Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς στο πλαίσιο της θεματικής Εργασία – Κοινωνικό κράτος – Αλληλεγγύη δημοσιεύει τη μελέτη “Η ζώνη της επισφάλειας στην Ελλάδα. Εμπειρία και προτάσεις πολιτικής”, την οποία εκπόνησε για λογαριασμό του ΙΝΠ ερευνητική ομάδα αποτελούμενη από τους Θεανώ Κακουλίδου, οικονομολόγο, μεταδιδακτορική ερευνήτρια, Παναγιώτη Κορφιάτη, αναλυτή επιχειρησιακών δεδομένων και πρώην Ειδικό Γραμματέα ΣΕΠΕ, Κυριάκο Μελίδη, υποψήφιο διδάκτορα Κοινωνιολογίας και Μυρτώ Τουρτούρη, υποψήφια διδάκτορα Οικονομικών της Εργασίας, με επιστημονικούς συμβούλους τους Ιωάννη Κουζή, καθηγητή Εργασιακών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, και Αποστόλη Καψάλη, μεταδιδακτορικό ερευνητή και επιστημονικό συνεργάτη ΙΝΕ/ΓΣΕΕ. Τα ευρήματα της μελέτης θα παρουσιαστούν και θα σχολιαστούν διεξοδικά σε διαδικτυακή εκδήλωση του Ινστιτούτου, που θα γίνει την Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου, στις 19.00.
Ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση της μελέτης:
Η έννοια της επισφάλειας έχει εδραιωθεί εδώ και δεκαετίες στο επιστημονικό και πολιτικό λεξιλόγιο. Ως φαινόμενο δεν είναι κάτι νέο· είναι σύμφυτο με την ανάπτυξη του καπιταλισμού. Στην Ελλάδα η έννοια εμφανίζεται μαζί με τα μέτρα λιτότητας και απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων της δεκαετίας του 1990. Στη πρώτη δεκαετία του 2000 η επισφάλεια συνδέεται περισσότερο στο δημόσιο λόγο με τη «γενιά των 700 ευρώ». Σήμερα, στον δεύτερο χρόνο της πανδημίας του COVID-19, η επισφάλεια διευρύνεται περεταίρω και αποκτά νέο περιεχόμενο.
Η μελέτη ξεκινάει με τη θεωρητική συζήτηση για την επισφάλεια στη σύγχρονη μεταπολεμική κοινωνία και τους ορισμούς της άτυπης και της επισφαλούς εργασίας. Στη συνέχεια, μεταφέρει τη συζήτηση στην Ελλάδα μέσα από τη περιγραφή των ιδιαιτεροτήτων του ελληνικού μοντέλου εργασίας και την εξέταση της επισφάλειας. Παρουσιάζονται και σχολιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας ανά δείκτη που μελετήθηκε και εξάγονται κάποια πρώτα συμπεράσματα. Ακολουθεί η περιγραφή των μέτρων της περιόδου της πανδημίας, η αξιολόγησή τους και τα συμπεράσματα για την περίοδο αυτή.
Τέλος, η έρευνα ασχολείται με τις πολιτικές αντιμετώπισης της επισφάλειας. Αρχικά συγκεντρώνονται σχετικές πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί σε ευρωπαϊκές χώρες και στη συνέχεια διατυπώνεται μια πολύπλευρη στρατηγική καταπολέμησης της επισφάλειας με προτάσεις σε τέσσερις τομείς: στην ασφάλεια της εργασίας, στην ενίσχυση του εισοδήματος, στη ρύθμιση του εργάσιμου χρόνου και στην ενίσχυση του κοινωνικού κράτους . Η μελέτη κλείνει με μια σύνοψη και τα συμπεράσματα.
Οι βασικές προτάσεις πολιτικής στις οποίες καταλήγει η μελέτη για την αντιμετώπιση της επισφάλειας είναι:
Α. Ασφάλεια στην εργασία
Ενίσχυση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας σε ανθρώπινο δυναμικό με διασφάλιση της οργανωτικής, επιχειρησιακής και οικονομικής του αυτοτέλειας.
Αυστηροποίηση του συστήματος προστίμων για τις παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας.
Δημιουργία «μαύρης λίστας» παραβατών εργοδοτών.
Αναβάθμιση της διαδικασίας της εργατικής διαφοράς.
Αναπροσανατολισμός της ελεγκτικής δράσης του ΣΕΠΕ ώστε να εστιάσει στην έγκαιρη αντιμετώπιση φαινομένων παραβατικότητας.
Δημιουργία συστήματος παρακολούθησης της μισθοδοσίας σε πραγματικό χρόνο
Β. Ενίσχυση του εισοδήματος των εργαζόμενων
Ένα ισχυρό και αποτελεσματικό σύστημα συλλογικών διαπραγματεύσεων
Αντικατάσταση του κατώτατου μισθού από έναν αξιοπρεπή μισθό που θα βάζει το κάτω όριο στην αγορά εργασίας ώστε να μπορούν οι εργαζόμενοι να ζουν με μια στοιχειώδη αξιοπρέπεια από την δουλειά τους.
Νομοθέτηση κριτηρίων για τις περιπτώσεις ψευδούς απασχόλησης που υποκρύπτει σχέση εξαρτημένης εργασίας.
Κανόνες για τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου.
Επαναφορά της αιτιολογημένης απόλυσης.
Καθορισμός προσαύξησης 10% για την κάλυψη του λειτουργικού κόστους που επιμερίζονται οι εργαζόμενοι όταν απασχολούνται με τηλεργασία.
Νομική κατοχύρωση όσων απασχολούνται στις ψηφιακές πλατφόρμες ως εργαζόμενους με σχέση εξαρτημένης εργασίας.
Ρήτρα ισότητας.
Γ. Ρύθμιση του χρόνου εργασίας
Πιλοτική εφαρμογή του 35ώρου σε στοχευμένες επιχειρήσεις ή κλάδους.
Προσαύξηση του ωρομίσθιου της μερικής απασχόλησης κατά 20%
Κατάργηση της υπερεργασίας.
Δ Ενίσχυση του κοινωνικού κράτους
Θέσπιση ουσιαστικής και συμπεριληπτικής στεγαστικής πολιτικής.
Ενίσχυση και αναδιαμόρφωση του επιδόματος ανεργίας.
Αναμόρφωση των πολιτικών απασχόλησης.
Ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Δωρεάν πρόσβαση στη προσχολική φροντίδα και εκπαίδευση για όλα τα παιδιά.
Δωρεάν παροχή αθλητικών και πολιτιστικών υπηρεσιών.
Κατοχύρωση δικαιώματος σε επιδόματα και ασφάλεια υγείας από την πρώτη ημέρα εργασίας.
