκρουση να έχει πολύ χειρότερα αποτελέσματα γι αυτόν που θα χτυπηθεί απ’ ότι γι αυτόν που θα χτυπήσει. Προφανώς και αυτοί που του εμπιστεύθηκαν, αυτό των ιδιαίτερων δυνατοτήτων αυτοκίνητο, σε έναν άνθρωπο χωρίς καν άδεια οδήγησης, είχαν γνώση και των ικανοτήτων του και για το τι βόλτα θα πάει να κάνει. Εκτός κι αν έχουμε να κάνουμε απλά με μια … αλυσίδα αμελών ανθρώπων πάνω στην οποία είχε την ατυχία να πέσει ο Δημήτρης…
Συνοψίζουμε: οδηγός χωρίς άδεια οδήγησης, παραβίαση κόκκινου σηματοδότη, παραβίαση ορίου ταχύτητας, πρόκληση θανάσιμου τραυματισμού, εγκατάλειψη θύματος.
Συνιστούν όλα τα παραπάνω επικίνδυνη οδήγηση ή όχι;
Αυτά βέβαια μέχρι στιγμής.
Εκκρεμεί το αν υπάρχει χρήση αλκοόλ ή ουσιών καθώς και το αν το (συνήθως μη ερευνώμενο) αυτοκίνητο είναι πειραγμένο και ότι άλλο ήθελε προκύψει από τις κάμερες και όχι μόνο.
Αν η εισαγγελική απόφαση μη προφυλάκισης του δράστη προδικάζει ότι για μια ακόμα φορά θα ακολουθηθεί η πεπατημένη και ένα ακόμα τροχαίο έγκλημα θα βαφτιστεί πλημμέλημα ως ανθρωποκτονία από αμέλεια, αυτό μας ανησυχεί πολύ περισσότερο από το ίδιο το γεγονός της μη προφυλάκισης. Φυσικά η απελευθέρωση του δράστη θα φαντάζει ειρωνική αν τελικά του αποδοθούν κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος.
Δεν χρειαζόταν να έχει αυτό το φρικτό τέλος χτες ο Δημήτρης, σήμερα η Δήμητρα, για να πάρουμε στα σοβαρά την τοξική κατάσταση που υπάρχει στο δίκτυο της κυκλοφορίας. Τα ευχολόγια δεν αρκούν και εμβόλια δεν υπάρχουν. Η κοινωνική αμνησία μετέτρεψε στο πέρασμα των χρόνων τα αρχικά περιορισμένα συμβάντα σε χρόνια πανδημία.
Ελπίζουμε οι αντιδράσεις που ακολούθησαν την εκτέλεση του Δημήτρη να αναβαθμιστούν σε κοινωνικές αντιστάσεις που θα θέσουν το πρόβλημα των τροχαίων εγκλημάτων στις κοινωνικές και πολιτικές του διαστάσεις, να σταματήσει η κοινωνία να τα θεωρεί μέρος της κανονικότητας η πολιτεία να τα επιβραβεύει και η δικαιοσύνη να λειτουργεί σαν αυτόματη ταμιακή μηχανή».
