Οι χώρες που εντάχθηκαν στην ΕΕ στον 21ο αιώνα ανήκαν, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, στο πρώην Ανατολικό Μπλοκ. Ειδικά οι τρεις βαλτικές είναι και οι μόνες περιοχές που ανήκαν πριν στην ΕΣΣΔ. Πέρα από την ιστορία οι τρεις αυτές χώρες μοιράζονται κι άλλα κοινά χαρακτηριστικά. Είναι κι οι τρεις μικρές έχοντας επτά, εννιά κι έντεκα έδρες στο ΕΚ. Πολύ μικρή είναι όμως κι η συμμετοχή των ψηφοφόρων στις εκλογές, δεν φθάνει πουθενά ούτε το 40% που έχει περίπου η Ελλάδα. Συγκεκριμένα, η Εσθονία είναι στην 20η θέση με ποσοστό συμμετοχής 37,60%, η Λεττονία στην 24η θέση με 33,82% κι η Λιθουανία είναι προτελευταία με μόλις 28,35%, ούτε ο ένας στους τρεις δεν πήγε να ψηφίσει. Χαμηλό είναι και το ποσοστό του πρώτου κόμματος, με τη Λεττονία να βρίσκεται στη 16η θέση με 25,09% και τις άλλες δύο σχεδόν να ταυτίζονται (Εσθονία 22η με 21,50% και Λιθουανία 23η με 21,33%). Ανάλογα διαμορφώνεται κι η κατάσταση ως προς το άθροισμα των δύο πρώτων κομμάτων με τη Λεττονία 13η (47,16%), την Εσθονία 23η (40,80%) κι η Λιθουανία 25η (39,31%). Επομένως, παρατηρείται πλουραλισμός στην εκπροσώπηση ενώ δεν υπάρχει κανένα μέλος του ΕΚ από τις βαλτικές χώρες που να μην ανήκει σε συγκεκριμένη ομάδα κι όλες οι ομάδες έχουν έστω κι ένα μέλος από εδώ εκτός, βεβαίως, από την Αριστερά.
Πίνακας 16. Εσθονία
| Έδρες: 7 – Συμμετοχή: 37,60% | ΕΔΡΕΣ | ΕΥΡΩΟΜΑΔΑ | |
|---|---|---|---|
| Κόμμα Πατρίδας (Isamaa) | 21,50% | 2 | EPP |
| Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SDE) | 19,30% | 2 | S&D |
| Εσθονικό Μεταρρυθμιστικό Κόμμα (ER) | 17,90% | 1 | Renew |
| Συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα της Εσθονίας (EKRE) | 14,80% | 1 | ECR |
| Εσθονικό Κόμμα του Κέντρου (KE) | 12,40% | 1 | Renew |
| Δεξιό Κόμμα (ΕΡ) | 6,80% | ||
| Οργάνωση ΜΑΖΙ που Διακηρύσσει την Εθνική Κυριαρχία (KOOS) | 3,10% | ||
| Κόμμα Εσθονία 200 (E200) | 2,60% | ||
| Κόμμα Εσθονών Πράσινων (EER) | 0,60% | ||
| Λοιπά κόμματα | 1,00% | ||
| Ευρωομάδα | Έδρες |
|---|---|
| European People’s Party (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα) | 2 |
| Socialists and Democrats (Σοσιαλδημοκράτες) | 2 |
| Patriots for Europe | 0 |
| Conservatives and Reformists (ECR) | 1 |
| Renew | 2 |
| Greens | 0 |
| Left | 0 |
| Europe for Sovereign Nations | 0 |
| Ανεξάρτητοι/NI | 0 |
Πίνακας 17. Λετονία
| Έδρες: 9 – Συμμετοχή: 33,82% | ΕΔΡΕΣ | ΕΥΡΩΟΜΑΔΑ | |
|---|---|---|---|
| Νέα Ενότητα (JV) | 25,09% | 2 | EPP |
| Εθνική Συμμαχία (ΝΑ) | 22,07% | 2 | ECR |
| Ανάπτυξη Λεττονίας (LA) | 9,36% | 1 | Renew |
| Ενωμένη Λίστα (Λεττονικό Πράσινο Κόμμα, Λεττονική Ένωση Περιφερειών, Κόμμα της Λιεπάγια) (AS) | 8,18% | 1 | ECR |
| Προοδευτικοί (Ρ) | 7,45% | 1 | Greens |
| Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα “Αρμονία” (S/SDP) | 7,13% | 1 | S&D |
| Πρώτα η Λεττονία (LPV) | 6,16% | 1 | Patriots |
| Κυρίαρχη Εξουσία (SV) | 2,62% | ||
| Ένωση Αγροτών & Πράσινων (Λεττονική Αγροτική Ένωση, Λεττονικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα, Για τη Λεττονία & το Βεντσπίλς) (ZZS) | 2,28% | ||
| Συμμαχία Νέων Λεττονών (AJ) | 2,13% | ||
| Για Σταθερότητα (ST!) | 1,98% | ||
| Συνασπισμός Κόμματος Κέντρου (Κόμμα Κέντρου, Λεττονική Ρωσική Ένωση) (CP) | 1,72% | ||
| Νέο Συντηρητικό Κόμμα (JKP) | 1,50% | ||
| Κίνημα “Υπέρ!” (Par!) | 0,32% | ||
| Λοιπά κόμματα | 2,01% | ||
| Ευρωομάδα | Έδρες |
|---|---|
| European People’s Party (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα) | 2 |
| Socialists and Democrats (Σοσιαλδημοκράτες) | 1 |
| Patriots for Europe | 1 |
| Conservatives and Reformists (ECR) | 3 |
| Renew | 1 |
| Greens | 1 |
| Left | 0 |
| Europe for Sovereign Nations | 0 |
| Ανεξάρτητοι/NI | 0 |
Πίνακας 18. Λιθουανία
| Έδρες: 11 – Συμμετοχή: 28,35% | ΕΔΡΕΣ | ΕΥΡΩΟΜΑΔΑ | |
|---|---|---|---|
| Ένωση Πατρίδας – Λιθουανοί Χριστιανοδημοκράτες (TS-LKD) | 21,33% | 3 | EPP |
| Λιθουανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (LSDP) | 17,98% | 2 | S&D |
| Ένωση Λιθουανών Αγροτών και Πρασινών (LVŽS) | 9,13% | 1 | ECR |
| Κόμμα Ελευθερίας (LP) | 8,09% | 1 | Renew |
| Ένωση Δημοκρατών “Για τη Λιθουανία” (DSVL) | 5,95% | 1 | Greens |
| Εκλογική Δράση Πολωνών στη Λιθουανία – Συμμαχία Χριστιανικών Οικογενειών (LLRA-KŠS) | 5,78% | 1 | ESN |
| Ένωση Λαού και Δικαιοσύνης (Κεντρώοι, Εθνικιστές) (LCP) | 5,45% | 1 | Renew |
| Κίνημα Φιλελεύθερων (LS) | 5,41% | ||
| Λιθουανικό Κόμμα Περιφερειών (LRP) | 5,25% | ||
| Λιθουανικό Πράσινο Κόμμα (LŽP) | 4,05% | ||
| Εθνική Συμμαχία (NS) | 3,79% | ||
| Εργατικό Κόμμα (DP) | 1,66% | ||
| Ελευθερία και Δικαιοσύνη (LT) | 1,25% | ||
| Λοιπά κόμματα | 4,88% | ||
| Ευρωομάδα | Έδρες |
|---|---|
| European People’s Party (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα) | 3 |
| Socialists and Democrats (Σοσιαλδημοκράτες) | 2 |
| Patriots for Europe | 0 |
| Conservatives and Reformists (ECR) | 2 |
| Renew | 2 |
| Greens | 1 |
| Left | 0 |
| Europe for Sovereign Nations | 1 |
| Ανεξάρτητοι/NI | 0 |
Τα περισσότερα από τα ακροδεξιά βαλτικά κόμματα που κερδίζουν έδρες εντάσσονται στους ECR. Στη Λεττονία η Εθνική Συμμαχία (με σύμβολο μια παραλλαγή της σβάστικας) έρχεται δεύτερη με 22,07% και διατηρεί τις δυο έδρες της, ενώ στην ίδια ομάδα εντάσσεται κι ο ένας ευρωβουλευτής του καινούργιου συνασπισμού Ενωμένη Λίστα (8,18%) με μέλη ένα τοπικό κόμμα, την Ένωση Περιφερειών κι ένα κόμμα που αυτοχαρακτηρίζεται πράσινο!
Επίσης, το καινούργιο κόμμα Πρώτα η Λεττονία που με 6,16% εκλέγει έναν ευρωβουλευτή εντάχθηκε στους Patriots. Στο Ευρωπαϊκό Χριστιανικό Πολιτικό Κίνημα ανήκει το επίσης νεότευκτο Κυρίαρχη Εξουσία, που δεν κέρδισε έδρα παίρνοντας 2,62%. Προηγουμένως το κόμμα αυτό λεγόταν Νόμος, Υπευθυνότητα, Τάξη θυμίζοντας τον τίτλο του Νόμος & Δικαιοσύνη στη γειτονική Πολωνία (το οποίο συμμετέχει στους ECR και σ’ αυτές τις εκλογές συνεργάστηκε μ’ ένα κόμμα με τον τίτλο Κυρίαρχη Πολωνία), οπότε εντάσσουμε κι αυτό το κόμμα στον ακροδεξιό χώρο. Στη Λιθουανία, τώρα, έχουμε δύο κόμματα που συνεισφέρουν στους ECR τη μία έδρα που κερδίζει το καθένα. Πρόκειται για την Ένωση Λιθουανών Αγροτών και Πράσινων που ήρθε τρίτη με 9,13%, αλλά έχασε τη δεύτερη έδρα που κατείχε και την Εκλογική Δράση Πολωνών στη Λιθουανία–Συμμαχία Χριστιανικών Οικογενειών που πήρε 5,78%. Εδώ υπάρχει κι η Ένωση Λαού και Δικαιοσύνης (Κεντρώοι, Εθνικιστές) που με 5,45% βγάζουν μια έδρα και εντάσσονται στην ESN, τους ταιριάζει μάλλον γάντι ο χαρακτηρισμός “ακροκεντρώοι”. Στην ίδια ιδεολογική κατεύθυνση θα εντάξουμε και την Εθνική Συμμαχία, που με 3,79% δεν εξέλεξε μέλος στο ΕΚ, γιατί πέρα από το όνομα, διακρίνεται για την αντί-ΛΟΑΤ ατζέντα της (για την οποία την έχει συγχαρεί ο Βίκτορ Όρμπαν) και τις αντιμεταναστευτικές της θέσεις. Τέλος, το Συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα της Εσθονίας με 14,90% βγάζει τη μία έδρα των ECR σ’ αυτή τη χώρα.
-TS-LKD, -LSDP, -LVŽS, -LP, -DSVL, -LLRA–KŠS, -TTS, -LRLS, -LRP
Δεξιά κόμματα, μέλη του ΕΡΡ, κέρδισαν τις εκλογές και στις τρεις αυτές χώρες, έστω και με μέτρια ποσοστά. Η Ένωση Πατρίδας – Λιθουανοί Χριστιανοδημοκράτες (γνωστοί για λόγους συντομίας ως Συντηρητικοί) με 21,33% παίρνουν τρεις έδρες στην πιο νότια από τις από τις βαλτικές χώρες. Στην ίδια πολιτική οικογένεια θεωρούμε ότι πρέπει να εντάξουμε και τη Χριστιανική Ένωση, που αποτελεί διάσπαση αυτού του κόμματος και πήρε 1,37% χωρίς έδρα. Στη Λεττονία η Νέα Ενότητα παίρνει 25,09% και δύο έδρες, ενώ στον ίδιο χώρο μάλλον πρέπει να εντάξουμε και το Νέο Συντηρητικό Κόμμα (1,50%, χωρίς έδρα) αν κι είναι διάσπαση της Εθνικής Συμμαχίας, αλλά υποστηρίζει τον γάμο των ομοφυλόφιλων, καθώς και το καινούργιο Λαός Γη Κράτος με 0,59%. Στην πιο βόρεια από τις τρεις χώρες το Κόμμα Πατρίδας με 21,50% αυξάνει τις έδρες του από μία σε δύο, ενώ μέλος του ΕΡΡ είναι και το Δεξιό Κόμμα που δεν έβγαλε ευρωβουλευτή με ποσοστό ψήφων 6,80%.
Στην ομάδα Renew έχουμε το Εσθονικό Μεταρρυθμιστικό Κόμμα που έρχεται τρίτο με 17,90%, βγάζει μία έδρα χάνοντας όμως τη δεύτερη που κατείχε, ενώ μία έδρα κερδίζει το Εσθονικό Κόμμα Κέντρου με 12,40% που πριν δεν είχε καμία. Στο ίδιο χώρο μπορούμε να κατατάξουμε και το Κόμμα Εσθονία 200 που δεν εξέλεξε ευρωβουλευτή παίρνοντας 2,60%. Κι από τη Λιθουανία δύο κόμματα δίνουν από μία έδρα στο Renew. Πρόκειται για το Κόμμα Ελευθερίας (8,09%) και το Κίνημα Φιλελευθέρων (5,41%). Σ’ αυτήν την πολιτική ομάδα ανήκε μέχρι και το 2021 το Εργατικό Κόμμα (1,66%, χωρίς έδρα), αλλά ο ευρωβουλευτής του (κι αρχηγός του Βίκτορ Ούσπακιτς) αποπέμφθηκε λόγω ομοφοβικών σχολίων. Επιπλέον και το κόμμα Ελευθερία και Δικαιοσύνη (1,25%, κι αυτό χωρίς έδρα) ανήκε μέχρι το 2020 στη Συμμαχία Φιλελεύθερων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE), δηλαδή το ευρωπαϊκό κόμμα που στηρίζει τη Renew. Η Ανάπτυξη Λεττονίας με 9,36% (τρίτη θέση) δίνει τη μοναδική έδρα της ομάδας απ’ αυτή τη χώρα, ενώ πριν δεν κατείχε έδρα. Η Ένωση Αγροτών και Πράσινων, στην οποία μετέχουν τρία κόμματα (ανάμεσά τους κι το Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα) με 2,28% δεν έβγαλε έδρα, όμως είχε βγάλει μία έδρα στις ευρωεκλογές πριν δέκα χρόνια (με λίγο διαφορετική σύνθεση κομμάτων), η κάτοχος της οποίας ξεκίνησε από την ομάδα του Φάρατζ, πριν περάσει στους Μη Ενταγμένους και καταλήξει στην ALDE, οπότε βάζουμε και την Ένωση εδώ.
Στους Πράσινους πάνε δυο έδρες απ’ αυτή την περιοχή. Συγκεκριμένα από ένα ευρωβουλευτή εκλέγουν στη Λεττονία οι Προοδευτικοί (7,45%, ενώ πριν δεν είχαν κανένα) και στη Λιθουανία η Ένωση Δημοκρατών “Για τη Λιθουανία” (5,95%, κι αυτή δεν είχε εκπρόσωπο στο προηγούμενο ΕΚ). Στην ίδια χώρα το Λιθουανικό Πράσινο Κόμμα με 4,05% δεν κατάφερε να βγάλει έδρα, όπως και το Κόμμα Εσθονών Πράσινων που πήρε μόνο 0,60%.
Η ομάδα των S&D έχει ευρωβουλευτές από ένα κόμμα σε κάθε χώρα. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Εσθονίας καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση με 19,30% και παίρνει δυο έδρες, όσες είχε και πριν. Δεύτερο έρχεται και το Λιθουανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα με 17,98%, που επίσης διατηρεί τις δυο έδρες του. Στην ίδια χώρα έχουμε το Λιθουανικό Κόμμα των Περιφερειών που με 5,25% δεν κατέλαβε έδρα και το οποίο προέρχεται από διάσπαση του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Τέλος, στη Λεττονία το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα “Αρμονία” με 7,13% χάνει τη μία από τις δύο έδρες που είχε στην προηγούμενη σύνθεση του ΕΚ.
Αναφέραμε παραπάνω ότι δεν υπάρχει ευρωβουλευτής από τις βαλτικές χώρες στην ομάδα της Αριστεράς. Βασικά, δεν υπάρχει ούτε για δείγμα κόμμα με κάποια στοιχειώδη απήχηση στις ευρωεκλογές που μπορεί να χαρακτηριστεί αριστερό.
Στις τρεις αυτές χώρες υπάρχουν, όμως, κόμματα που δεν είναι εύκολο να καταταχθούν στο φάσμα Αριστερά-Δεξιά, αν και μάλλον κλίνουν προς τα δεξιά, με σημαντικότερο όμως χαρακτηριστικό τους το ότι επιδιώκουν να εκφράσουν τις ρωσικές μειονότητες που ζουν εκεί. Κανένα απ’ αυτά τα κόμματα δεν κέρδισε έδρα στο ΕΚ. Στη Λεττονία έχουμε τρία κόμματα σ’ αυτή την κατηγορία: τη Συμμαχία Νέων Λεττονών (2,13%) η υποψήφια ευρωβουλευτής της οποίας Όλγα Τσερνάβσκα στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας βρέθηκε στο στόχαστρο της λεττονικής Υπηρεσίας Κρατικής Ασφαλείας καθώς δηλώσεις της θεωρήθηκαν αντιλεττονικές και φιλορωσικές, ενώ μετά τις εκλογές αυτομόλησε στη Λευκορωσία ισχυριζόμενη ότι έγινε εκλογική απάτη κι ότι υπήρχαν απειλές κατά της ζωής της· το κόμμα Για Σταθερότητα! (1,98%) που ιδρύθηκε από δύο δημοτικούς συμβούλους της Ρίγα, προερχόμενους από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα “Αρμονία” και το οποίο ζητά τη χρήση της ρωσικής στην εκπαίδευση ενώ οργάνωσε διαμαρτυρίες κατά του υποχρεωτικού εμβολιασμού και μια βουλευτίνα της προσχώρησε στη Συμμαχία Νέων Λεττονών· ο Συνασπισμός Κόμματος Κέντρου, όπου μετέχει και η Ρωσική Λεττονική Ένωση, (1,72%), ένα κόμμα που αυτοχαρακτηρίζεται ως πατριωτικό, χριστιανικό και συντηρητικό και που στις εκλογές του 2019 ένας υποψήφιος του προέρχονταν από την Εναλλακτική για τη Γερμανία. Στην Εσθονία βρίσκουμε την Οργάνωση ΜΑΖΙ που Διακηρύσσει την Εθνική Κυριαρχία (3,10%), ένας από τους ηγέτης της οποίας έχει συλληφθεί από τις εσθονικές αρχές, μετά την επιστροφή του από τη Ρωσία και την επίσκεψή του σε κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη, και του έχουν απαγγελθεί κατηγορίες για προδοσία, ενώ ένας άλλος έχει φύγει στη Ρωσία φοβούμενος ότι θα είχε παρόμοια τύχη. Τέλος, στη Λιθουανία υπάρχει η Συμμαχία για την Ειρήνη (3,51%), μέλη της οποίας είναι το Λιθουανικό Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (μέλος του Ευρωπαϊκού Χριστιανικού Πολιτικού Κινήματος), που υποστηρίζει ότι η χώρα κυριαρχείται από “αριστερές πολιτικές δυνάμεις” που προωθούν την “ιδεολογία φύλου” και το Σαμογετικό Κόμμα (που επιδιώκει να εκφράσει τα συμφέροντα της μειονότητας των Σαμογετών, ενώ στο παρελθόν έχει συνεργαστεί σε δημοτικό επίπεδο με το κόμμα Τάξη και Δικαιοσύνη, σαφώς ακροδεξιό που μετείχε στην παλιότερη ακροδεξιά ομάδα του ΕΚ Ένωση για την Ευρώπη των Εθνών). Η Συμμαχία για την Ειρήνη αντιτίθεται στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, την αποστολή λιθουανικών στρατευμάτων στην Ουκρανία και επιδιώκει να υπερασπιστεί τις παραδοσιακές αξίες.
Χάρτες και σύμβολα, όπως πάντα, από τη Wikipedia.
(στο επόμενο μέρος ανάλυση για τις χώρες του Βίσεγκραντ της διεύρυνσης του 2004: Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία)
