Μια δικαστική απόφαση- σταθμός στην αναγνώριση ενός σημαντικού δικαιώματος που αφορά τη διατήρηση και την εκπαίδευση της μακεδονικής γλώσσας έδωσε μια ανάσα σε όσους-ες χρόνια παλεύουν να το υπερασπιστούν. Παράλληλα ανέκοψε δικαστικά πολιτικές προσπάθειες οργανώσεων, πολλές εκ των οποίων πρωτοστάτησαν στα μακεδονικά συλλαλητήρια του 2018, να την καταστήσουν παράνομη.
Η δικαστική απόφαση δημοσιεύτηκε πριν δύο σχεδόν εβδομάδες (16 Μαρτίου) και απορρίπτει επίσημα σωρεία αιτιάσεων για την ακύρωση της εγγραφής του «Κέντρου Μακεδονικής Γλώσσας στην Ελλάδα» που καταχωρήθηκε νόμιμα τον Ιούλιο από τις ελληνικές κρατικές αρχές.
Την ανακοίνωση εγγραφής του σωματείου ακολούθησαν καταγγελίες από ελληνικές οργανώσεις καθώς και η ανακοπή που άσκησε η Εισαγγελέας της Φλώρινας ζητώντας από το δικαστήριο να ανακαλέσει την εγγραφή της οργάνωσης.
Συγκεκριμένα τριτανακοπές κατατέθηκαν από την «Παμμακεδονική Ένωση Μακεδονικού Αγώνα Ελλάδας-Αυστραλίας», τον «Πανελλήνιο Σύλλογο Απογόνων Μακεδονομάχων – Ο Παύλος Μελάς» ενώ παρεμβάσεις κατατέθηκαν από τον «Σύνδεσμο Προάσπισης Μακεδονίας-Θράκης» την «Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών», τον «Σύλλογο ο Αριστοτέλης», την «Ένωση Απόστρατων Αξιωματικών Στρατού» αλλά και την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.
Σημαντική για την ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας η σύσταση τέτοιων σωματείων
Στο σκεπτικό της απόφασης η πρωτοδίκης αναγνωρίζει ότι ένας από τους σκοπούς της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι είναι η προστασία και άσκηση της ελευθερίας της έκφρασης, τονίζοντας ότι η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου παρέχει ένα υψηλό επίπεδο προστασίας στη δυνατότητα ύπαρξης και τη δράση κάθε είδους οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Σύμφωνα με την απόφαση, κατασταλτικά μέτρα, όπως η διάλυση σωματείου ως συνέπεια συγκεκριμένων δραστηριοτήτων του, θα πρέπει να πληρούν ορισμένα πολύ αυστηρά κριτήρια.
«Εξάλλου το Σύνταγμα και ο Αστικός Κώδικας προβλέπουν ένα σύστημα κατασταλτικού ελέγχου νομιμότητας, ουχί, δε προληπτικού ελέγχου σκοπιμότητας» σημειώνεται στην απόφαση η οποία ξεκαθαρίζει ότι «τα σωματεία που συστήνονται για σκοπούς, όπως λ.χ. για την επιδίωξη διαφόρων κοινωνικών ή οικονομικών σκοπών, την προστασία της πολιτιστικής ή πνευματικής κληρονομιάς, την αναζήτηση της εθνικής ταυτότητας ή την επιβεβαίωση μιας μειονοτικής συνείδησης, είναι σημαντικά για την ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας. Ο τρόπος με τον οποίο η εκάστοτε εθνική νομοθεσία καθιερώνει την ελευθερία αυτή και την εφαρμογή της στην πράξη από τις αρχές αποκαλύπτει την κατάσταση της δημοκρατίας στο εσωτερικό της εκάστοτε χώρας».
Σε άλλο σημείο της απόφασης τονίζεται ότι «η άρνηση λ.χ. εγγραφής σωματείου με την αιτιολογία να δοθεί τέλος στην εικαζόμενη πρόθεση των ιδρυτών τους να διαδώσουν την ιδέα ότι υφίσταται μια εθνική μειονότητα και ότι τα δικαιώματα των μελών της δεν τυγχάνουν πλήρους σεβασμού δεν κρίνεται αναγκαίο και κατάλληλο μέτρο καθόσον ακόμα και αν ήθελε υποτεθεί ότι η ανωτέρω εικαζόμενη πρόθεση είναι πραγματικός σκοπός του σωματείου, τούτο δεν ισοδυναμεί αυτομάτως με ορισμένη απειλή προς μια δημοκρατική κοινωνία. Τούτο ισχύει ακόμα περισσότερο όταν στο καταστατικό του εκάστοτε σωματείου ουδόλως υπονοείται ότι τα μέλη του θα υπερασπιστούν τη χρήση βίας ή αντιδημοκρατικών ή αντισυνταγματικών μέσων».
Η δικαστής κρίνει ακόμη, μεταξύ άλλων, ότι οι ισχυρισμοί της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας περί ασάφειας και μη εξειδίκευσης της έννοιας «μακεδονικής γλώσσας» στο καταστατικό του σωματείου κρίνονται αβάσιμοι και ως εκ τούτου απορριπτέοι. Επιπλέον αναφέρει το ότι η ελληνική γλώσσα είναι η επίσημη γλώσσα του ελληνικού κράτους δεν αποκλείει τη δυνατότητα ομιλίας, χρήσης, κατανόησης ή εκμάθησης ετέρων αλλογενών, γλωσσών, διαλέκτων ή ιδιωμάτων εντός των ορίων της ελληνικής επικράτειας. Επίσης, τονίζει πως ισχυρισμοί σχετικά με σύνδεση των μελών του σωματείου με έκνομες, αλυτρωτικές, ανατρεπτικές ή αποσχιστικές ενέργειες και απειλή εις βάρος της εθνικής ή της δημόσιας ασφάλειας δεν αποδείχθηκαν. Όσον αφορά το σκεπτικό της ανακοπής που κατέθεσε η εισαγγελέας Πρωτοδικών Φλώρινας περί παραβίασης της Συμφωνίας των Πρεσπών το δικαστήριο έκρινε ότι δεν αποδείχθηκε κάτι τέτοιο από τους καταστατικούς σκοπούς του σωματείου.
«Πρόκειται για μια απόφαση τεκμηριωμένη και δομημένη» σημειώνει ο Κύρος Σπόντης, δικηγόρος που χειρίστηκε την υπόθεση. «Μετά από πάρα πολλά χρόνια επιτέλους και η ελληνική Δικαιοσύνη αποκαθιστά την πραγματικότητα και την αλήθεια ως όφειλε να το κάνει ως τώρα. Βάζει τα πράγματα στη σωστή τους βάση, αναγνωρίζει το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι χωρίς να έχει παρωπίδες και χωρίς να βλέπει, όπως γινόταν μέχρι τώρα, υποκρυπτόμενους λόγους».
Πλεον και με την απόφαση αυτή καθίστανται νόμιμες, σύμφωνα με τον ίδιο, οι δραστηριότητες του σωματείου όπως αναφέρονται στο καταστατικό του και αφορούν τη διατήρηση, καλλιέργεια της μακεδονικής γλώσσας στην Ελλάδα και την υποστήριξη της εισαγωγής της ως προαιρετικού μαθήματος σε σχολεία και πανεπιστήμια στις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας, Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Η απόφαση φωτεινό σημείο για να ξεκινήσουμε να διεκδικούμε όσα μας ανήκουν
Το πώς γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας του Κέντρου Μακεδονικής Γλώσσας εξήγησε ο Δημήτρης Ιωάννου, μεταφραστής και μέλος του σωματείου.
«Η ιδέα γεννήθηκε στην προσπάθειά μας να πείσουμε το ελληνικό κράτος να μας επιτρέψει να μαθαίνουμε τη μητρική μας γλώσσα. Επειδή δεν τα καταφέρναμε ως τώρα αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε μια ιστοσελίδα στην οποία έχουν αναρτηθεί απλά μαθήματα εκπαίδευσης στην ελληνική γλώσσα στα οποία κανείς μπορεί να μάθει τουλάχιστον τα βασικά».
Πρόκειται για 70 συνολικά μαθήματα σε μορφή βίντεο που φτιάχτηκαν συλλογικά και εθελοντικά και ξεκινούν από το αλφάβητο. Δεν υπάρχει προϋπόθεση κάποιας εγγραφής ενώ μπορεί κανείς να βρει αναρτημένες ασκήσεις και αναλυτικές οδηγίες που καθοδηγούν την εκπαίδευση.
«Επειδή το ενδιαφέρον ήταν ήδη μεγάλο σκεφτήκαμε να δημιουργήσουμε ένα σωματείο σχετικά με την μακεδονική γλώσσα. Μαζευτήκαμε πάνω από είκοσι άτομα, συγκεντρώσαμε τα απαραίτητα έγγραφα και τα καταθέσαμε στο Ειρηνοδικείο Φλώρινας περιμένοντας την αναγνώρισή μας. Για να είμαστε ειλικρινείς δεν περιμέναμε ότι θα εγκριθεί καθώς επί δεκαετίες κάνουμε τέτοιες προσπάθειες οι οποίες απέβαιναν άκαρπες με δικαιολογίες τραγελαφικές: ότι ίσως ο προπάππους μου δεν είναι τόσο ξάδερφος με τον Περικλή!» αναφέρει ο Δ. Ιωάννου. Τα μέλη του σωματείου δημοσίευσαν την απόφαση στις αρχές Νοεμβρίου και λίγο αργότερα κατατέθηκαν οι τριτανακοπές.
Σύμφωνα με τον κ. Ιωάννου το Κέντρο Μακεδονικής Γλώσσας δεν έχει σταματήσει να δέχεται απειλές από ακροδεξιούς, μάλιστα το τελευταίο διάστημα αυτό γίνεται πιο έντονα στα social media.
Δεν είναι τυχαία άλλωστε και η επανεμφάνιση της Χρυσής Αυγής στις 18 Δεκεμβρίου, που πραγματοποίησε συγκέντρωση μαζί με άλλες ακροδεξιές οργανώσεις (Ιερός Λόχος, Μακεδονική Σάρισα κ.ά) στην Φλώρινα με πρόσχημα τη δυσαρέσκεια τους για την έγκριση λειτουργίας του Κέντρου. Το κάλεσμα της Χρυσής Αυγής δεν φάνηκε να έχει αποδοχή από την τοπική κοινωνία, κάτι που δείχνει ότι δεν την ενοχλεί η ίδρυση του σωματείου. Αντίθετα, ενεργοποιήθηκαν δημοκρατικά αντανακλαστικά των πολιτών της Φλώρινας, καθώς συλλογικότητες, οργανώσεις, φοιτητικά σχήματα και σωματεία δημιούργησαν ένα μπλόκο στον φασιστικό εσμό.
Όπως λέει ο κ. Ιωάννου, η εκκίνηση της λειτουργίας του Κέντρου διαδικτυακά προκάλεσε πολύ μεγάλη και ευχάριστη έκπληξη σε χιλιάδες άτομα τα οποία επισκέπτονται την ιστοσελίδα. «Έχουμε κατά μέσο όρο 15.000 με 20.000 επισκέψεις τον μήνα. Πολλά άτομα πρόσφεραν τη βοήθειά και την υποστήριξή τους, ανεξάρτητα από το αν είναι μακεδονόφωνοι ή όχι, κάτι που μας έδωσε κουράγιο».
Ρωτήσαμε τον κ. Ιωάννου τι σημαίνει γι’ αυτόν να μπορεί να μαθαίνει τη μητρική του γλώσσα.
«Είναι βασικό δικαίωμα του ανθρώπου να διδάσκεται, να μαθαίνει και να επικοινωνεί στην μητρική του γλώσσα. Είναι αδιανόητο στον 21ο αιώνα να υπάρχουν εμπόδια για το αν θα θέλω να τη μάθω, όποια γλώσσα και αν είναι αυτή. Οι παλαιότεροι είχαν τα δικά τους δεσμά, δε μπορούσαν να κινηθούν σαν και εμάς. Πλέον ζούμε σε άλλες εποχές που είναι αδιανόητο κάποιος άλλος συμπολίτης μας να περιορίζει το δικαίωμά μας αυτό. Με την γλώσσα αυτή μεγαλώσαμε, τη σεβόμαστε και μας ενώνει με τους προγόνους μας. Κανένα πρόβλημα δε δημιουργεί για τους υπόλοιπους συμπολίτες μας, αντίθετα είναι ένας επιπλέον πλούτος για τη χώρα». Για τον κ. Ιωάννου η απόφαση αυτή δείχνει ότι κάποια πράγματα ίσως να αλλάζουν στη χώρα ως προς τον εκδημοκρατισμό της και προσθέτει πως «θα χαρούμε να είναι ένα σημείο αναφοράς για όλους όσοι αισθάνονται καταπιεσμένοι, για όλους όσοι αισθάνονται ότι δε ζουν όπως πρέπει λόγω της διαφορετικότητάς τους, ανεξάρτητα αν έχει να κάνει με τη γλώσσα, τη θρησκεία, τον σεξουαλικό προσδιορισμό. Μακάρι να αποτελέσει με οποιονδήποτε τρόπο ένα φωτεινό σημείο για να αρχίσουν όλοι να ζητούν αυτό που τους ανήκει».
Μια σημαντική δικαίωση, αλλά και μια ένδειξη ότι ίσως οι καιροί να αλλάζουν
Στην ανακοίνωσή του σχετικά με την απόφαση του Πρωτοδικείου Φλώρινας, το Κέντρο Μακεδονικής Γλώσσας κάνει ειδική μνεία στην πρωτοδίκη που απέρριψε τις αιτήσεις τριτανακοπής. Οχι τόσο, όπως λέει, «γιατί μας δικαίωσε αναγνωρίζοντας τα αυτονόητα αλλά κυρίως και πάνω απ’ όλα γιατί, σε μια περίοδο που η αξιοπιστία της ελληνικής δικαιοσύνης τίθεται εν αμφιβόλω, απέδειξε ότι υπάρχουν ανεξάρτητοι δικαστές που αποφασίζουν με βάση το νόμο και τη συνείδησή τους. Δυστυχώς δεκαετίες τωρα, βιώνουμε μόνο το ακριβώς αντίθετο, οι καιροί όμως φαίνεται πως αλλάζουν».
Το Κέντρο θα συνεχίσει, όπως ακόμη αναφέρει, «να εργάζεται απερίσπαστα και με ακόμα μεγαλύτερη ενέργεια για την εκπλήρωση των στόχων του και ενθαρρύνει τους μακεδονόφωνους να συνεχίσουν τον αγώνα για τα γλωσσικά δικαιώματά τους». Όλο το υλικό που παράγεται από το Κέντρο σχετικά με την εκπαίδευση στη μακεδονική γλώσσα θα συνεχίσει να διατίθεται δωρεάν στον ιστότοπο και στο κανάλι του οργανισμού στο YouTube.
«Η μακεδονική γλώσσα είναι το παρελθόν μας… και το μέλλον μας!» καταλήγει.
