Η Ομάδα Θεάτρου Dulcinea παρουσιάζει το έργο του Ισπανού συγγραφέα Εστέβα Σολέρ «Contra στην Πρόοδο – ένα πεδίο μνήμης», σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και διασκευή Ιωάννας Κανελλοπούλου και Άννας-Μαρίας Ιακώβου. Η παράσταση που παρουσιάζεται με επιτυχία στο θέατρο ΠΛΥΦΑ από τις 28 Απριλίου, έρχεται στη Θεσσαλονίκη, στο Artbox Fargani Theater για τρεις παραστάσεις, την Παρασκευή 30, Σάββατο 31 Μαΐου και Κυριακή 1 Ιουνίου στις 21.15.
Μιλήσαμε με την σκηνοθέτιδα της παράστασης και μέλος της Ομάδας Θεάτρου Dulcinea, Άννα Μαρία Ιακώβου, με αφορμή το ανέβασμα της παράστασης στη Θεσσαλονίκη.
Συνέντευξη στη Λουκία Αργυριάδου
-Το έργο “Κόντρα στην Πρόοδο” αποτελεί μέρος μιας τριλογίας που έχει ανέβει σε περισσότερες από τριάντα σκηνές ανά τον κόσμο. Τι ήταν αυτό που σας κέντρισε περισσότερο και σας οδήγησε στην επιλογή αυτού του μέρους της τριλογίας του Εστέβα Σολέρ για την ελληνική θεατρική σκηνή;
Στην πραγματικότητα, επειδή πρόκειται για διασκευή, δραματουργικά έχουμε χρησιμοποιήσει και άλλα μέρη από την τριλογία αυτή, που την αποτελούν τα έργα: «Κόντρα στην πρόοδο», «Κόντρα στον έρωτα» και «Κόντρα στη δημοκρατία». Το 2023 ταξιδέψαμε, ως μέρος ενός καλλιτεχνικού residency στη Μαδρίτη και κάπως ήρθαμε σε επαφή με την εκεί δραματουργία, ανακαλύψαμε τον Σολέρ, ο οποίος είναι πολυμεταφρασμένος σε όλη την Ευρώπη και μας κέρδισε το παράλογο σύμπαν των έργων του. Το καθένα από τα τρία παραπάνω έργα αποτελείται από 7 μονόπρακτα με έναν κοινό θεματικό άξονα και προσωπικά μου φαίνεται πως και οι τρεις άξονες κάπου συγκλίνουν: στις ανθρώπινες σχέσεις. Ο Σολέρ νομίζω πως ξεκινάει να γράφει με έναρξη μια ρεαλιστική συνθήκη, την οποία και αναπτύσσει, μέχρι να αγγίξει τον παραλογισμό. Αυτό μας έμοιαζε οικείο, σε σχέση με την καθημερινότητά μας στην Ελλάδα και θελήσαμε να το διερευνήσουμε και σκηνικά.
-Η παράσταση “Contra στην Πρόοδο – ένα πεδίο μνήμης” εστιάζει στη μνήμη και την ανθρώπινη ύπαρξη μέσα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο τεχνολογικό περιβάλλον. Τι θα μπορούσε να λειτουργήσει ως “πυξίδα” για τη διατήρηση της μνήμης απέναντι στους αλγόριθμους και την ψηφιακή επεξεργασία του παρελθόντος;
Όταν ψάχνουμε για «πυξίδες» νομίζω πως πάντα πρέπει να στρεφόμαστε στους άλλους ανθρώπους και στη σχέση μας μαζί τους. Και σίγουρα να αναζητούμε τη θέση μας στον κόσμο.
Το ίδιο λοιπόν θα απαντούσα και σε ό,τι έχει να κάνει με τον σύγχρονο άνθρωπο, που έρχεται όλο και περισσότερο αντιμέτωπος με την τεχνολογική πρόοδο.
-Το σκηνικό σύμπαν της παράστασης χαρακτηρίζεται ως «ανοίκειο αλλά οικείο», με αισθητικές αναφορές στην pop και sci-fiκουλτούρα. Ποια ήταν η σκηνοθετική και εικαστική πρόθεση πίσω από αυτή την επιλογή;
Από τα έργα του Εστέβα Σολέρ, όπως προανέφερα, αναδύθηκε μια σκηνική σύνθεση γρήγορων, σχεδόν κινηματογραφικών σκηνών, με ρυθμό αποσπασματικό και ταυτόχρονα πυκνό.
Χτίσαμε μια δραματουργία πάνω στη σχέση ανθρώπου και τεχνολογίας μέσα από μια αισθητική glitch: σκηνές που μοιάζουν να παγώνουν, να επανεκκινούν ή να αποσυντίθενται, σαν σήματα που διακόπτονται στιγμιαία, πριν επανέλθουν αλλοιωμένα.
Αυτή ήταν και η προσέγγιση σκηνοθετικά: η παράσταση εξελίσσεται μέσα από μια αλληλουχία απότομων μετατοπίσεων, όπου τίποτα δεν εξελίσσεται με γραμμικότητα. Εργαστήκαμε με τις/τους ηθοποιούς πάνω στην εναλλαγή ψυχικών και σωματικών υφών, χωρίς προειδοποίηση, σχεδόν χωρίς γραμμική ροή, όπως και στη ζωή, όπου η πραγματικότητα διακόπτεται και επανέρχεται υπό νέους όρους.
Όσο για αυτό το «ανοίκειο αλλά οικείο», από τη μία, η χρήση στοιχείων της pop και sci-fi κουλτούρας —τα κοστούμια, τα βίντεο, τα ηχητικά μοτίβα, οι τεχνολογικές αναφορές— λειτουργεί σαν αναγνωρίσιμο πεδίο για το κοινό· από την άλλη, η ενορχήστρωση αυτών των στοιχείων με μια ποιητική, αμφίσημη γλώσσα και μια διαρκή μετατόπιση δημιουργεί μια σκηνική πραγματικότητα αλλόκοτη: σαν να βλέπεις ένα όνειρο αλλοιωμένο, μια εικόνα με pixels.
-Το έργο φαίνεται να συνομιλεί με το διήγημα «Εκπνοή» του Ted Chiang, με το θέατρο του παραλόγου, αλλά και με την πολιτική φαντασία. Πώς ενσωματώθηκαν αυτές οι επιρροές στη σκηνική γλώσσα της παράστασης;
H «Εκπνοή» αποτέλεσε την έμπνευση για τον δραματουργικό σκελετό, την πλοκή. Ο Ted Chiang ασχολείται με έναν κόσμο του μέλλοντος και με την ανθρώπινη ύπαρξη μέσα σε αυτό. Ο τρόπος που βλέπει τον άνθρωπο σε αυτό το τεχνολογικό μέλλον είναι πολύ ανθρώπινος· αγωνίες, ανησυχίες, ταλαντεύσεις, που αντιμετωπίζει και ο σύγχρονος άνθρωπος. Αυτή η αναφορά έφτιαξε μια συνεκτική γραμμή —στο μέτρο του δυνατού— για τα μονόπρακτα του Εστέβα Σολέρ. Μονόπρακτα τα οποία έχουν ξεκάθαρες επιρροές από μεγάλους δημιουργούς του παραλόγου, όπως ο Ιονέσκο, ή από τον σουρεαλιστικό κινηματογράφο, από τον Μπουνιουέλ. Στην παράσταση τα ύφη συμπλέκονται και δημιουργούν μια παράξενη σκηνική γλώσσα, νομίζω. Από τα πιο ωραία σχόλια που ακούσαμε είναι ότι όλοι οι ηθοποιοί παίζουν στην ίδια παράσταση. Η σκηνική ενότητα ενός ετερόκλητου υλικού είναι πολύ δύσκολη στο σημερινό θέατρο.
-Η δραματουργία βασίζεται σε μια σειρά σύντομων μονόπρακτων. Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στην ενοποίησή τους, ώστε να διαμορφωθεί μια συνεκτική αφήγηση και μια ενιαία θεατρική εμπειρία για το κοινό;
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ήταν μια πρόκληση η αποσπασματικότητα των σκηνών, απαιτούσε συγκέντρωση, εγρήγορση και πολλή αφοσίωση από όλα τα άτομα. Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν και είναι η υφολογική συνοχή: στη δραματουργία, τη σκηνοθεσία, την υποκριτική, τη σκηνογραφία και το βίντεο. Ακόμη και τώρα είναι πολύ φιλόδοξη η σύνδεση όλων αυτών των αναφορών.
-Σε μια εποχή, όπου οι κοινωνίες καλούνται να επαναπροσδιορίσουν την έννοια της «προόδου», τι εύχεστε να κρατήσει ο θεατής φεύγοντας από την παράσταση;
Ο ρόλος του θεάτρου νομίζω πως εξακολουθεί να είναι η συνάντηση. Οπότε, αν το κοινό «κρατάει» κάτι, φεύγοντας, αυτό ελπίζω να είναι μια κοινή συλλογική ανησυχία ή ένα κοινό συλλογικό αίσθημα. Μπορεί αυτό να αφορά κάτι μεγάλο, όπως η θέση του στον σύγχρονο κόσμο ή και κάτι πιο «μικρό», μια προσωπική του σχέση, για παράδειγμα.
-Μετά την ολοκλήρωση του κύκλου παραστάσεων στην Αθήνα, ετοιμάζεστε για τρεις παραστάσεις στη Θεσσαλονίκη. Τι προσδοκάτε από τη συνάντησή σας με το κοινό της πόλης;
Προσωπικά, προσπαθώ να μην έχω προσδοκίες από το κοινό. Πέραν του να έρθει σε αυτό το ραντεβού. Από ‘κει και έπειτα ξεκινούν οι προσδοκίες του κοινού από την παράσταση.
-Μιλήστε μας λίγο για την ομάδα Dulcinea. Ποια είναι η φιλοσοφία σας και ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σας βήματα;
Η Dulcinea είναι μια ομάδα που συγκροτήθηκε από την ανάγκη μας να προσεγγίσουμε το θέατρο όχι μόνο ως καλλιτεχνική πράξη, αλλά και ως πράξη φροντίδας και συλλογικής σκέψης. Μας ενδιαφέρει κάθε έργο να συνομιλεί με το παρόν, να προκαλεί ερωτήματα, να ενεργοποιεί τη μνήμη και τη φαντασία. Πιστεύουμε σε μια πιο οριζόντια, συνεργατική διαδικασία. Η φιλοσοφία μας βασίζεται στην αναζήτηση μιας σκηνικής γλώσσας που να είναι φιλόξενη, αλλά όχι απλοϊκή· μιας γλώσσας που μπορεί να εμπεριέχει το χιούμορ, την ποίηση, την πολιτική.
Τα επόμενά μας βήματα είναι κάπως θολά προς το παρόν. Προσωπικά, θα με ενδιέφερε να ασχοληθούμε με τη δημιουργία προσβάσιμων παραστάσεων και να εξερευνήσουμε μορφές, που θα διευρύνουν τη θεατρική εμπειρία για όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.
Δείτε το trailer της παράστασης:
Πληροφορίες παράστασης:
Συντελεστές
Κείμενο: Εστέβα Σολέρ
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ & Els de Paros
Σκηνοθεσία: Άννα-Μαρία Ιακώβου
Διασκευή & Δραματουργία: Ιωάννα Κανελλοπούλου, Άννα-Μαρία Ιακώβου
Σκηνογραφία & Ενδυματολογία: Ζενεβιέβ Αθανασοπούλου
Βίντεο: Γιάννης Παπαγεωργίου
Σχεδιασμός φωτισμού: Σωτήρης Ρουμελιώτης
Χορογραφία: Δημήτρης Γαλανάκης
Μουσική επιμέλεια: Άννα-Μαρία Ιακώβου, Κώστας Χατζηγεωργίου
Βοηθός Παραγωγής: Αγγελική Νικολαΐδου
Βοηθός Ομάδας: Στέφανος Καλτζίδης
Φωτογραφίες: Γιάννης Παπαγεωργίου, Bobina Films
Υπεύθυνοι Επικοινωνίας: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας
Κασιούμη Αλεξάνδρα (Θεσσαλονίκη)
Παίζουν: Αλέξανδρος Καλτζίδης, Δημήτρης Καπετάνιος, Μάρω Καραγεώργου, Κατερίνα Συναπίδου, Κώστας Χατζηγεωργίου
Info:
Τοποθεσία: Artbox Fargani Theater, Αγίου Παντελεήμονος 10, Θεσσαλονίκη
Ημερομηνία: Παρασκευή 30, Σάββατο 31 Μαΐου και Κυριακή 1 Ιουνίου, 21.15. Διάρκεια: 75’
Πληροφορίες: Τηλ.: 6970627896
Τιμές εισιτηρίων: 13€ (κανονικό), 10€ (μειωμένο)
Ηλεκτρονική Προπώληση: https://www.more.com/gr-el/tickets/theater/contra-stin-proodo-ena-pedio-mnimis/
