Καταστολή ΣΔΙΤΤ

Της Σοφίας Αδάμ

Στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής γίνεται συχνά μνεία στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Σύμπραξης Δημοσίου, Ιδιωτικού και Τρίτου τομέα (ΣΔΙΤΤ) έναντι της αμιγώς δημόσιας παροχής αγαθών και υπηρεσιών. Τα επιχειρήματα υπέρ των συμπράξεων είναι ποικίλα: α) το κράτος παρέχει ομοιογενείς υπηρεσίες ενώ οι κοινωνικές ανάγκες είναι διαφοροποιημένες, β) ο ιδιωτικός τομέας έχει σημαντικούς πόρους να διαθέσει για την επένδυση σε υποδομές και γ) ο τρίτος τομέας (ΜΚΟ, εθελοντικές οργανώσεις, κ.λπ.) βρίσκεται εξ ορισμού πιο κοντά στις ανάγκες των πληθυσμών στόχου και έχει την ικανότητα να καινοτομεί παρέχοντας καλύτερες υπηρεσίες.

Η ριζοσπαστική προσέγγιση στην κοινωνική πολιτική επισημαίνει ότι η ρητορική υπέρ των ΣΔΙΤΤ στο πλαίσιο των κυρίαρχων πολιτικών λιτότητας υποκρύπτει τη σταδιακή υποχώρηση του δημόσιου τομέα από την κοινωνική αναπαραγωγή και σηματοδοτεί την περαιτέρω εμπορευματοποίηση των κοινωνικών αναγκών διανοίγοντας νέα πεδία κερδοφορίας για το κεφάλαιο. Επίσης, η ίδια προσέγγιση υπερασπίζεται ότι η κοινωνική καινοτομία δεν εξαντλείται στην εξοικονόμηση δημόσιων πόρων, αλλά ότι πρωτίστως σημαίνει την αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων που παράγουν φαινόμενα αποκλεισμού και τη χειραφέτηση των υποκειμένων που λαμβάνουν κοινωνικές υπηρεσίες σε μια κατεύθυνση διεκδίκησης. Ως εκ τούτου, η κοινωνική καινοτομία όχι μόνο δεν περνάει αναγκαστικά μέσα από την αγαστή συνεργασία κράτους και αγοράς, αλλά συνήθως προϋποθέτει τη σύγκρουση με δίκτυα εξουσίας όπως τα τελευταία αποκρυσταλλώνονται σε κάθε τοπική κοινωνία.

Υπ’ αυτό το πρίσμα, οι στεγαστικές καταλήψεις για πρόσφυγες-μετανάστες/ριες στις οποίες συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν ντόπιοι και μετανάστες/ριες εντάσσονται στον πυρήνα της κοινωνικής καινοτομίας για πολλούς λόγους: α) αξιοποιούν εγκαταλειμμένα κτίρια προκρίνοντας κοινωνικά αναγκαίες χρήσεις, β) διευκολύνουν την κοινωνική συμμετοχή σε πρόσφυγες και μετανάστες/ριες γιατί βρίσκονται εντός του οικιστικού ιστού και όχι σε απομακρυσμένα στρατόπεδα-γκέτο, γ) επιτρέπουν την ώσμωση τοπικών κοινωνιών και προσφύγων-μεταναστών/τριών καθώς είναι συνήθως μικρής κλίμακας πρωτοβουλίες και όχι μεγάλες ιδρυματικές δομές, δ) αποτελούν τη μήτρα για τη δημιουργία νέων εγχειρημάτων καθώς η ανταπόκριση στην επείγουσα ανάγκη της στέγασης φέρνει στο προσκήνιο και άλλες ανάγκες (ενδεικτικά μαθήματα γλώσσας, δημιουργική απασχόληση παιδιών, εξασφάλιση τροφής, ανάπτυξη συνεργατικών εγχειρημάτων για την εύρεση εργασίας, κ.λπ.)

Οι τελευταίες εξελίξεις στη Θεσσαλονίκη με την εκκένωση τριών στεγαστικών καταλήψεων για πρόσφυγες-μετανάστες/τριες καταδεικνύουν δυστυχώς ότι η κυρίαρχη πολιτική αντιλαμβάνεται την κοινωνική καινοτομία περιχαρακωμένη στο όριο της θεσμικής παρέμβασης δήμων και ΜΚΟ σε απομακρυσμένα στρατόπεδα γκέτο, ενώ τα παραδείγματα που προκρίνουν έναν άλλο δρόμο καταστέλλονται και κατεδαφίζονται με συνοπτικές διαδικασίες. Προκαλεί δε μεγάλη έκπληξη πώς χρόνιες δυσλειτουργίες στη συνεργασία δημοσίου, ιδιωτικού και τρίτου τομέα (1) ξεπεράστηκαν αίφνης για να οργανωθεί η συντονισμένη επιχείρηση εκκένωσης τριών καταλήψεων σε ακίνητα διαφορετικού ιδιοκτησιακού καθεστώτος (ΑΠΘ, ιδιώτης, εκκλησία).

Τελικά, αυτήν την τόσο υπέροχη εποχή που διανύουμε, δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσεις ενάντια στις ΣΔΙΤΤ στο πεδίο των κοινωνικών υπηρεσιών. Η καινοτομία σήμερα εντοπίζεται στις ΣΔΙΤΤ στο πεδίο της καταστολής.