Λίγες βδομάδες απομένουν πλέον για τις γαλλικές προεδρικές εκλογές. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερό προβάδισμα της –ευφυούς, χωρίς αμφιβολία- φασίστριας Μαρίν Λεπέν πράγμα που αξιολογείται από τους δημοσιολόγους ως «άνοδος του ευρωσκεπτικισμού», σχεδόν χωρίς περαιτέρω σχόλια.
Στην Ελλάδα δε –και όχι μόνο λόγω του αναγκαστικού επαρχιωτισμού, που προκαλείται από την ακραία «ιδιομορφία» της διαρκώς επιδεινούμενης «εθνικής» μας αθλιότητας- ελάχιστα ασχολούμαστε με τα γαλλικά πράγματα. Αν εξαιρέσουμε την αυστηρή (sic) σύσταση του Τσίπρα προς τη γαλλική αριστερά να τα βρει, υπερβαίνοντας τους άκαιρους (sic) μικροεγωϊσμούς, πολύ λίγοι δείχνει να ενδιαφέρονται.
Πολύ κακώς! Όχι μόνο γιατί, όπως ήδη στην εποχή του ο Καρλ Μαρξ είχε επισημάνει, οι πολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία γίνονται συχνά οδηγός για πολύ ευρύτερες διαδικασίες. Από τη Γαλλική Επανάσταση και το 1848 μέχρι την Κομμούνα και την υπόθεση Ντρέιφους, το Λαϊκό Μέτωπο, το Μάη του ’68 και την Ενωμένη Αριστερά, η παραγωγή παγκόσμιας σημασίας πολιτικών συμβάντων είναι ίδιον της χώρας αυτής.
Είναι, βέβαια, και η περίοδος ιδιαίτερη. Θέλω να πω, στο πλαίσιο μιας οξείας κρίσης της Ευρωζώνης, τμήμα η ίδια μιας από τις μεγαλύτερες κρίσεις της ιστορίας του καπιταλισμού, ό,τι συμβεί στη Γαλλία αποκτά πολύ μεγαλύτερη αξία από ό,τι λίγα χρόνια πριν. Σε συνδυασμό, μάλιστα, με ήδη σε πορεία εξελίξεις, όπως η εκλογή Τραμπ και η γενική άνοδος της ακροδεξιάς στην κόσμο, διαμορφώνεται μια εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση.
Ας το δούμε από λίγο πιο κοντά. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν σαφές προβάδισμα στον πρώτο γύρο των εκλογών στη Λεπέν, ενώ ακολουθούν οι οικονομικά ακροδεξιοί Φιγιόν και Μακρόν.
Ο Φιγιόν, μάλιστα, επανακάμπτει παρόλη την αποκάλυψη του σκανδάλου διορισμού γυναίκας και παιδιών, έτσι χωρίς πρόγραμμα, με μόνο στόχο το άρμεγμα του κράτους από την οικογένεια. Πράγμα που κάθε άλλο παρά συνιστά, κατά τη γνώμη μου, έκπληξη. Παντού σχεδόν οι σούπερ νεοφιλελεύθεροι είναι πρωταθλητές στην οικογενειοκρατία, στο νεποτισμό. Ο Μητσοτάκης κάθε άλλο παρά αποτελεί εξαίρεση. Άλλωστε, ο νεοφιλελευθερισμός περισσότερο από λατρεία της «ελεύθερης αγοράς» είναι καθαρή ταξική απαίτηση διεύρυνσης της ισχύος των ήδη ισχυρών, απαίτηση να αναγνωριστεί το δικαίωμα των πλουσίων να ορίζουν τα πράγματα απροκάλυπτα και στο διηνεκές. Και, προφανώς, υπάρχει ένα σημαντικό τμήμα των κοινωνιών που αποδέχεται αυτό το «πρόγραμμα», το νομιμοποιεί και ενεργά το στηρίζει. Δεν συνιστά, λοιπόν, έκπληξη το 20+ % που τσιμπάει ο Φιγιόν, παρά μόνο για όσους ποντάρουν ιδιαίτερα σε μια «ηθική θέαση των πραγμάτων».
Υπάρχουν, λοιπόν, σοβαρές πιθανότητες ο δεύτερος γύρος να φέρει αντιπάλους την πολιτική με την ακραία οικονομική ακροδεξιά. Τη Λεπέν, η οποία στα προβλήματα του γαλλικού καπιταλισμού απαντά με ένα ρατσιστικό πρόγραμμα μεταφοράς των ευθυνών στους «ξένους», στους ισχυρούς, αλλά περισσότερο, στους αδύναμους «ξένους», και τον Φιγιόν, ο οποίος θα «υπερβεί την κρίση» άνετα, αυξάνοντας την εργάσιμη εβδομάδα, προωθώντας πολύ περισσότερο τις ιδιωτικοποιήσεις, απολύοντας πολλές εκατοντάδες χιλιάδες δημόσιους υπαλλήλους και περικόπτοντας, δραστικά, κοινωνικές δαπάνες. Το σύνθημά του, όπως και της μπλερικής εκδοχής του πράγματος, που αντιπροσωπεύει ο Μακρόν, είναι «επιτέλους, ας έρθει και στη Γαλλία ο θατσερισμός».
Οικονομική, λοιπόν, vs πολιτική ακροδεξιά.
Και η αριστερά; Γιατί δεν «ενώνεται», όπως ο πάντα νηφάλιος και σοβαρός πρωθυπουργός μας την καλεί; Γιατί δεν αποσύρονται όλοι οι προεδρικοί υποψήφιοι, πλην ενός, ώστε να γίνει πιθανή η παρουσία αυτού στο δεύτερο γύρο. Το κάλεσμα, βέβαια, όπως καταλαβαίνουμε, αφορά τη απόσυρση του Μελανσόν υπέρ του υποψηφίου των σοσιαλιστών Μπενουά Αμόν. Ο Τσίπρας επί του θέματος αυτού μένει στην σταθερή γραμμή, που διαμορφώθηκε από τη στιγμή που η μέγιστη ελπίδα των λαών της Ευρώπης για αλλαγή έγινε, σύμφωνα με τον ίδιο, … ο Σουλτς!
Μόνο που ο Αμόν δεν είναι παρθενογεννημένος. Μέλος της κυβέρνησης του Ολαντρέου (για να μην ξεχνιόμαστε), με τη γνωστή … φιλολαϊκή πολιτική επί πέντε χρόνια, σε γαλλικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, υπουργός Παιδείας, καθόλου αγαπητός στην γαλλική νεολαία για την πολιτική του στον τομέα, δεν αποτελεί το κελεπούρι που νομίζουν κάποιοι στη χώρα μας. Η δυναμική του, άλλωστε, είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Καταγράφει τα ίδια ποσοστά με τον Μελανσόν, μ’ όλο που ξεκινάει από πολύ ισχυρότερη βάση. Αν ήταν, λοιπόν, να προωθηθεί κοινός υποψήφιος, ο Μελανσόν θα ήταν πολύ περισσότερο κατάλληλος. Την ίδια στιγμή που μια υποτιθέμενη υποστήριξη του τελευταίου στον Αμόν θα σήμαινε μεγάλη απόσυρση αντισυστημικής ψήφου προς την αποχή, ίσως και διεύρυνση της εκλογικής απήχησης της Λεπέν.
Άρα και πάλι η ασφαλής πρόγνωση φαίνεται να είναι: οικονομική vs πολιτική ακροδεξιά.
Ο γαλλικός καπιταλισμός είναι εύλογο να παράγει τέτοιες επιλογές. Η διαρκής αδυναμία του σε σχέση με τους ανταγωνιστές του διαμορφώνει μια αίσθηση αδιεξόδου, η οποία είναι εύκολο να εκβάλλει σε σύνδρομα μεγαλείου, του ενός ή του άλλου είδους. Με κοινό παρανομαστή την ενίσχυση της «σκληρότητάς» του, την υπεραυταρχική εκτροπή, διαφορετικές παραλλαγές της οποίας αποτελούν Φιγιόν και Λεπέν.
Ο γαλλικός καπιταλισμός, πράγματι, βρίσκεται σε πολύ δύσκολή θέση. Βυθισμένος σε κατάσταση στασιμότητας –οιονεί ύφεσης- από την αρχή της κρίσης, με ποσοστά ανεργίας υπερδιπλάσια των γερμανικών έχει να επιλύσει προβλήματα, που οι ανταγωνιστές του έχουν διεξέλθει από καιρό. Αδυνατώντας μέχρι στιγμής να επιβάλλει περικοπές αντίστοιχες αυτών του γερμανικού σε μισθούς και συνθήκες, διατηρώντας, λόγω της μαχητικότητας της γαλλικής εργατικής τάξης, το καλύτερο δημόσιο σύστημα υγείας στον κόσμο και ακόμη σχετικά καλές παροχές πρόνοιας, βρίσκεται σε δυσκολία να απαντήσει στην κρίση μέσα από τη δραστική αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης, όπως έκανε η Γερμανία επί σοσιαλδημοκρατικής διακυβέρνησης Σρέντερ. Για να δώσουμε κάποια χαρακτηριστικά στοιχεία, ας σημειώσουμε πως η κερδοφορία του γαλλικού καπιταλισμού, από την δημιουργία της Ευρωζώνης κι έπειτα, σημείωσε μια δραματική μείωση της τάξης περίπου του 30% -ενώ η γερμανική κερδοφορία αυξήθηκε, την ίδια περίοδο, κατά 20%, ενώ, από το ξέσπασμα της κρίσης κι έπειτα η, αναμενόμενη, πτώση της κερδοφορίας ήταν 8% για τη Γερμανία, αλλά πολύ μεγαλύτερη, 22%, στη Γαλλία. Πράγμα που αποτυπώνεται κατεξοχήν στο γεγονός πως στη Γαλλία, από το 2008, έχουμε μείωση του σχηματισμού παγίου κεφαλαίου (των επενδύσεων) κατά 10%, με άμεση επίπτωση στην αρνητική εξέλιξη της εργασιακής παραγωγικότητας.
Ο γαλλικός καπιταλισμός, λοιπόν, βιώνει ένα αληθινό αδιέξοδο. Η δραστική απάντηση σε αυτό είναι εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για μια καλύτερη πορεία του. Είναι προφανές πως θα προέκρινε πλειοψηφικά μια λύση Φιγιόν ή Μακρόν. Ας μην νομιστεί, όμως, πως τον ενοχλεί η Λεπέν –το αντίστοιχο παράδειγμα του Τραμπ, μιλάει σχετικά.
Είναι, λοιπόν, και γι’ αυτό το λόγο –σε συνθήκες ήττας της Αριστεράς- που το δίλημμα θα είναι, κατά πάσα πιθανότητα αυτό που είπα παραπάνω: ακραία οικονομική vs πολιτική ακροδεξιά.
Πολλοί εν γένει φιλελεύθεροι (sic) ή αριστεροί -και στην χώρα μας- θεωρούν πως το πράγμα δεν πρόκειται να εκτροχιαστεί εντελώς. Εξάλλου, όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως, στο δεύτερο γύρο, η Λεπέν χάνει εύκολα, με όποιον αντίπαλο κι αν βρεθεί.
Νομίζω πως κάνουν λάθος –και οι εφησυχασμένοι και οι δημοσκοπήσεις.
Δεν πρόκειται να επαναληφθεί το τσίρκο του 2002, όταν, με μανταλάκια στη μύτη, ακόμη και αγωνιστές της Κομμουνιστικής Λίγκας, ψήφιζαν τον απατεώνα Σιράκ, για να μην εκλεγεί ο φασίστας Λεπέν. Η μεσολάβηση της οικονομικής κρίσης έχει αλλάξει δραστικά τα πράγματα και τις στάσεις. Ευρέα λαϊκά στρώματα δεν πρόκειται να ψηφίσουν τον ρητά ταξικό εχθρό, που αντιπροσωπεύουν οι κατεξοχήν συστημικοί υποψήφιοι. Τα αστικά τέρατα, οι προκλητικά και φανερά προαγωγοί των πιο χυδαίων συμφερόντων των πλούσιων τάξεων, δεν μπορούν να αποτελέσουν εμπόδιο στα φασιστικά τέρατα.
Η απάντηση, όχι μόνο στη Γαλλία, θα μπορούσε να έρθει μόνο από τα αριστερά. Δυστυχώς, ακόμη αναζητείται. Δεν είναι, ωστόσο, αναγκαίο να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθω.