«Γράφω γιατί είναι οπωσδήποτε καλύτερο από το να ξεφορτώνω καφάσια στην κεντρική αγορά.
Γράφω γιατί δεν ξέρω να κάνω τίποτε άλλο.
Γράφω γιατί μετά μπορώ να αφιερώσω τα βιβλία στα εγγόνια μου.
Γράφω γιατί έτσι θυμάμαι όλα τα πρόσωπα που αγάπησα.
Γράφω γιατί μου αρέσει να αφηγούμαι ιστορίες στον εαυτό μου..
Γράφω γιατί μου αρέσει να αφηγούμαι ιστορίες.
Γράφω γιατί στο τέλος μπορώ να πιω τη μπίρα μου.
Γράφω για να ανταποδώσω κάτι από αυτά που διάβασα».
Αντρέα Καμιλέρι
Μηχανουργοί και διανοούμενοι, εργάτες και συγγραφείς, μαζί. Ενωμένοι στο όνομα της παρούσας και μέλλουσας εργασίας πάνω στην οποία θεμελιώνεται η Δημοκρατία, σύμφωνα με το πρώτο άρθρο του ιταλικού Συντάγματος. Γι’ αυτό βγήκαν στο δρόμο στη Ρώμη το περασμένο Σάββατο, 18 Μαΐου, οι εργάτες μετάλλου της Fiom, με επικεφαλής τον Μαουρίτσιο Λαντίνι, σε μια μεγάλη πανιταλική διαδήλωση, στην οποία συμμετείχαν και οι φοιτητές και όλοι οι εργαζόμενοι.
Τι άποψη έχει γι’ αυτό ο συγγραφέας Αντρέα Καμιλέρι και το λογοτεχνικό του alter ego, ο Μονταλμπάνο; Είναι δύσκολο να πάρει κανείς συνέντευξη και στους δύο, αλλά δεν είναι αδύνατο. Προσπαθήσαμε, αφού ο πρώτος υπέγραψε την έκκληση του MicroMega για τη συμμετοχή στη διαδήλωση και για τον δεύτερο έχουμε λόγο να πιστεύουμε ότι θα την υπέγραφε επίσης.
Ας ακούσουμε όμως τι έχει να μας πει ο «μπαμπάς» του επιθεωρητή Μονταλμπάνο, που πήρε το όνομά του από τον Ισπανό συγγραφέα Μανουέλ Βάσκεθ Μονταλμπάν, δημιουργό του ιδιωτικού ντετέκτιβ Πέπε Καρβάλιο, του μεγαλύτερου εξάδελφου του σικελού επιθεωρητή.
Από επαγγελματική άποψη ο επιθεωρητής Μονταλμπάνο, κατά βάθος, είναι προνομιούχος: είναι ένας δημόσιος υπάλληλος με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου. Σήμερα δεν μπορούν όλοι να υπολογίζουν σε μια θέση στο Δημόσιο, στην παλιά και περιζήτητη «μόνιμη θέση εργασίας».
Ο Μονταλμπάνο είναι κοντά στη σύνταξη. Πήρε μέρος σε κανονικούς διαγωνισμούς, οι οποίοι στην εποχή του δεν ήταν νοθευμένοι, είχε τη θέση εργασίας του και έκανε καριέρα. Δεν είναι προνομιούχος, ανήκει σε μια γενιά ανδρών και γυναικών, για τους οποίους η δουλειά ήταν ένα δικαίωμα και ένα καθήκον. Το πρόβλημα της ανεργίας, σήμερα, είναι ότι όποιος έχει μια θέση εργασίας, όχι αναγκαία σταθερή, γίνεται προνομιούχος. Άρα πρόκειται για μια συνολική αντιστροφή μιας κατάστασης που θα έπρεπε να είναι η κανονική εργασιακή κατάσταση.
Το Σάββατο, 18 Μαΐου στην πανιταλική διαδήλωση στην πλατεία Δημοκρατίας, στη Ρώμη, θα συμμετέχει η Τρίτη Τάξη, όπως ευχηθήκατε. Τι σημαίνει Τρίτη Τάξη;
Θυμάστε τον περίφημο πίνακα του Πελίτσα ντα Βολπέντο, «Η Τέταρτη Τάξη», που απεικονίζει κάποιους προλετάριους, δηλαδή κάποιους εργαζομένους. Η Τρίτη Τάξη είναι, επομένως, όλοι οι εργαζόμενοι, ακόμη και οι μη χειρώνακτες, οι διανοούμενοι, οι μικροαστοί… κ.λπ., κ.λπ., οι οποίοι για πρώτη φορά εμπλέκονται κι αυτοί στη σημερινή έλλειψη εργασίας.
Σε ποια κατάσταση βρίσκεται η Ιταλία, κατά τη γνώμη σας, από πολιτικής πλευράς;
Σε πολύ άσχημη κατάσταση. Είναι μπροστά στα μάτια όλων μας, δε χρειάζεται να εξαντλήσουμε το θέμα. Ας ελπίσουμε ότι μ’ αυτή τη διαδήλωση και με άλλες που θα έρθουν η Ιταλία θα μπορέσει να αρχίσει να βρίσκει μια «θεραπεία» για την περίπτωσή της.
Συγγραφείς και εργάτες μετάλλου, μια παράξενη συμμαχία…
Εγώ σαν συγγραφέας δεν εκπλήσσομαι καθόλου μ’ αυτή τη συμμαχία. Στην Ιταλία είχαμε πολλούς εργάτες που έγιναν συγγραφείς και άλλους τόσους συγγραφείς που ασχολήθηκαν με εργατικές ιστορίες. Αρχίζοντας, για παράδειγμα, από ένα βιβλίο του 1934 του Κάρλο Μπερνάρι που λεγόταν «Τρεις Εργάτες», το οποίο γράφτηκε μέσα στο θρίαμβο του φασισμού και αναφέρθηκε στη Διεθνή Αντιφασιστική Συνάντηση στο Παρίσι.
Πώς αρχίσατε να γράφετε για τον επιθεωρητή Μονταλμπάνο;
Τυχαία. Έβαλα ένα στοίχημα με τον εαυτό μου: «Είσαι ικανός να γράψεις ένα μυθιστόρημα με τα όλα του από το Α ως το Ω; Πρώτο κεφάλαιο – Ήταν μια σκοτεινή και θυελλώδης νύχτα…, Ονομάστε με Ισμαήλ… – εκατό σελίδες ή όσες είναι, και μετά τέλος;» Τότε άρχισα να σκέφτομαι τι θα μπορούσε να με βοηθήσει, άρχισα να αναζητώ ένα πλαίσιο. Θυμόμουν ότι ο Σάσα είχε γράψει: «Το αστυνομικό μυθιστόρημα είναι το καλύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να ενταχθεί ένας συγγραφέας, γιατί υπάρχουν κανόνες. Για παράδειγμα, δεν μπορείς να κάνεις ζαβολιές με τη λογική, χρονική και χωρική αναφορά του διηγήματος.» Έτσι αποφάσισα να γράψω ένα αστυνομικό μυθιστόρημα.
Και μετά;
«Το σχήμα του νερού» δημοσιεύτηκε, είχε επιτυχία. Όμως αποφάσισα να μη συνεχίσω με τον Μονταλμπάνο. Παρόλα αυτά, ο χαρακτήρας του Μονταλμπάνο δεν είχε λήξει μέσα μου. Έτσι έγραψα το δεύτερο βιβλίο: «Ένας σκύλος από τερακότα». Εδώ υπήρξε πραγματικά μεγάλη επιτυχία. Ο Μονταλμπάνο άρχισε να είναι ένα είδος μπουλντόζας που άνοιγε το δρόμο για άλλα ιστορικά μυθιστορήματα, τα πήρε μαζί του και άρχισε μια κατάσταση που κάποιες φορές μού έφερνε αμηχανία, γιατί ο Μονταλμπάνο είναι ένα είδος δολοφόνου κατά συρροή ενδεχόμενων άλλων χαρακτήρων. Είναι αδιάκριτος: ενώ εσύ σκέφτεσαι κάτι άλλο, έρχεται και σου λέει «πρέπει να γράφεις μόνο για μένα».
Τι θα ψηφίσει ο Μονταλμπάνο στις επόμενες εκλογές;
Και ποια κόμματα θα υπάρχουν στις επόμενες εκλογές;
Ο επιθεωρητής από τη Βιγκάτα, στο μεταξύ, τελειώνει τη συζήτηση με τον τρόπο του: «Εγώ ανησυχώ όχι για την καριέρα μου, αλλά για τη χώρα μου… Mα τι χώρα γίναμε; Αυτή είναι μια χώρα όπου ένας υπουργός λέει ότι πρέπει να συμβιώσουμε με τη μαφία».
Η φράση αυτή ειπώθηκε πραγματικά από έναν υπουργό, τον υπουργό Μεταφορών της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι, Πιέτρο Λουνάρντι, τον Αύγουστο του 2001. Πώς να μη δώσεις δίκιο στον Μονταλμπάνο; Ανησυχούμε όλοι μας, και μάλιστα πολύ.
Μετάφραση: Τόνια Τσίτσοβιτς
Αληθινό παραμύθι*
Του
Aντρέα Καμιλέρι
Εκλεγμένος με τη θέληση του λαού Πρόεδρος των πάντων (της Δημοκρατίας, της Γερουσίας, της Βουλής, της Κυβέρνησης), ο Καβαλιέρε συγκέντρωσε τους υπουργούς του και είπε: «Εδώ και καιρό είχα ετοιμάσει τη μεταρρύθμιση του Συντάγματος. Σημειώστε. Το κείμενο το έστειλα ήδη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως».
Πρόθυμα οι υπουργοί εφοδιάστηκαν με χαρτί και μολύβι.
«Άρθρο 1», υπαγόρευσε ο Πρόεδρος. «Η Ιλιάτα είναι μια Δημοκρατία θεμελιωμένη πάνω στις εργασίες του Καβαλιέρε».
Οι υπουργοί έγνεψαν καταφατικά.
«Άρθρο 2», συνέχισε ο Πρόεδρος. «Το κόκκινο χρώμα, σύμβολο του μισητού κομμουνισμού, κηρύσσεται αντισυνταγματικό και συνεπώς καταργείται».
«Τι θα κάνουμε με τις Φεράρι;» ρώτησε ο υπουργός Βιομηχανίας.
«Δεν υπάρχει πρόβλημα. Θα γίνουν γαλάζιες» απάντησε ο Καβαλιέρε.
«Και με τη σημαία;» ρώτησε με τη σειρά του ο υπουργός Άμυνας.
«Θα παραμείνει τρίχρωμη, αλλά το κόκκινο θα αντικατασταθεί από το γαλάζιο», είπε ξερά ο Καβαλιέρε.
Και ούτω καθεξής. Ορίστηκαν πολύ τσουχτερά πρόστιμα για όποιους θα είχαν εμπλακεί σε οποιαδήποτε ατυχήματα και θα επεδείκνυαν δημόσια το κόκκινο χρώμα του αίματός τους, με τα ζιζανιοκτόνα εξαφανίστηκαν τα τριαντάφυλλα και τα κόκκινα λουλούδια, το κόκκινο κρέας δεν πουλιόταν πια, τα γαλαζόψαρα ακρίβυναν υπερβολικά και το λευκό κρασί παρέμεινε το μοναδικό κρασί στο εμπόριο.
Κατακλυσμένοι από όλο αυτό το γαλάζιο χρώμα, οι Ιλιατοί άρχισαν σύντομα να νοσταλγούν το κόκκινο, μια νοσταλγία που γινόταν μέρα με τη μέρα πιο δυνατή. Υπήρξαν οι πρώτες επιθέσεις που την ευθύνη τους την ανέλαβαν οι ΕΟΛΚ (Επαναστατικές Ομάδες Λάτρεις του Κόκκινου). Οι λαθρέμποροι έκαναν χρυσές δουλειές όχι με τα τσιγάρα, αλλά με τις κονσέρβες τοματοπολτού, εντελώς απαγορευμένες στην Ιλιάτα.
Μέχρι που ένα πρωί, μετά από μια πολύ δυνατή νεροποντή, εμφανίστηκε στον ουρανό ένα γιγάντιο ουράνιο τόξο που κάλυψε ολόκληρη τη χώρα. Το κόκκινο εκείνου του ουράνιου τόξου δεν ήταν απλά ένα χρώμα, αλλά μια οξύτατη κραυγή εξέγερσης, αποφασιστική και ξεκάθαρη.
Εκείνο το ουράνιο τόξο σημάδεψε, πάντοτε με τη θέληση του λαού, το τέλος του Καβαλιέρε.
* Μια προφητική αλληγορία από το έργο του Καμιλέρι «Πέντε παραμύθια πολιτικά μη ορθά», που δημοσίευσε το «MicroMega», αρ. 2, Μάρτης 2001, τα οποία περιέχονται στο «Come la penso», Chiarelettere 2013.