[ Η/Ο/Οι Nil Mata Reyes είναι μια αισθητική συνωμοσία στην εποχή της δικτυακής διαφάνειας, μια ομάδα από δραπέτες στην εποχή του επιτηρούμενου ατομικισμού, ένα τοξικό ομόλογο στην εποχή του χρηματοπιστωτικού χρέους]
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στα αγγλικά στο NIL MATA REYES. Μετάφραση: Ίρια Γραμμένου, πηγή: sfiggandotherchimeras.wordpress.com/
01. Καλώς ήρθατε στην κοινότητα της πανδημίας, σε μια μορφή κοινωνικού ανήκειν που απαρτίζεται από διασυνδεδεμένες μηχανές, οι οποίες λειτουργούν με τη λογική της συμμετοχής και της πρόληψης. Στην κοινότητα της πανδημίας, ο στόχος της ζωής είναι να μένεις σε «στενή» επαφή, αλλά με ασφάλεια και από απόσταση, να είσαι πλήρως διασυνδεδεμένη σε υγειονομική απομόνωση και άρα να είσαι πλήρως απομονωμένη μέσω υγειονομικά ασφαλών δικτύων.
02. Το σύνολο της ζωής, που ήταν οργανωμένο σύμφωνα με διακριτούς θεσμούς και ιδρύματα –το πανεπιστήμιο, το εργοστάσιο, το γραφείο, το νοσοκομείο, τη φυλακή– τώρα οργανώνεται σε διακριτές διαδικτυακές διευθύνσεις. Στην κοινότητα της πανδημίας, η κοινωνική ζωή, η εργασιακή ζωή, η σχολική ζωή και η πολιτική ζωή, όλες τους συστέλλονται στην οικιακή ζωή, προτού εκραγούν στη δικτυωμένη ζωή. Ό,τι είχε καταφέρει να διαφύγει από την ψηφιακή αιχμαλωσία των δικτύων, τώρα σκύβει το κεφάλι, παραδίνεται και συνδέεται.
03. Στην κοινότητα της πανδημίας, η αφθονία του προσφάτως απορρυθμισμένου χρόνου κατακλύζεται ραγδαία από τον δικτυωμένο χρόνο, όπου αφθονούν οι ειδοποιήσεις, οι διαφημίσεις, οι αναβαθμίσεις, οι ενημερώσεις, τα μηνύματα, οι έλεγχοι διαθεσιμότητας και οι προσκλήσεις. Εάν, πριν την πανδημία, η ζωή καθημερινά περνούσε μέσα από διάφορους θεσμούς –καθώς διαδοχικά γινόσουν εργάτης, καταναλωτής, ασθενής και φοιτητής–, τώρα η ζωή μπορεί επισήμως να αναλαμβάνει ταυτοχρόνως όλες αυτές τις θέσεις, ως καρτέλες (tabs) στους φυλλομετρητές (browsers), ως εφαρμογές στις συσκευές, ως λογισμικό στα δίκτυα. Οι υποκειμενικότητες αναβοσβήνουν αλγοριθμικά και αδιάκοπα, καθώς δεν είναι πια παρά καταχωρήσεις σε βάσεις δεδομένων.
04. Στην κοινότητα της πανδημίας, o κίνδυνος της μόλυνσης μεταφέρεται σε όσους, λόγω του φύλου ή της φυλής τους, δεν μπορούν να δουλέψουν μέσα στα δίκτυα. Οι αποθηκάριοι, οι οδηγοί φορτηγών, οι φύλακες, οι υπάλληλοι στα μπακάλικα, οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία, οι οδοκαθαριστές και οι εργολαβικοί εργαζόμενοι αποτελούν την υλική βάση που επιτρέπει στην οικιακή ζωή να μεγιστοποιεί τη διασύνδεσή της και να ελαχιστοποιεί την κινητικότητά της. Ό,τι δεν μπορεί να αποτελέσει ροή δεδομένων, αντισταθμίζεται από τη ρευστότητα μιας τάξης που είναι επισφαλής στον ίδιο βαθμό που η επαφή είναι μολυσματική – και τόσο αναγκαία όσο και αναλώσιμη.
05. Η κοινότητα της πανδημίας επινοεί εκ νέου την οικιακή ζωή ως τη δικτυωμένη σύνθεση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας, δηλαδή ως έναν ενοποιημένο και διαλειτουργικό[i] τόπο, όπου οι χωροχρονικές διακρίσεις μεταξύ παραγωγικής και αναπαραγωγικής εργασίας μπορούν να καταργηθούν. Στα κλειστά αλλά δικτυωμένα σπίτια, οι ζωντανοί μπορούν να κοιμούνται, να τρώνε, να φροντίζουν τα παιδιά τους, να εργάζονται, να πίνουν, να μαγειρεύουν, να γαμάνε, να διδάσκουν και να εκπέμπουν ζωντανά μέσα σε ελεγχόμενα και πειθαρχημένα περιβάλλοντα. Είτε εκτελείται στο σπίτι είτε εκτελείται προκειμένου να συντηρήσει το σπίτι κάποιου άλλου, η εργασία, στο σύνολό της, είναι πια οικιακή. Εκείνοι οι ζωντανοί, των οποίων τα σπίτια έχουν γίνει αφιλόξενα εξαιτίας του απλησίαστου ενοικίου, της ενδοοικογενειακής βίας ή επειδή η πολυκατοικία τους είναι ασφυκτικά πυκνοκατοικημένη, εγκαταλείπονται ως στατιστικά προβλέψιμες αλλά τελικά ασήμαντες απώλειες, ενώ οι άστεγοι δεν λαμβάνονται καν υπόψη.
06. Η κοινότητα της πανδημίας δεν είναι μια κοινότητα σωμάτων, αλλά μια κοινότητα δεδομένων. Καθώς ολοένα και περισσότερο η ζωή δικτυώνεται, τα δίκτυα γνωρίζουν ολοένα και περισσότερα για τη ζωή και συνεπώς αποκτούν μεγαλύτερη εξουσία πάνω στη ζωή. Στην κοινότητα της πανδημίας, η διφυής παραγωγή γνώσης και εξουσίας επί της οποίας έχουν θεμελιωθεί οι πειθαρχικοί θεσμοί, αυτοματοποιείται πλήρως. Κάθε πράξη που εκτελείται εντός των δικτύων, παράγει πλεόνασμα δεδομένων (surplus data), η συσσώρευση των οποίων τελικά επιστρέφει ως όπλο που στρέφεται ενάντια στη ζωή. Η πολιτική παραγκωνίζεται ως ένα ακόμα τεχνικό πρόβλημα.
07. Πριν από την πανδημία, η προνομιακή σφαίρα του πολιτισμού αποτελούσε δραστηριότητα που υπερέβαινε τα δίκτυα. Όλα όσα συνέβαιναν «στην πραγματική ζωή» και «μακριά από το πληκτρολόγιο» γίνονταν αντικείμενο φετιχοποίησης, ακόμα κι εάν κατέληγαν επίσης να κυκλοφορούν στα δίκτυα. Στην κοινότητα της πανδημίας, το ίδιο το δίκτυο καταλαμβάνει αυτήν την προνομιακή θέση. Τα πολιτισμικά ιδρύματα κάθε είδους απολύουν προσωπικό και νοικιάζουν διακομιστές (servers), ακυρώνουν παραστάσεις και παραγγέλνουν τα ψηφιακά περιεχόμενά τους. Η κοινωνική ζωή μεταφράζεται σε δικτυακή ζωή, με συμμετοχικό και αυτοσχεδιαστικό τρόπο. Καθώς η αισθητική και η κυβερνητική (cybernetics) συγκλίνουν, η κοινότητα της πανδημίας επανιδρύει τον πολιτισμό σύμφωνα με τις ακόλουθες ταυτολογίες: «Ό,τι συνδέεται είναι καλό· ό,τι είναι καλό συνδέεται». Και «καλή ζωή είναι η δικτυωμένη ζωή».
08. Στην κοινότητα της πανδημίας, ο καπιταλισμός δεν μπορεί να αυτοσυντηρηθεί, κι έτσι προσομοιώνεται. Ένας καταιγισμός από δέσμες κινήτρων, δάνεια με μηδενικό επιτόκιο και αναστολές πληρωμών αναζωογονούν την εικονική εκδοχή μιας οικονομίας στην οποία η μαζική μείωση της παγκόσμιας εργασίας αντισταθμίζεται από τον μαζικό πολλαπλασιασμό του παγκόσμιου χρέους. Η πολιτική αναστολή της καπιταλιστικής οικονομίας και η τεχνική προσομοίωση των καπιταλιστικών σχέσεων απλώς προετοιμάζουν το έδαφος για τη στιγμή που επιτέλους θα έρθει ο μετα-πανδημικός κόσμος και οι αντιφάσεις του καπιταλισμού θα ξαναγίνουν πραγματικές. Μέχρι τότε, η κοινότητα της πανδημίας ζει την καπιταλιστική εικονικοποίηση της αυξανόμενης επισφάλειας, την υφαρπαγή και την αποστέρηση. Όλα αυτά αποτελούν τμήμα μιας δικτυωμένης εξάσκησης, όπου δεν προσομοιώνονται μονάχα οι καπιταλιστικές αγορές αλλά και η βία τους.
09. Η γλώσσα της κοινότητας της πανδημίας είναι η γλώσσα των πρωτοκόλλων. Η συγχρονισμένη και ταξινομημένη ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ διαδικτυακών διευθύνσεων, ο συντεταγμένος καταρράκτης δυαδικών μετατροπών,[ii] είναι ένας τεχνικός τρόπος ώστε η ζωή να προσδιοριστεί με αριθμητικούς όρους. Η γλώσσα παγώνει και περιορίζεται σε χαρακτήρες που μπορούν να διαβαστούν από ένα μηχάνημα και άρα η επικοινωνία μπορεί να αναλυθεί και να μετατραπεί σε χρήμα. Την ίδια στιγμή, οι αισθήσεις αιχμαλωτίζονται μέσα σε κλικαρίσματα και σκρολαρίσματα ώστε το ενδιαφέρον να μπορεί να μετρηθεί και να χειραγωγηθεί. Στην κοινότητα της πανδημίας, ακόμα κι ο θάνατος αποκτά νόημα μόνον αριθμητικά, καθώς αποτυπώνεται στις στατιστικές κι έπειτα απεικονίζεται ως πιξελαρισμένη σειρά από γραφήματα, καμπύλες και χάρτες. Η ζωή κι ο θάνατος καθίστανται επισήμως εναλλάξιμοι, στο μέτρο που, και οι δύο, συλλαμβάνονται εντός της αφαίρεσης και της διαμεσολάβησης των δικτύων.
10. Οι καταστροφικές δυνάμεις της κοινότητας της πανδημίας είναι ταυτοχρόνως η προϋπόθεση των τεράστιων παραγωγικών διαδικασιών της πανδημίας – και, ό,τι παράγεται για να υπερασπιστεί τη ζωή απέναντι στη μόλυνση, μπορεί εξίσου να χρησιμεύσει ως πρότυπο για τη μετα-πανδημική ζωή εν γένει. Μέχρι να βρεθεί η θεραπεία, να αναπτυχθεί η ανοσία της αγέλης και να έρθει το εμβόλιο, η παγκόσμια οικονομία θα έχει αναδιοργανωθεί ριζικά, και οι νέες υποδομές, οι συσκευές και τα δίκτυα που έχουν δημιουργηθεί για την πανδημία θα έχουν πια δοκιμαστεί επαρκώς. Εκτός από τις πολλές ζωές που θα έχουν χαθεί από τον ιό, ένα από τα πιο σημαντικά αποτελέσματα της πανδημίας θα είναι η ριζική επανεπινόηση των ίδιων των τρόπων με τους οποίους ζούμε.
11. Στην κοινότητα της πανδημίας, οτιδήποτε δουλεύει, δουλεύει ενάντια στη ζωή. Η κοινότητα της πανδημίας αντιλαμβάνεται την αδράνεια που χαρακτηρίζει τις δυνατότητες της ζωής σαν μια δυναμική που, εάν δεν καταστεί παραγωγική, απειλεί τελικά να καταστρέψει την ίδια την κοινότητα. Με άλλα λόγια, η κοινότητα της πανδημίας θεωρεί ότι οι παραγωγικές και οι καταστροφικές δυνατότητες της ζωής αποτελούν εκφάνσεις της ίδιας δυναμικής. Η απαίτηση να συνεχίσουμε να σπουδάζουμε χωρίς διακοπή, να τρέξουμε πίσω στη δουλειά μας, να συνεχίσουμε την (ψηφιακή) ζωή μας σε διαδικτυακή μορφή, αρθρώνεται τώρα τόσο επειγόντως, μόνον επειδή, σε μια πανδημία που έχει στερήσει τη ζωή από τις κοινωνικές της χρήσεις, η ζωή μοιάζει να απειλεί την κοινωνία σε απόλυτο βαθμό. Έτσι, ο βαθμός μηδέν της ζωής πέραν της κοινότητας της πανδημίας, γίνεται η ζωή η ίδια, πέρα από οποιαδήποτε συγκεκριμένη χρήση της.
12. Στην κοινότητα της πανδημίας, η ικανότητά μας να γνωρίζουμε εαυτόν και τους άλλους –να γνωρίζουμε την κατάστασή μας– διαμεσολαβείται και δομείται εξ ολοκλήρου από τα δίκτυα. Η σκέψη των προγραμματιστών ρυθμίζει τους αλγόριθμους και τα πρωτόκολλα εκ των οποίων συντίθενται τα δίκτυα, αλλά, επίσης, ρυθμίζει κατ’ επέκταση και κάθε σκέψη που σημειώνεται εντός και περί των δικτύων. Σε τέτοιες συνθήκες, ο στοχαστικός βίος διαμορφώνεται μονάχα ως δικτυωμένος στοχασμός που φροντίζει πάντοτε να επικυρώνει και να ενισχύει τα δικά του συμπεράσματα. Εάν, κατ’ αυτόν τον τρόπο, η μορφή-δίκτυο είναι ολοκληρωτική, το καθήκον μας αλλάζει: το ζήτημα δεν είναι να καταλάβουμε τι είμαστε, αλλά να το αρνηθούμε.
13. Καθώς οι τελευταίες αυτές λέξεις πληκτρολογούνται, στις πόλεις σε διάφορες ηπείρους έχει αρχίσει να εμφανίζεται μια νέα δραστηριότητα που καταδεικνύει ότι υπάρχει και επιμένει μια ζωή που δραπετεύει από την κοινότητα της πανδημίας και την ξεπερνά. Κάθε απόγευμα, οι άνθρωποι στέκονται στα παράθυρα, βγαίνουν στα μπαλκόνια, ανεβαίνουν στις ταράτσες και φωνάζουν, χτυπούν τα κατσαρολικά τους και παίζουν μουσική στους άλλους και για τους άλλους. Πρόκειται για μια δραστηριότητα που, με τον δικό της τρόπο, έχει γίνει μεταδοτική. Αυτή η συλλογική χειρονομία θέλει να τιμήσει όσους ρισκάρουν τη ζωή τους για να συντηρήσουν τη δική μας ζωή, αλλά είναι επίσης ένας τρόπος να αναζητήσουμε ο ένας τη φωνή του άλλου, μέσα στην κακοφωνία ενός πλήθους διάσπαρτου αλλά συναθροισμένου. Πέρα από τον θάνατο, τη θλίψη και την απελπισία που κυλούν τόσο βαριά στην καρδιά της κοινότητας της πανδημίας, οι άνθρωποι καλούν ο ένας τον άλλον και ψάχνουν αυτό που δεν μπορεί να βρεθεί στα οικιακά τους δίκτυα, δηλαδή όχι μια ζωή που απλώς βιώνεται, αλλά που είναι άξια να βιωθεί.
[i] Ο όρος διαλειτουργικότητα (interoperability) αναφέρεται στην ικανότητα ανταλλαγής και χρήσης δεδομένων μεταξύ διαφορετικών ηλεκτρονικών υπολογιστών, είτε μέσω του υλισμικού (hardware) είτε μέσω του λογισμικού (software) τους. (Οι σημειώσεις είναι της μεταφράστριας.)
[ii] Ο όρος δυαδική μετατροπή (binary flip) αφορά την εναλλαγή μεταξύ των ψηφίων 0 και 1.