Διονύσης Ελευθεράτος, Μεταπολίτευση -Ένα βολικό «τέρας», Τόπος 2024, σελ. 468
Η νέα μόδα είναι οι επιθέσεις κατά της Αριστεράς από τα μεγάλα αστικά κόμματα. Καλοδεχούμενες, αν και άργησαν λίγο. Η αριστερή, με ή χωρίς εισαγωγικά, ιδεολογία έχει κυριαρχήσει παντού τα τελευταία 35 χρόνια, από το πώς γράφτηκε η νεοελληνική ιστορία έως τον τρόπο που σκέπτεται για πολλά ζητήματα ο μέσος Έλληνας πολίτης
Αλέξης Παπαχελάς
Ο Παπαχελάς είναι ένας από τους ισχυρότερους κέρβερους -για να χρησιμοποιήσω τον όρο του Νίκου Πουλαντζά- της κυρίαρχης ιδεολογίας στην Ελλάδα. Ο ίδιος, όμως, όπως δείχνει το απόσπασμα, αισθάνεται ριγμένος. Νιώθει περιθωριοποιημένος, αφού η αριστερή ιδεολογία, λέει, έχει κυριαρχήσει, στη γαλάζια μας πατρίδα, απ’ άκρου εις άκρον. Από το πρωί ως το βράδυ, τα παιδιά μας, στο σχολείο, στην τηλεόραση, τώρα και στο ίντερνετ, κατακλύζονται από εικόνες εξεγέρσεων και επαναστάσεων. Ο Σπάρτακος, ο Τόμας Μύντσερ, ο Γουίνστανλεϊ, ο Ροβεσπιέρος, ο Σεν Ζυστ, ο Κουτόν, η Λούξεμπουργκ κι ο Λένιν κι από κοντά οι αντάρτες του ΔΣΕ είναι παντού, επιτίθενται στα μυαλά και τις ψυχές και, μάλιστα, με μεγάλη αποτελεσματικότητα για 35 ολόκληρα χρόνια (το κείμενο του Παπαχελά γράφτηκε στην εκκίνηση του έπους των Μνημονίων).
Η ελληνική κοινωνία κομμουνίζει πολύ. Ευτυχώς, «τα μεγάλα αστικά κόμματα», αν και άργησαν, τόπιασαν. Έτσι, έχουν πια τη δυνατότητα να επιβάλλουν την αντικατάσταση των αιμοβόρων τεράτων, που κυριάρχησαν, ως πρότυπα, μεταπολιτευτικά, με την Κιμ Καρντάσιαν και τον Σάκη Ρουβά. Ο Στάθης Ψάλτης, άλλωστε, δεν τα είχε πάει κι άσχημα στα 80ς.
Αυτό που μας λέει ο Παπαχελάς είναι προφανής μπούρδα. Η φιλοσοφική διατύπωσή της από τον Στέλιο Ράμφο θα μπορούσε να γίνει νούμερο επιθεώρησης, που θα έσπαγε τα ταμεία. Η με όρους πολιτικής κοινωνιολογίας (sic) στήριξή της από τον Γιάννη Βούλγαρη και το σύνολο των εκσυγχρονιστών ακροκεντρώων -που είχαν πολύ βοηθήσει, μαζί και με την Goldman Sachs, τον Σημίτη στην προετοιμασία της εκσυγχρονιστικής μας χρεοκοπίας το 2010- εξέβαλλε στον Σαμαρά στο όνομα της σωτηρίας της πατρίδος. Πατρίδος, καλύτερα, κατά τον Ράμφο.
Όντας, όμως, το συγκεκριμένο αφήγημα (sic) τόσο βλακώδες, δεν είναι παράδοξο, που επικράτησε; Όχι, δεν είναι. Η κυρίαρχη ιδεολογία είναι κυρίαρχη γιατί κυριαρχεί -τόσο απλά.
Πάντοτε η κυρίαρχη ιδεολογία πρέπει να έχει απέναντί της ένα σκιάχτρο, κάτι που απειλεί την «κοινότητα», την πατρίδα, την θρησκεία και την οικογένεια. Κάτι, στο οποίο να μπορεί να φορτώσει όλα τα δεινά και, ιδίως, όλες της τις αποτυχίες.
Στον τελευταίο μισό αιώνα, αυτό ήταν η «μεταπολίτευση», λέξη συνεκτατή με την «ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς».
Η διαρκής -με ευρωπαϊκούς όρους- υποβάθμιση των όρων εργασίας, η θηριώδης -με ευρωπαϊκούς όρους- εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, η περιφανής -με ευρωπαϊκούς όρους- εργοδοτική τρομοκρατία/δικτατορία, η ακραία -με ευρωπαϊκούς όρους- υποχρηματοδότηση της υγείας και της εκπαίδευσης, τα άπειρα ποσά που σπαταλήθηκαν για να έχουν σεβαστές περιουσίες οι αποτυχημένοι βιομήχανοι και τραπεζίτες στα οφσόρ, η ιδιωτικοποίηση όσων πραγμάτων πετούν και κολυμπούν, ο πρωταθλητισμός στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο επιβλήθηκαν, ως γνωστόν, από την Αριστερά.
Η διακυβέρνηση της χώρας από την Αριστερά, μέχρι τη στιγμή που ο Παπαχελάς ένιωσε τη βαθύτατη ικανοποίησή του για το αγουροξύπνημα των «μεγάλων αστικών κομμάτων», ήταν που μας κατάστρεψε. Οι δικές της επιχειρήσεις, με τις δόλιες πρακτικές τους, μόλυναν την υγιή επιχειρηματικότητα των δεξιών και «κεντρώων» σταρτάπερς και «μας έριξαν στα βράχια».
Είναι δυνατόν να τα πιστεύουν αυτά οι απόγονοι των μαυραγοριτών, των τζαμπατζήδων του Σχεδίου Μάρσαλ και των Λίμπερτις, των ελεεινών «διανοουμένων» -βαστάζων της αστικής μας τάξεως;
Φαίνεται πως είναι. Τα πιστεύουν!
Σε ό,τι αφορά ειδικά τους «διανοούμενους» υπάρχει το μόνιμο πυορρόημα του αρχικού μεταπολιτευτικού τραύματος. Δεν τους έκανε, βλέπετε, παρέα κανείς. Τα «έργα» τους δεν απολάμβαναν του στάτους, που θα ήθελαν. Εάν η Αριστερά είχε το Λειβαδίτη, τον Καρούζο, τον Ρίτσο, τον Κατσαρό, τον Αναγνωστάκη, …, η «ιθύνουσα τάξη», που έλεγε και ο Μούτσης, εκτός από καναδυό παλιές σπουδαίες περιπτώσεις, είχε τον ποιητή φανφάρα.
Όπως το έθετε ο Σαββόπουλος, μετά την «στροφή», και μας το θυμίζει ο Ελευθεράτος, αν πριν δεν μπορούσες να βρεις δουλειά αν δεν ήσουν δεξιός, μετά τη μεταπολίτευση «δεν μπορούσες να βρεις γκόμενα» αν δεν ήσουν αριστερός. Δύσκολα τα πράγματα για την «ιθύνουσα».
Το βιβλίο του Ελευθεράτου έρχεται μετά από μια σειρά δεξιών βιβλίων σχετικά με την Μεταπολίτευση. Δεδομένου, δε, ότι είναι σχεδόν δυο δεκαετίες τώρα που τα ΜΜΕ την καταγγέλλουν πρωί μεσημέρι βράδυ, αποτελεί μια εξαιρετικά πολύτιμη πολιτική παρέμβαση.
Τεκμηριώνει επαρκέστατα το γεγονός πως η καθεστωτική εχθροπάθεια προς τη Μεταπολίτευση είναι αποτέλεσμα της πρώτης ριζοσπαστικής της φάσης -όταν οι εργατικές και φοιτητικές κινητοποιήσεις, αλλά και τα πρώτα από τα «νέα κοινωνικά κινήματα», πετυχαίνουν, μετά από πολύ καιρό, αποτελέσματα που «σπάνε τον γύψο», υλικό πολύ αγαπητό για το σύνολο της πολιτικής ελίτ και όχι μόνο για τον Γεώργιο Παπαδόπουλο.
Αυτό που τρελαίνει ακόμα τους κέρβερους του συστήματος δεν είναι ότι ηγεμόνευσε η Αριστερά, αλλά ότι απέκτησε πραγματικά μεγάλη επιρροή στα μυαλά και τις ψυχές των λαϊκών ανθρώπων. Το (φιλο)καπιταλιστικό μπλοκ δεν έχασε ποτέ την πρωτοκαθεδρία, αλλά ήταν υποχρεωμένο να ανέχεται τους συντριπτικά ηττημένους, μόλις πριν από 25 χρόνια, κατσαπλιάδες.
Το βιβλίο είναι, πέρα από μια εξαιρετική πραγματεία για το ζήτημα, και πραγματικά απολαυστικό. Διαβάζεται νεράκι. Είναι γραμμένο «δημοσιογραφικά». Βάζει στο πλάι της προδιαγραφές τύπου πέιπερ ή κακής, αλλά τόσο συνηθισμένης, «ακαδημαϊκότητας». Απευθύνεται έτσι σε όλον τον κόσμο και αυτό είναι που το κάνει μια πολύ σημαντική πολιτική παρέμβαση. Ιδίως σήμερα, που, μετά το φιάσκο των κυβερνήσεων Τσίπρα και την πρωτοφανή επικράτηση της Δεξιάς -ας μην χαιρόμαστε πολύ για τα ευρωεκλογικά αποτελέσματα, ο λαός της Δεξιάς θα είναι «εδώ», όποτε χρειαστεί- έχουμε μια πρωτοφανή συμπίεση της Αριστεράς.
Ο Ελευθεράτος διατρέχει την περίοδο -και ορθά δίνει το βάρος στην εποχή μέχρι το ’90, μετά δύσκολα μπορεί να αιτιολογηθεί η χρήση της λέξης «Μεταπολίτευση», νομίζω- παρουσιάζοντας ένα εντυπωσιακά ποικίλο σύνολο γεγονότων που έχουν συμβάλλει καθοριστικά στην εξέλιξη του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού.
Μετά τη χούντα, πόση χούντα έμεινε;, αναρωτιέται ο συγγραφέας. Τι κατάφερε και τι όχι το κίνημα για την αποχουντοποίηση; Πώς εξελίχθηκε το μπρα ντε φερ με την κυβέρνηση, σε κάθε τομέα;
Στη συνέχεια, διερευνά τον «αριστεροχουντισμό», την καραμανλική, δηλαδή, εκδοχή της θεωρίας των δύο άκρων, την απεργιακή «ακρότητα» και την αντιμετώπισή της, τον άγριο αυταρχισμό των «σκυλιών» του Μπάλκου –“δώστε τον Μπάλκο στα σκυλιά του”-, αλλά και τη σοσιαλμανία, όπως εκδηλώθηκε, ιδίως, στην περίπτωση της κρατικοποίησης της τραπεζικής και βιομηχανικής αυτοκρατορίας του Ανδρεάδη.
Δίνει κατατοπιστικότατα στοιχεία για τις εφημερίδες, τα γήπεδα και τις «ηλεκτρικές κιθάρες». Παρακολουθεί το ποδόσφαιρο , το μπάσκετ και την κυκλοφορία των αθλητικών εφημερίδων. Μας θυμίζει τη δύσκολη συμβίωση του ροκ με την παραδοσιακή Αριστερά -η ξινίλα της Δαμανάκη ή του Έλληνα Σουσλόφ, του Φαράκου, είναι εξαιρετικά διασκεδαστική, αλλά είναι πολύ περισσότεροι όσοι ενεπλάκησαν στο θέμα.
Ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, η βιντεοκασέτα, αλλά και οι τσόντες και ο Γκουσγκούνης, ο Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος και η συζήτηση αναφορικά με την «κουλτούρα», γενικότερα.
Και χίλια άλλα αναπτύσσονται στις σελίδες του βιβλίου. Με τρόπο γλαφυρό και εμπεριστατωμένο. Όσο και, ευτυχώς, στρατευμένο. Γιατί χωρίς ένα είδος προκατάληψης, όπως καλά ξέρουν οι επιστημολόγοι, δουλειά δεν γίνεται.
Το καταληκτικό Ε μέρος του βιβλίου επιχειρεί -και καταφέρνει μια χαρά- να απαντήσει σε επτά κρίσιμα ερωτήματα:
Μας έκανε η Μεταπολίτευση οκνηρούς;
Γίναμε πολύ πιο απαιτητικοί από όσο επέτρεπε η παραγωγικότητά μας;
Έγιναν εδώ αδικαιολόγητα ή έστω ανεξήγητα απεργιακά ευρωπαϊκά ρεκόρ;
Ο «αδηφάγος» συνδικαλισμός έφερε την αποβιομηχάνιση;
Έφταιγαν οι εργαζόμενοι για το κλείσιμο του εργοστασίου της Pirelli στην Πάτρα;
Έπληξε τη βιομηχανία η κρατικοποίηση του ομίλου Ανδρεάδη;
Μας κυβέρνησε η γενιά του Πολυτεχνείου;
Ο Ελευθεράτος, με τη «Μεταπολίτευση» μας προσφέρει ένα ανεκτίμητο δώρο, αλλά κι ένα όπλο.
