Το τελευταίο διάστημα έχουν σημειωθεί εμφανίσεις αρκούδας σε περιοχές της Χαλκιδικής προξενώντας ζημιές σε μελισσοκομικές μονάδες και ανησυχία στους κατοίκους. Η επανεμφάνιση του είδους σε περιοχές όπου είχε εξαφανιστεί εδώ και δεκαετίες είναι ένα φυσικό φαινόμενο με αργή εξέλιξη. Αφορά μεμονωμένα άτομα σε διασπορά. Τα μέχρι σήμερα στοιχεία δείχνουν ότι η περίπτωση της Χαλκιδική είναι πιθανόν να συνδέεται με ένα φαινόμενο επαναποίκησης που έχει ξεκινήσει από το 2020 από το ορεινό σύμπλεγμα Βροντούς-Λαϊλιά-Μενοικίου προς την οροσειρά Κρουσίων-Βερτίσκου-Κερδυλίων και ένα φυσικό διάδρομο προς Β.Χαλκιδική μέσω των στενών της Ρεντίνας.
Η Περιβαλλοντική Οργάνωση «Καλλιστώ» υπενθυμίζει ότι η μόνη ορθή διαχείριση του φαινόμενου είναι η εφαρμογή του πρωτοκόλλου για την αλληλεπίδραση αρκούδας-ανθρώπου, που έχει υιοθετηθεί ήδη από το 2014 από την Πολιτεία με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ αριθμ. 104180/433).
Σε αυτό το πλαίσιο η «Καλλιστώ» είναι παρούσα από τις πρώτες μέρες, με συνεργάτη της στην περιοχή, που τοποθέτησε αυτόματες κάμερες και συνέλεξε γενετικό υλικό (τρίχες του ζώου) και άλλα βιοδηλωτικά ίχνη. Παράλληλα, ενημερώνει κατοίκους και στελέχη των τοπικών Δασαρχείων, συμμετέχει σε συσκέψεις και παραμένει στην διάθεση όλων των αρμόδιων φορέων της περιοχής για να αντιμετωπιστεί το περιστατικό, να αποφευχθούν ζημιές σε παραγωγούς και να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι για κατοίκους και επισκέπτες της περιοχής, χωρίς να εξοντωθεί το ζώο.
Οι βασικές ενέργειες που γίνονται από την Καλλιστώ έχουν ως εξής:
Ενημέρωση και επικοινωνία με την Δασική Υπηρεσία
Η Καλλιστώ έχει συναντηθεί με στελέχη της Διεύθυνσης Δασών Χαλκιδικής και τριών Δασαρχείων (Πολυγύρου, Αρναίας και Πανεπιστημιακού δάσους Ταξιάρχη). Στις πρώτες συναντήσεις ο βιολόγος Θάνος Τράγος ενημέρωσε για το τι ορίζει η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για την διαχείριση περιστατικών προσέγγισης – αλληλεπίδρασης αρκούδας σε κατοικημένες περιοχές και για το ποια είναι η διαδικασία για την σύσταση Ομάδας Άμεσης Επέμβασης (ΟΑΕ) για την αρκούδα. Σε επόμενες συναντήσεις o κος Τράγος μετέφερε τα αποτελέσματα των αυτοψιών που πραγματοποίησε σε Ταξιάρχη, Βράσταμα και Αρναία, προτείνοντας παράλληλα την συστηματική συγκέντρωση των υπαρχόντων στοιχείων με επιβεβαίωση και αξιολόγηση των νέων αναφορών που θα προκύπτουν.
Αυτοψίες: Τοποθέτηση αυτόματων καμερών, συλλογή γενετικού υλικού (τριχών), αναζήτηση μαρτυριών
Κατά τις αυτοψίες που έκανε το μέλος της Καλλιστώς εξετάστηκαν ζημιές σε κυψέλες, συγκεντρώθηκε γενετικό υλικό (τρίχες του ζώου) και έγιναν αναλυτικές συζητήσεις με μελισσοκόμους. Σε κάποιες περιπτώσεις τοποθετήθηκαν και αυτόματες κάμερες προκειμένου να καταγράψουν την αρκούδα προσφέροντας χρήσιμες πληροφορίες για την συχνότητα της παρουσίας της.
Σύσκεψη με φορείς
Την Δευτέρα 8 Μαΐου, ο συνεργάτης της Καλλιστώς συμμετείχε σε σύσκεψη που συγκάλεσε το Τμήμα Πολιτικής Προστασίας της Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής. Στην σύσκεψη πέρα από την «Καλλιστώ», συμμετείχαν εκπρόσωποι της Διεύθυνσης Δασών και των Δασαρχείων του Νομού, των Δήμων Ν. Χαλκιδικής και των Τμημάτων Πολιτικής Προστασίας αυτών, της Διεύθυνσης Αστυνομίας Χαλκιδικής, των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Ν. Χαλκιδικής, καθώς και του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ).
Μέχρι να συσταθούν οι επίσημες Ομάδες Άμεσης Επέμβασης (ΟΑΕ), είναι απαραίτητο να συλλεχθούν όλες οι σχετικές πληροφορίες γενετικό και φωτογραφικό υλικό, που θα αξιοποιηθεί στο σχεδιασμό της παρέμβασης, από την αρμόδια Συντονιστική Επιτροπή.
Σε ότι αφορά την πρόταση σύλληψης και μεταφοράς του ζώου σε κάποια από τις περιοχές από όπου είναι πιθανόν να έχει προέλθει, έγινε σαφές ότι μια τέτοια ενέργεια μπορεί να γίνει μόνο αφού προηγηθούν άλλα βήματα όπως ορίζεται από το πρωτόκολλο για την αλληλεπίδραση αρκούδας-ανθρώπου.
Αποφασίστηκε επίσης να χρησιμοποιηθούν φυλλάδια του ευρωπαϊκού έργου LIFE ARCPOM για την ενημέρωση των κατοίκων της περιοχής. Σε αυτά περιέχονται πληροφορίες για το τι πρέπει να κάνουμε αν συναντήσουμε αρκούδα (εδώ) και πως προλαμβάνονται ή/και αντιμετωπίζονται ζημιές στην αγροτική παραγωγή (εδώ). Τα φυλλάδια στάλθηκαν σε ηλεκτρονική μορφή από την Καλλιστώ προς την Διεύθυνση Δασών και τα Δασαρχεία, τα οποία ανέλαβαν να τα τυπώσουν και να μοιράσουν.
Τέλος, η Καλλιστώ θέλει να υπενθυμίσει τα βασικά μέτρα για την ασφάλεια των ανθρώπων και την πρόληψη ζημιών:
Προτεινόμενα μέτρα για την πρόληψη ζημιών και την ασφάλεια των κατοίκων
-Τοποθέτηση ηλεκτροφόρας περίφραξης για την προστασία μελισσοκομικών, γεωργικών και κτηνοτροφικών μονάδων.
-Συλλογή των ώριμων καρπών από δέντρα, ή και από το έδαφος, ώστε να μην αποτελούν πηγή έλξης για το ζώο.
-Συλλογή απορριμμάτων από εξωτερικούς χώρους, πλατείες, αυλές σπιτιών καθώς και ότι άλλο μπορεί να αποτελεί τροφική πηγή για την αρκούδα. Αποφυγή ρίψης απορριμμάτων έξω από τους κάδους ή κατά τις νυχτερινές ώρες στις περιοχές που έχει παρατηρηθεί κίνηση της αρκούδας, ώστε οι κάδοι να είναι καθαροί τη νύχτα.
-Επαρκής φωτισμός περιμετρικά των οικοπέδων, κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων κλπ.
-Κτηνοτρόφοι και ιδιοκτήτες οικόσιτων ζώων καλό θα είναι να ασφαλίζουν κατά τις νυχτερινές ώρες τα ζώα τους.
-Φύλαξη κοπαδιών και κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων από ποιμενικούς σκύλους.
-Σε περίπτωση συνάντησης ανθρώπου-αρκούδας :
-Δεν τρέχουμε, ούτε φωνάζουμε
-Δεν κινούμαστε απειλητικά προς το ζώο με διάφορα αντικείμενα όπως πέτρες, κλαδιά κλπ.
-Οπισθοχωρούμε σταδιακά αφήνοντας χώρο διαφυγής για την αρκούδα
-Εφόσον κυκλοφορούμε σε εξωτερικό χώρο, φροντίζουμε να «ειδοποιούμε» την άγρια πανίδα για την παρουσία μας (πχ σιγοτραγουδώντας ή σφυρίζοντας).
