Πληθώρα δημοσιογραφικών μέσων την τελευταία εβδομάδα μιλούν για παγκόσμια διάκριση της ελληνικής τυροκομίας. Τα άρθρα και «ρεπορτάζ» γράφουν για ελληνικά τυριά «πρωταγωνιστές στη διεθνή σκηνή» και για «κυριαρχία τεραστίων διαστάσεων» βάσει του ότι αρκετά τυροκομικά προϊόντα της χώρα μας βρέθηκαν ανάμεσα στα καλύτερα του κόσμου βάσει της λίστας που δημοσίευσε το TasteAtlas. Όλα φαίνεται να παραπέμπουν σε κάποιου είδους μεγάλη διάκριση της εγχώριας τυροκομικής παραγωγής με ναυαρχίδα την Γραβιέρα Νάξου ΠΟΠ που φαίνεται να κατέχει τη 2η θέση ανάμεσα στα 50 καλύτερα σκληρά τυριά του κόσμου. Όπως μαρτυρούν τα σχόλια κάτω από τις αναρτήσεις των εν λόγω άρθρων στα social media, η «είδηση» εμπνέει αίσθημα εθνικής ανάτασης, (δεν περνά τελικά μόνο ο έρωτας από το στομάχι…). Η «είδηση» μάλιστα έγινε τόσο viral που αποτέλεσε αφορμή ακόμα και για πολιτικό σχολιασμό του ντιπμπέιτ των υποψήφιων αρχηγών του ΠΑΣΟΚ!
Το παρόν κείμενο εξηγεί το γιατί αυτή είναι μια μη-είδηση και γιατί η κατάταξη στην οποία αναφέρεται έχει την ίδια -ή και λιγότερη- αξιοπιστία από μια «λίστα των καλύτερων τυριών του κόσμου» που θα φτιάχνατε με δέκα φίλες σας μέσα σε μισή ώρα.
Όσες γνωρίζουν από διακρίσεις και βραβεύσεις τροφίμων ή αρθρογραφούν για γαστρονομικά θέματα θα έπρεπε να αναμένουν (και να παρέχουν) συνοδευτικές πληροφορίες για τον τρόπο ανάδειξης της λίστας και τη διαδικασίας αξιολόγησης που ακολουθήθηκε. Κι αν δεν έβρισκαν αυτές τις πληροφορίες, θα έπρεπε να τις αναζητήσουν. Διαφορετικά, τίθεται ζήτημα αξιοπιστίας. Ποιοι, πότε και πώς δοκίμασαν και αξιολόγησαν όλα τα τυριά του κόσμου (ή έστω πολλά από αυτά); Υποψίες κι αφορμή για να ψάξω λίγο παραπάνω το περί τίνος πρόκειται, υπήρξαν δύο επαναλαμβανόμενα στοιχεία στην σχετική αρθρογραφία: α) η πολύ υψηλή κατάταξη της Γραβιέρας Νάξου ΠΟΠ, ενός τυριού με πολύ μικρή παγκόσμια κυκλοφορία σε σχέση με άλλα φημισμένα τυριά (πχ, Ελβετική Gruyere) που μόνο προσφάτως βρίσκουμε άνετα σε αλυσίδες super market εντός συνόρων και β) η συμπερίληψη στη λίστα του τυριού Μετσοβόνε ΠΟΠ.
Ας τα πιάσουμε όμως ένα-ένα:
Στην ιστοσελίδα (την οποία παρακολουθώ χρόνια για τα όμορφα food inforgraphics και χάρτες τροφίμων) διαβάζουμε στο «About us» πως πρόκειται για μια εγκυκλοπαίδεια γεύσεων, η οποία καλεί τους επισκέπτες να εγγραφούν στην πλατφόρμα και να μοιραστούν/καταχωρήσουν συνταγές και τρόφιμα από όλο τον κόσμο. Κάτι σαν μια Wikipedia τροφίμων θα μπορούσε να πει κανείς. Η δε σελίδα tasteatlas AWARDS 23/24 με τα καλύτερα τυριά του κόσμου για το 2023-2024 αναφέρει σε κεντρικό σημείο ότι οι κατατάξεις (τόσο η καλύτερη 100άδα όσο και οι επιμέρους καλύτερες 50άδες ανά κατηγορία, όπως «τα 50 καλύτερα σκληρά τυριά») βασίζεται στις 36.551 αξιολογήσεις των χρηστών της πλατφόρμας, εκ των οποίων οι 24.296 είναι οι «έγκυρες», χωρίς πουθενά να αναφέρονται τα κριτήρια εγκυρότητας ούτε το χρονικό διάστημα της αξιολόγησης. Πώς μπορεί να ελέγξει άραγε κανείς ότι εγώ που αξιολογώ πχ τη βαρελίσια φέτα στην πλατφόρμα την έχω όντως δοκιμάσει; Στην καλύτερη λοιπόν μπορούμε να μιλάμε για μια αμφιβόλου αξιοπιστίας λίστα προτίμησης του κοινού του εν λόγω site.
- Η Γραβιέρα Νάξου ΠΟΠ
Το προϊόν λαμβάνει από τους χρήστες της σελίδας βαθμολογία 4.7/5. Η σελίδα δε δίνει στοιχεία για το πλήθος των αξιολογήσεων στις οποίες βασίζεται η βαθμολογία. Για το προϊόν εμφανίζονται 9 σχόλια. Τα 8 από αυτά το αξιολογούν με 5/5 και είναι κυρίως από χρήστες με ελληνικά ονόματα (δύο εκ των οποίων έχουν το ίδιο επίθετο με γνωστό μεγάλο τυροκομείο της Νάξου που παράγει το προϊόν) κι ένα σχόλιο δίνει βαθμολογία 1/5. Η ανάλυση της βαθμολογίας που παρέχει η ίδια η σελίδα είναι πολύ κοντά σε αυτό του υπολογισμού που μπορεί να κάνει κανείς λαμβάνοντας υπόψη μόνο από τις ορατές στο κοινό βαθμολογίες. Μπορεί κανείς λοιπόν να υποθέσει ότι μάλλον δεν υπάρχουν πολλές ακόμα αξιολογήσεις πέραν αυτών που ήδη βλέπουμε στη σελίδα των σχολίων. Υπάρχει άρα βάσιμη υποψία ότι η εν λόγω πολύ υψηλή κατάταξη της Γραβιέρας Νάξου ΠΟΠ βασίζεται στην «αξιολόγηση» του προϊόντος από ελάχιστα άτομα, κυρίως ελληνικής καταγωγής, πιθανώς και με στενή σχέση με κάποιους εκ των παραγωγών του προϊόντος.
- Το Μετσοβόνε ΠΟΠ
Κι αν τα παραπάνω δεν αρκούν για το πόσο παραπλανητική κι αναξιόπιστη είναι η εν λόγω κατάταξη, η συμπερίληψη του Μετσοβόνε ΠΟΠ στη λίστα δεν αφήνει αμφιβολίες. Βάσει του επίσημου «Μητρώου Εγκεκριμένων Επιχειρήσεων και Δικαιούχων Χρήσης των Ενδείξεων ΠΟΠ/ΠΓΕ» του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, από το 2021 κι έπειτα, καμία επιχείρηση στην Ελλάδα δεν έχει λάβει άδεια για την παραγωγή του τυριού Μετσοβόνε ΠΟΠ. Πώς λοιπόν βρήκαν, δοκίμασαν και κατέταξαν το Μετσοβόνε ΠΟΠ ως το 14ο καλύτερο σκληρό τυρί στον κόσμο για την περασμένη χρονιά οι χρήστες του TasteAtlas; Στην αντίστοιχα καρτέλα σχολίων για το Μετσοβόνε βρίσκει κανείς συνολικά τρία μονάχα σχόλια με το νεότερο να έχει ημερομηνία καταχώρησης το 2022.
Δυστυχώς, για άλλη μια φορά, με θλίψη βλέπουμε ότι είτε πρόκειται για σοβαρή πολιτική επικαιρότητα, είτε για τυριά, μεγάλο κομμάτι της εγχώριας δημοσιογραφίας, λάμπει δια της αναπαραγωγής ανύπαρκτων ειδήσεων, την εγκυρότητα των οποίων δε διασταύρωσε ποτέ. Τέτοιες επιλογές μπορούν μόνο να βλάψουν τα ντόπια προϊόντα δημιουργώντας δυσπιστία στους καταναλωτές. Οι διθύραμβοι για την πρωτιά της χώρας, εξυπηρετούν άλλα συμφέροντα και όχι αυτά των πολλών μικρών παραδοσιακών τυροκομείων που βλέπουν εδώ και τρία χρόνια τα κόστη παραγωγής να εκτοξεύονται στα ύψη ενώ οι καταναλωτές δεν μπορούν να πληρώσουν ούτε για χαμηλής ποιότητας βιομηχανοποιημένα «λευκά τυριά» και εισαγόμενες «γκούντες». Η ελληνική τυροκομία έχει όντως να επιδείξει εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα. Η Γραβιέρα Νάξου ΠΟΠ είναι ένα από αυτά. Κι αν το Μετσοβόνε ΠΟΠ μάλλον αποτελεί ιστορία, έχουμε άλλα πολλά αξιόλογα καπνιστά τυριά να προβάλλουμε. Πολλά ελληνικά τυριά λαμβάνουν επίσης κάθε χρόνο βραβεύσεις σε διαγωνισμούς που κρίνονται από δοκιμαστές με γνώσεις ή εμπειρία στην οργανοληπτική αξιολόγηση τυροκομικών. Ακόμα κι αν κι εκεί τα πράγματα δεν είναι πάντα τέλεια, υπάρχει ένα σαφές πλαίσιο που βασίζεται στη γνώση και την επιστήμη διασφαλίζοντας την αξιοπιστία των διακρίσεων αυτών. Ποια η χρησιμότητα να μην προβάλλονται αυτές οι διακρίσεις και γιατί προτιμάται η προώθηση των ελληνικών τυριών να βασίζεται σε απολύτως αυθαίρετες (έως επίπλαστες) κατατάξεις;
*H Μαρία Παπαδοπούλου είναι χημικός τροφίμων
