(Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο radiodeseo.com, με τον τίτλο Discurso de recepción de la Medalla de Caballero de las Artes y las Letras otorgada por el Ministryio de Cultura de Francia. Το Radio Deseo είναι το μόνο ανοιχτά φεμινιστικό ραδιόφωνο στη Βολιβία, αλλά «που δεν κάνει τον φεμινισμό κατηχητικό λόγο… ένα φεμινιστικό ραδιόφωνο στη μέθοδο, ανοιχτό στα περιεχόμενα, ανοιχτό στην πληθυντικότητα των φωνών χωρίς όρια…»)
Πρόλογος: με το στήθος μου γεμάτο χειροποίητα μετάλλια από χαρτόνι που διαλύονταν, έλαβα τo μετάλλιο του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών που απονέμεται από το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. Η σκηνή ήταν η αγαπημένη Virgen de los Deseos,* γεμάτη αυτή τη φορά με διπλωματικούς εκπροσώπους. Ήταν παρόντες οι πρέσβεις της ΕΕ, της Ισπανίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ελβετίας και της Σουηδίας. Ήταν οι διπλωματικοί εκπρόσωποι της Χιλής και του Ισημερινού και αρκετά άτομα από τη διπλωματική υπηρεσία της Γαλλίας καθώς και οι συντρόφισσες της συλλογικότητας Mujeres Creando.
Τα χειροποίητα μετάλλιά μου από χαρτόνι ήταν: μετάλλιο για τη Δύναμη της Φωνής, μετάλλιο για τη Δημιουργικότητα ως Όργανο του Αγώνα, μετάλλιο ως Προδότρια της Πατρίδας, μετάλλιο για το Ιερό Φύλλο της Κόκας, μετάλλιο για τον γλυκό συνδυασμό των Chotas, Cholas, Birlochas και Anti señoritas, μετάλλιο για τις Feas με το F κεφαλαίο για την felicidad**. Ανταποδίδοντας, και ως ένδειξη συμπάθειας, χάρισα στην πρέσβειρα μια μεγάλη προσωποποιημένη matraca (μουσικό όργανο) που συμβόλιζε τη φεμινιστική διπλωματία.
Εδώ η ομιλία που διαβάστηκε στην τελετή της απονομής
Πρώτα από όλα, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για αυτό το μετάλλιο. Θα ήθελα να ξεκινήσω ζητώντας συγγνώμη από όλους, όλες και όλ* γιατί απόψε θα είμαι σίγουρα για άλλη μια φορά στη ζωή μου αδέξια, αμελής και δεν θα σταθώ στο ύψος των περιστάσεων.
Θα αρκούσε να σας πω ένα μεγάλο ευχαριστώ και αυτό θα ήταν μια χαρά, αλλά θέλω να ρισκάρω να πω μερικά λόγια, ακόμα κι αν δεν θα είναι τα πιο κατάλληλα. Δεν έχω λάβει ποτέ ένα βραβείο, ένα μετάλλιο ή καμία αναγνώριση, δεν ξέρω πώς να το κάνω. Δεν με ενδιέφεραν καν τα μετάλλια, οι τίτλοι ή τα βραβεία κανενός.
Ίσως αυτό οφείλεται στην ανατροφή μου ανάμεσα στους στρατιωτικούς, πάντα στολισμένους με αστέρια και παράσημα που τους απονεμήθηκαν από αιματηρές δικτατορίες. Δεν τα πήρα ποτέ στα σοβαρά. Θεωρώ ότι η υποψηφιότητά μου είναι μια γκροτέσκα κατάσταση και δεν έχω ιδέα πώς μπόρεσε να συμβεί. Δεν ξέρω πώς να αντιμετωπίσω τα βραβεία ή τις υποψηφιότητες, δεν ξέρω καν πώς να γράψω βιογραφικό σημείωμα και έχω μετατρέψει εδώ και καιρό την αυτοπαρουσίασή μου σε μια περίληψη των αμέτρητων συλλήψεων, λογοκρισιών ή των προσβολών που έχω υποστεί. Όσον αφορά τη δουλειά μου μπορώ μόνο να πω ότι είναι μια δουλειά στην οποία αφιερώνω πολλή αγάπη και πολύ χρόνο, όπως κάνει μια μοδίστρα ή μια αγρότισσα ή μια μαγείρισσα. Το αποτέλεσμα είναι αβέβαιο, πάντα κάτι λείπει ή κάτι πλεονάζει. Μπορώ να πω ότι η δουλειά μου είναι σαν ένα μεγάλο προσχέδιο, ένα μεγάλο ατελές σκαρίφημα που περιμένει τη στιγμή – που δεν φτάνει ποτέ – για να βελτιωθεί, να διορθωθεί και να αναθεωρηθεί.
Έχω εγκαταλείψει την τελειομανία με την οποία ανατράφηκα και αγκαλιάζω την αστοχία και το λάθος. Δεδομένου του αριθμού των προσωπικοτήτων σε παγκόσμια κλίμακα που έχουν λάβει αυτό το μετάλλιο, φαντάζομαι ότι το γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού δεν φοβάται να κάνει λάθος με κάποια από αυτές, ούτε ότι παίρνει πολύ σοβαρά όσα λένε αυτοί που το λαμβάνουν.
Επομένως, γνωρίζοντας ότι θα πω λόγια που θα πέσουν από το στόμα μου στο έδαφος, χωρίς να μπορούν να απογειωθούν, λόγια χωρίς προορισμό ή σκοπό, θα ήθελα να εκμεταλλευτώ αυτή την ευκαιρία για να εκφράσω τις ευχές μου στο Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλικής Δημοκρατίας σε σχέση με την διαχείριση του πολιτισμού:
Εύχομαι να καταλάβουν ότι δεν είμαστε ούτε Λατίνοι ούτε Αμερικανοί. Είμαστε μια ήπειρος χωρίς όνομα που έχασε το δικαίωμά της να έχει ένα όνομα στον αποικιακό πόλεμο. Το να μας αποκαλούν Λατίνους και Αμερικανούς είναι μέρος της εννοιολογικής, γεωγραφικής και συμβολικής βίας που έχει ασκήσει και συνεχίζει να ασκεί η Ευρώπη εναντίον όλων μας.
Εύχομαι τ* αγόρια και τ* κορίτσια της Γαλλίας να μάθουν στο σχολείο ότι πριν από τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, υπήρξαν αντιαποικιακές εξεγέρσεις, εξεγέρσεις που ονειρεύονταν κόσμους δημοκρατίας και αφθονίας για όλους. Στις Άνδεις οι εξεγέρσεις των Tupac Amaru και Tupac Katari ήταν οι ανολοκλήρωτες αντιαποικιακές εξεγέρσεις που ακόμα τρέφουν τα όνειρα για την αποαποικιοποίηση των κοινωνιών μας.
Εύχομαι το Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού να αναλάβει το καθήκον για την αλλαγή των τίτλων της Παγκόσμιας Ιστορίας της Τέχνης και της Παγκόσμιας Ιστορίας της Φιλοσοφίας, με τους τίτλους: Ειδική και Μερική Ιστορία της Τέχνης και Ειδική και Μερική Ιστορία της Φιλοσοφίας. Να εγκαταλείψουν τον ισχυρισμό ότι είναι παγκόσμιοι και κυρίαρχοι του κόσμου.
Εύχομαι η γαλλική συνεργασία με τις χώρες του Νότου, συμπεριλαμβανομένης αυτής στην οποία ανήκω, να σταματήσει να μιλάει για «ανάπτυξη», καθώς δεν είναι η «ανάπτυξη» αυτό που χρειαζόμαστε, θέλουμε ή επιθυμούμε, επειδή το καλύτερο που θα μπορούσε να μας συμβεί όχι μόνο ως Βολιβία, αλλά ως ένας ολόκληρος κόσμος, είναι να καταλάβουν ότι η «ανάπτυξη» δεν είναι το μοναδικό μοντέλο που μπορεί να επιβληθεί στον κόσμο.
Εύχομαι το μουσείο Quai Branly στο Παρίσι να κλείσει και να επιστρέψει ένα προς ένα, όλα τα αρχαιολογικά ευρήματα που απέσπασαν από τις χώρες μας, τα απογύμνωσαν από την καταγωγή τους και την ικανότητά τους να αντιπροσωπεύουν την ομορφιά και τη γνώση για να καταλήξουν να παρουσιάζονται στοιβαγμένα ως διάσπαρτα κομμάτια χωρίς πλαίσιο αναφοράς.
Εύχομαι να καταλάβουν ότι η επίσκεψη στις αίθουσές του μουσείου είναι σαν να γινόμαστε μάρτυρες του πολιτισμικού και καλλιτεχνικού διαμελισμού στον οποίο υποβαλλόμαστε συνεχώς. Αυτό δεν είναι αποκλειστικά πρόβλημα της Γαλλίας. Το ίδιο συμβαίνει με το Ίδρυμα Humboldt στη Γερμανία, με το Μουσείο της Αμερικής στην Ισπανία, το ίδιο συμβαίνει και στην Αγγλία.
Εύχομαι να καταλάβουν ότι τα κύρια προβλήματά τους ως κοινωνία είναι ο ρατσισμός και η αποικιοκρατία και ότι πρέπει να επεξεργαστούν αυτά τα ζητήματα στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού τους συστήματος. Η γαλλοφωνία όπως και η «ισπανικότητα» είναι τα υποπροϊόντα της αποικιοκρατικής επέκτασης που ισοπέδωσε τον γλωσσικό και εννοιολογικό πλούτο ολόκληρων κοινωνιών. Εμείς από το νότο προσφερόμαστε να συνεργαστούμε για τον σκοπό αυτό.
Η UNESCO, με έδρα το Παρίσι, μου φαίνεται μια αηδία (UN ASCO, στα ισπανικά). Το έργο της να μοιράζει χάρτινα πιστοποιητικά για να υποδεικνύει την υλική ή άυλη κληρονομιά της ανθρωπότητας δεν μας ωφελεί σε τίποτα. Δεν θέλουμε μια πιστοποίηση UNASCO, που καλύπτει την αποικιοκρατική περιφρόνηση για αυτό που είμαστε και αυτό που παράγουμε. Χρησιμοποιώ τον πληθυντικό, παρόλο που γνωρίζω το τεράστιο αποικιοκρατικό σύμπλεγμα που κυριαρχεί σε αυτό το μέρος του κόσμου και έχω γίνει μάρτυρας των απίστευτων εορτασμών που διοργανώνονται κάθε φορά που φτάνει από το Παρίσι ένα από αυτά τα χαρτιά. Ας ξεκαθαρίσουμε, λοιπόν, ότι δεν το γιορτάζουμε όλοι.
Όταν βρέθηκα πρόσφατα στο φεστιβάλ του θεάτρου της Αβινιόν, στο οποίο προσκλήθηκα ευγενικά, με συνόδευε και σχεδόν με προστάτευε καθ’ όλη τη διάρκεια της επίσκεψής μου ο φιλόσοφος Πολ Μπ. Πρεθιάδο. Το φεστιβάλ μου παραχώρησε μια μεταφράστρια που ήταν ένα πολύ ευγενικό και ικανό άτομο, όμως δεν μπορούσε να μεταφράσει τις σκέψεις μου, όχι επειδή είχε πρόβλημα με τη γνώση της γλώσσας, αλλά επειδή απλά δεν μπορούσε να καταλάβει τις ιδέες μου, οπότε ο Πολ Πρεθιάδο τη διόρθωνε συνεχώς. Έτσι, η μετάφραση των παρεμβάσεων μου διακόπτονταν συνεχώς από τον φιλόσοφο που ανησυχούσε για το αν αυτά που έλεγα θα γίνονταν κατανοητά από το κοινό.
Είμαστε μακριά, πολύ μακριά ο ένας από τον άλλον ως κοινωνία, κι αυτό δεν έχει να κάνει με τη γεωγραφική απόσταση ή με το ζήτημα του πολιτισμικού πλαισίου. Η απόσταση που μας χωρίζει είναι μια φιλοσοφική και πολιτική πυκνότητα, που αθροίζεται με το γεγονός ότι οι κοινωνίες των χωρών που ανήκουν στην ΕΕ έχουν πάψει να κατανοούν, να γνωρίζουν ή να εκτιμούν την παρουσία του «άλλου», της «ετερότητας». Είναι ένα αόρατο, «ευγενικό» και υπόρρητο κλείσιμο που σήμερα σε πολλές περιπτώσεις φτάνει μέχρι την ακραία άρνηση της αξίας του «άλλου». Αντιμέτωποι με αυτό, δεν είναι λίγοι οι διανοούμενοι-ες του Νότου που υποτάσσονται, αφομοιώνονται και επίσης προσαρμόζονται για να επιτελέσουν έναν ποταπό ρόλο που επιτρέπει σε αυτό το κλείσιμο να καμουφλάρεται.
Η περίπτωση του Βάργκας Λιόσα στην Ισπανία είναι μόνο ένα παράδειγμα. Σε αυτόν τον κατάλογο υπάρχουν επίσης διανοούμενες και καλλιτέχνιδες – και ιθαγενείς μεταξύ αυτών- που υπακούουν στο ίδιο σενάριο, είναι πάντα έτοιμες να επιχειρηματολογήσουν υπέρ της αποικιοκρατίας.
Γι’ αυτό δράττομαι της ευκαιρίας για να ορίσω τον εαυτό μου ως τον «άλλο», για να πω ότι μου αρέσει να είμαι ο «άλλος». Ο «άλλος» είναι αδύνατο να μεταφραστεί, ο «άλλος» είναι αδύνατο να κατανοηθεί, ο «άλλος» είναι αδύνατο να τιθασευτεί. Υπόσχομαι να συνεχίσω να συμπεριφέρομαι τόσο άσχημα όσο έχω κάνει μέχρι τώρα.
* Virgen De Los Deseos: αυτοδιαχειριζόμενος φεμινιστικός χώρος στη Λα Παζ. Το σπίτι της συλλογικότητας Mujeres Creando.
**θηλυκοί χαρακτήρες-αρχέτυπα (Σπιούνες, Μιγάδες, Σουσούδες, Αντι-δεσποινίδες, Άσχημες)
Πηγή: https://comune-info.net/essere-laltro/
