Την ανάγκη να μπει φρένο στην εμπορευματοποίηση της κατοικίας και να υπάρξει υπεράσπιση του δικαιώματος στην αξιοπρεπή και οικονομικά προσιτή στέγη τονίζει σε ανακοίνωση της η δημοτική κίνηση Πόλη Ανάποδα στον δήμο Θεσσαλονίκης.
Πιο συγκεκριμένα:
- Σύμφωνα με πρόσφατη (2022) πανελλαδική έρευνα της RE/MAX, τα μισθώματα στη Θεσσαλονίκη σημειώνουν αύξηση 15,1%, ενώ στο ιστορικό κέντρο και σε περιοχές που βρίσκονται κοντά στα Πανεπιστήμια, περιζήτητες είναι οι γκαρσονιέρες και τα διαμερίσματα επιφάνειας 51-80 τ.μ., με σημερινή μέση τιμή ενοικίου 540 ευρώ. Είναι δε γνωστό (στοιχεία Eurostat, 2022) ότι το κόστος στέγασης στην Ελλάδα έχει εκτιναχθεί σε τέτοια επίπεδα που αγγίζει το 60%-70% ενός μέσου μηνιαίου μισθού· αν πρόκειται δε για κατοικία κατάλληλη για οικογένεια, το σύνολο ενός «καλού» μισθού -ακόμη και χωρίς το συνυπολογισμό των συναφών δαπανών διαβίωσης (ρεύμα, θέρμανση, σύνδεση τηλεφώνου/Internet)- ενώ περίπου το 48% των ενοικιαστών δυσκολεύεται ή αδυνατεί να πληρώσει το ενοίκιο (Έρευνα Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, 2022)
- Η έρευνα αυτή είναι μόνο μία εκ των πολλών που έχουν διεξαχθεί στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια αναφορικά με το ζήτημα του κόστους στέγης, και αποδίδουν την αυξητική τροχιά των ενοικίων πρωτίστως στην εκρηκτική ανάπτυξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων, με βασικό «οδοστρωτήρα» το Airbnb.
- Τι σημαίνει η ανεξέλεγκτη εξάπλωση του φαινομένου AirBnB για την πόλη και τον Δήμο της Θεσσαλονίκης; Τα στοιχεία της βάσης δεδομένων Inside AirBnB (συνεργατικό εγχείρημα που αναδεικνύει τον αντίκτυπο του AirBnB στις κατοικημένες κοινότητες) είναι σοκαριστικά:
– Σήμερα (Απρίλιος 2023) υφίστανται 3.344 ενεργές καταχωρίσεις καταλυμάτων στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης (στοιχεία από 7 Δήμους), εκ των οποίων το 88,3% (2.954 καταλύματα) βρίσκονται στον Δήμο Θεσσαλονίκης και κυρίως στο κέντρο.
– Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών (97,3% / 2.874 καταλύματα), αφορούν ΟΛΟΚΛΗΡΕΣ κατοικίες-διαμερίσματα, στέγη την οποία αποστερείται κατ’ αυτόν τον τρόπο ο κόσμος της πόλης [ΕΙΚΟΝΑ 1], ενώ η λειτουργία των χώρων αυτών με όρους «ξενοδοχείου», μέσα σε πολυκατοικίες με άλλα διαμερίσματα ή γραφεία, διαταράσσει την προσωπική και κοινωνική ζωή και καθημερινότητα των γειτόνων – μόνιμων κατοίκων.
– Τα 2/3 (66,8%) των «οικοδεσποτών» του AirBnB στον Δήμο Θεσσαλονίκης διαθέτουν δύο ή περισσότερα καταχωρισμένα σπίτια, ενώ 969 καταχωρισμένα διαμερίσματα-κατοικίες ανήκουν σε οικοδεσπότες -πολλοί εκ των οποίων αποτελούν επιχειρήσεις/νομικά πρόσωπα (μεσιτικά γραφεία, τουριστικές επιχειρήσεις, κ.ά.) – οι οποίοι διαθέτουν συνολικά 10 ή περισσότερες καταχωρίσεις στο όνομά τους [ΕΙΚΟΝΑ 2]. Οι τρεις hosts με τις περισσότερες καταχωρίσεις διαθέτουν προς βραχυχρόνια μίσθωση 198, 111 και 69 ολόκληρα σπίτια/διαμερίσματα αντίστοιχα!
– Εάν από τα παραπάνω περίπου 3.000 σπίτια/καταλύματα εξετάσουμε απομονωμένα μόνο όσα έχουν μισθωθεί/αξιολογηθεί πρόσφατα (μέσα στους τελευταίους 6 μήνες) ή νοικιάζονται συχνά, διαπιστώνουμε ότι η μέση διάρκεια κράτησης είναι 160 (!) ημέρες, με μέση χρέωση 54 ευρώ/διανυκτέρευση, και κάθε καταχωρισμένο σπίτι αποφέρει στον ιδιοκτήτη-host εισόδημα ύψους 8.447 ευρώ ετησίως κατά μέσο όρο [ΕΙΚΟΝΑ 3]. Η συχνότητα και η μέση διάρκεια ενοικίασης, σε συνδυασμό με τα υψηλά κέρδη που αποφέρει η βραχυχρόνια μίσθωση μέσω AirBnB, καταδεικνύουν ότι η τρέχουσα κατάσταση δημιουργεί στους ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας πολύ μεγαλύτερο κίνητρο για βραχυχρόνιες μισθώσεις για τουριστικούς λόγους από ό,τι για μακροχρόνιες μισθώσεις των σπιτιών ως κατοικίες που εξυπηρετούν τις ανάγκες των μόνιμων κατοίκων, συμπεριλαμβανομένου του φοιτητικού πληθυσμού της πόλης, ο οποίος εκτοπίζεται έτσι σε παρακείμενους Δήμους, απομακρυσμένους από τη δουλειά ή τους χώρους φοίτησης, φτάνοντας σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και σε αποχώρηση από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης.
- Είναι προφανές ότι, όσο η κατάσταση με τις βραχυχρόνιες-τουριστικές μισθώσεις κατοικιών παραμένει ανεξέλεγκτη, όλο και μεγαλύτερο θα είναι το πλήγμα στο δικαίωμά μας ως πολιτών και πολιτισσών στη βιώσιμη και αξιοπρεπή στέγη, η οποία αποτελεί θεμέλιο λίθο της προσωπικής, κοινωνικής και επαγγελματικής μας ζωής στη Θεσσαλονίκη.
- Μια δημοτική αρχή, η οποία σέβεται τους ανθρώπους της πόλης και θέλει να προστατεύσει τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, πρέπει να προτάξει τις ανάγκες των πολλών απέναντι στην κερδοφορία των λίγων.
- Η ρεαλιστική και βιώσιμη λύση, την οποία προτάσσουμε ως Πόλη Ανάποδα ήδη από το 2019, είναι να επιτρέπεται η βραχυχρόνια μίσθωση ολόκληρων σπιτιών/διαμερισμάτων μόνο σε φυσικά πρόσωπα, τα οποία δεν θα διαθέτουν πάνω από μία κατοικία ανά ΑΦΜ (ή δύο, ανάλογα με τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες), και το διάστημα της μίσθωσης να ρυθμιστεί ανάλογα. Για να επιβληθούν, βέβαια, τέτοιοι περιορισμοί χρειάζονται αυστηροί έλεγχοι (π.χ. το ηλεκτρονικό σύστημα της ΑΑΔΕ να απορρίπτει αμέσως της δυνατότητα απόκτησης μητρώου βραχυπρόθεσμης ενοικίασης σε ΑΦΜ νομικών προσώπων ή για παραπάνω από μία κατοικία).
- Αντί της άνευ περιορισμών και ελέγχων ανάλωσης ολόκληρων σπιτιών στον βωμό της ακραίας τουριστικοποίησης, προκρίνουμε ως θετική εναλλακτική -στο πνεύμα μιας πιο υγιούς «οικονομίας διαμοιρασμού» με όρους άμβλυνσης, και όχι όξυνσης, των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων- τη δυνατότητα διάθεσης προς βραχυχρόνια/τουριστική μίσθωση ιδιωτικών ή κοινών δωματίων, από σπίτια τα οποία ήδη καταλαμβάνονται από (μόνιμους/-ες) κατοίκους, όπως, άλλωστε, ξεκίνησε και η ίδια η AirBnB το 2008, όταν δύο σχεδιαστές με επιπλέον χώρο στο σπίτι τους αποφάσισαν να φιλοξενήσουν τρεις ταξιδιώτες που έψαχναν για χώρο διαμονής.
Καθώς, συνυπολογίζοντας και το παιχνίδι που παίζεται γύρω από τα κόκκινα δάνεια, τα οποία βρίσκονται στα χέρια κερδοσκοπικών ταμείων, καταλαβαίνουμε ότι είναι αδύνατο η πλειοψηφία των λαϊκών στρωμάτων να μπορέσει να ανταπεξέλθει στο κόστος στέγασης, οφείλουμε, μαζί με τους περιορισμούς στη βραχυχρόνια μίσθωση, να απαιτήσουμε απόλυτη προστασία της πρώτης κατοικίας της λαϊκής οικογένειας και άμεση απαγόρευση των πλειστηριασμών, πλαφόν στις δόσεις δανείου ή ενοικίου και σύνδεση τους με το εισόδημα, να πάρει ο Δήμος πρωτοβουλίες για δημιουργία σημαντικού αποθέματος κοινωνικής κατοικίας, προκειμένου να στεγαστούν ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Ως Πόλη Ανάποδα ενώνουμε τη φωνή μας με τις δυνάμεις στην κοινωνία που αγωνίζονται για την επίτευξη αυτών των στόχων. Η στέγαση αποτελεί αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα.
Κανένας άνθρωπος χωρίς σπίτι, κανένα σπίτι χωρίς άνθρωπο.
Αξιοπρεπής και προσιτή στέγη για όλες και όλους.
