Η φασιστική επίθεση σε βάρος του δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη το απόγευμα του Σαββάτου 19 Μαΐου 2018 κατά την διάρκεια των εκδηλώσεων για την Γενοκτονία των Ποντίων στην πλατεία του Λευκού Πύργου συγκλόνισε κάθε δημοκρατικά ευαίσθητο πολίτη της χώρας. Άλλους όμως τους χαροποίησε, προσφέροντας τους ακόμη μια “γερή δόση” μίσους, το οποίο μοιράζουν καθημερινά απλόχερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και όχι μόνο.
Γράφουν η Σταυρούλα Πουλημένη και ο Ιάσων Μπάντιος
Κεντρική φωτογραφία: Αχιλλέας Χήρας
Η επίθεση, όμως, στον Γιάννη Μπουτάρη, η οποία θα μπορούσε να είναι μοιραία, μόνο ως μεμονωμένο γεγονός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Εντάσσεται στο σπιράλ βίαιων ακροδεξιών επιθέσεων που έχουν λάβει χώρα στην περιοχή της Θεσσαλονίκης τους τελευταίους μήνες και έλαχαν της ανοχής, αν όχι της κάλυψης, εκ μέρους της αστυνομίας.
Το σπιράλ της ακροδεξιάς βίας
Ενδεικτικά να αναφέρουμε: την εμφάνιση της Πατριωτικής Κίνησης Ωραιοκάστρου και άλλων ακροδεξιών έξω από το 1ο Δημοτικό σχολείο Ωραιοκάστρου που στις 17 Φεβρουαρίου του 2017 με λουκέτα, αλυσίδες, πανό και ρατσιστικά συνθήματα αλυσοδέθηκαν μπροστά στην κεντρική είσοδο του σχολείου βάζοντας λουκέτο στην πόρτα, την ώρα που οι παρόντες αστυνομικοί παρακολουθούσαν χωρίς να παρέμβουν. Το περσινό Thessaloniki Pride στις 6 Ιουνίου του 2017 βρέθηκε επίσης στο στόχαστρο ακροδεξιών μελών του Ιερού Λόχου και της Πατριωτικής Κίνησης Ωραιοκάστρου, που πέταξαν μπουκάλια νερού και καρέκλες προς το μέρος των διαδηλωτών στο ύψος της Αγ. Σοφίας με Τσιμισκή, κατέβασαν κάδους πάνω στον δρόμο φωνάζοντας ρατσιστικά συνθήματα. Τα ομοφοβικά συνθήματα των ακροδεξιών απευθύνονταν τόσο στους διαδηλωτές του Pride όσο και στον δήμαρχο Γ. Μπουτάρη που έκανε το αυτονόητο, δηλαδή να φιλοξενήσει στην πόλη την παρέλαση Υπερηφάνειας.
Στις 21 Ιανουαρίου, κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Συλλαλητηρίου, ομάδες ακροδεξιών επιτέθηκαν αρχικά σε άλλους συμμετέχοντες στο συλλαλητήριο και κάποιοι από αυτούς προπηλάκισαν τον τότε υφυπουργό Παιδείας Κ. Ζουράρι. Ο Γ. Μπουτάρης πριν, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά το συλλαλητήριο είχε βρεθεί, λόγω της αρνητικής του στάσης για την διοργάνωση, και πάλι στο στόχαστρο των ακροδεξιών τόσο στα συνθήματα που φώναζαν, στα social media όσο και στις αφίσες και τα τρικάκια που είχαν γεμίσει την πόλη. “Μπουτάρη ξεφτίλα, προσκύνα την Εβραΐλα”, “Μπουτάρη σήκω φύγε” ήταν μόνο μερικά από τα υβριστικά σχόλια που είχε δεχτεί από τον κόσμο και τους διοργανωτές στην εξέδρα του συλλαλητηρίου.
Να θυμίσουμε ότι στη συνέχεια προκλήθηκαν επεισόδια στην Πλατεία Ναυαρίνου όταν ομάδα εθνικιστών με κουκούλες προσπάθησε να προσεγγίσει τον χώρο όπου βρισκόταν σε εξέλιξη αντισυγκέντρωση αντιεξουσιαστών στην Καμάρα. Στην περιοχή βρέθηκαν και φυλλάδια της Χρυσής Αυγής, η οποία νωρίτερα είχε παρελάσει στην πόλη με την αστυνομία να παραμένει και πάλι αμέτοχη. Η ομάδα αυτή κινήθηκε στη συνέχεια προς την κατάληψη Libertatia η οποία έγινε στόχος εμπρησμού δύο φορές και καταστράφηκε ολοσχερώς. Την ίδια μέρα επίθεση είχε δεχτεί και η κατάληψη “Ελεύθερος Κοινωνικός Χώρος-Σχολείο”.
Φασιστική επίθεση δέχτηκαν ένα μήνα μετά, στις 18 Φεβρουαρίου, φίλοι της “Προοδευτικής Έκρηξης Τούμπας” μετά τον ποδοσφαιρικό αγώνα ερασιτεχνικής κατηγορίας με τις “Ελπίδες Σταυρούπολης” στο ΕΑΚ Σταυρούπολης. Λίγο μετά τη λήξη του αγώνα 40 άτομα με κράνη, καδρόνια και καλυμμένα τα χαρακτηριστικά τους μπήκαν στο γήπεδο και, φωνάζοντας συνθήματα για την Μακεδονία, επιτέθηκαν σε 30 φίλους της Προοδευτικής που εκείνη την ώρα βρίσκονταν στις κερκίδες του γηπέδου. Αποτέλεσμα των επιθέσεων αυτών ήταν να τραυματιστούν δύο άτομα στο κεφάλι και στα πόδια και να μεταφερθούν στο νοσοκομείο Παπανικολάου.
Τα γεγονότα της ακροδεξίας βίας συνδέονται όχι μόνο λόγω του κοινού πολιτικού τους στόχου (τους πρόσφυγες, τους Εβραίους, τους ομοφυλόφιλους κ.α.), αλλά όπως αποδείχθηκε κατά τη διάρκεια της δίκης των τριών συλληφθέντων για την επίθεση ενάντια στον Γ. Μπουτάρη, οι συμμετέχοντες σε κάποια από αυτά όχι μόνο δεν παρασύρθηκαν αλλά εντάσσονταν σε οργανωμένο σχέδιο και ενδέχεται να είναι υποκινούμενοι από συγκεκριμένα πολιτικά κέντρα. Ο συνήγορος πολιτικής αγωγής του Γ. Μπουτάρη προσκόμισε στο δικαστήριο φωτογραφίες που έδειχναν την εμπλοκή δύο εκ των δραστών της επίθεσης και κατηγορούμενων στην συγκέντρωση των ακροδεξιών στο Thessaloniki Pride αλλά και στα επεισόδια στο Μακεδονικό συλλαλητήριο. Μάλιστα, σύμφωνα με τον δικηγόρο, και άλλα άτομα που συμμετείχαν στην επίθεση και έχουν ταυτοποιηθεί από τα βίντεο και τις φωτογραφίες φαίνεται να είχαν εμπλοκή και στις προαναφερθείσες συγκεντρώσεις ακροδεξιών.
Η αστυνομία απαθής παρατηρητής
Η αδράνεια της αστυνομίας σε όλα αυτά τα ακραία γεγονότα ρατσιστικής και φασιστικής βίας είναι σκανδαλώδης. Στην περίπτωση του Ωραιοκάστρου επέλεξε να κρατήσει ίσες αποστάσεις από τους φασίστες και τους αλληλέγγυους στους πρόσφυγες. Στην περίπτωση του εμπρησμού της Libertatia μέχρι και σήμερα, και ενώ το οπτικοακουστικό υλικό είναι πλούσιο και οι μαρτυρίες πολλές, δεν έχει υπάρξει καμία σύλληψη ή προσαγωγή για την υπόθεση.
Σε σχέση με την πρόσφατη επίθεση στο Γ. Μπουτάρη, πέρα από τα ανύπαρκτα μέτρα πρόληψης στα σημεία των εκδηλώσεων, χρειάστηκαν 24 περίπου ώρες για να υπάρξουν οι δύο πρώτες προσαγωγές. Είναι προφανές ότι ο ισχυρός συμβολισμός της επίθεσης στον δήμαρχο Θεσσαλονίκης κινητοποίησε τα μέγιστα τον μηχανισμό της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης, μετά και τις παρεμβάσεις του πρωθυπουργού και του αρμόδιου υπουργού αλλά και της γενικότερης κατακραυγής του κόσμου. Δεν συνέβη όμως το ίδιο στα προαναφερθέντα γεγονότα, και αμφιβάλουμε αν θα συνέβαινε το ίδιο στην περίπτωση φασιστικής επίθεσης εναντίον κάποιου πολίτη έλληνα ή μετανάστη το απόγευμα του Σαββάτου.
Προβληματική η στάση των Ποντιακών Ενώσεων απέναντι στην ακροδεξιά
Άξια σχολιασμού και μεγάλου προβληματισμού είναι η σχέση των Ποντιακών Ενώσεων με εθνικιστικές ομάδες, μία σχέση αντεστραμμένη μετά από έναν αιώνα που και οι ίδιοι υπέστησαν διωγμούς και ρατσιστική αντιμετώπιση. Το 2014 οι βουλευτές του νεοναζιστικού κόμματος ανακοινώθηκαν με πάσα επισημότητα από τους διοργανωτές στην αντίστοιχη συγκέντρωση για την Ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας στην πλατεία Αγίας Σοφίας, ενώ στη συγκέντρωση συμμετείχε μπλοκ της Χρυσής Αυγής με πανό και σημαίες της οργάνωσης. Στις 5 Νοεμβρίου του 2015 επίθεση από ακροδεξιούς που συμμετείχαν στη συγκέντρωση των Ποντίων παρουσία βουλευτών της Χρυσής Αυγής δέχτηκε ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Γιώργος Κουμουτσάκος έξω από την Βουλή. Στις 9 Νοέμβρη του 2015, στο Παμποντιακό συλλαλητήριο ενάντια στις δηλώσεις του Ν. Φίλη στο άγαλμα του Βενιζέλου, μέλη της νεοναζιστικής οργάνωσης που βρίσκονταν εκεί εκδιώχθηκαν δια της βίας από την συγκέντρωση από ομάδα στην οποία συμμετείχε ….υπόδικος κατηγορούμενος ως μέλος της Χρυσής Αυγής σε επίθεση ενάντια σε μέλη της ΚΝΕ στις 7 Νοεμβρίου του 2012. Το γεγονός επίσης ότι κατά την επίθεση στον Γ. Μπουτάρη κανένας εκ του συγκεντρωμένου πλήθους δεν προσπάθησε να προστατεύσει έναν άνθρωπο που δέχεται επίθεση δείχνει δυστυχώς και την ανοχή των Ενώσεων στα ακροδεξιά στοιχεία παρά τις καταδικαστικές εκ των υστέρων ανακοινώσεις.
Τα fake news και οι εκ των υστέρων δικαιολογίες
Η επίθεση στον δήμαρχο της πόλης επιχειρήθηκε από ΜΜΕ και πρόχειρες αναλύσεις να αποδοθεί σε fake news που κυκλοφορούσαν λίγες μέρες πριν την εκδήλωση για την Γενοκτονία των Ποντίων στα κοινωνικά δίκτυα. Ότι δηλαδή ο δήμαρχος έδωσε άδεια για το Αυτοοργανωμένο Pride στην Θεσσαλονίκη, ότι καθύβρισε τους Πόντιους και δικαιολόγησε την γενοκτονία (σε κατάλληλα μονταρισμένο βίντεο) κ.α.. Όλα αυτά, όμως, αποτελούν εκ των υστέρων επιχειρήματα που κυκλοφόρησαν και στα κοινωνικά δίκτυα για να “τεκμηριώσουν” μια ήδη ειλημμένη απόφαση και ένα οργανωμένο σχέδιο φασιστικής βίας. Ο Γ. Μπουτάρης είναι στόχος του ακροδεξιού συνονθυλεύματος της Θεσσαλονίκης γιατί υπερασπίζεται αυτονόητα πράγματα απέναντι στον σκοταδισμό, χωρίς αυτό να αναιρεί την ακραία νεοφιλελεύθερη στάση του σε πολλά ζητήματα.
Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει το γεγονός ότι το ακροδεξιό συντηρητικό μπλοκ της Θεσσαλονίκης, το οποίο επί σειρά ετών εξέλεξε τους δικούς του Δημάρχους και Νομάρχες, έχει συγκεντρώσει στο πρόσωπο του Δημάρχου την αποτύπωση όλων των δεινών της χώρας που κατά τη γνώμη του είναι… οι ομοφυλόφιλοι, οι Εβραίοι, οι πρόσφυγες. Μετά από τόσα χρόνια τα συνθήματα που οδήγησαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ακούγονται ξανά στην Θεσσαλονίκη και αυτό είναι ίσως το πιο τρομακτικό της υπόθεσης αυτής.
Ζήτημα πολιτικής βούλησης
Είναι σαφές ότι η ΕΛ.ΑΣ. και οι εισαγγελικές αρχές έχουν στα “χέρια” τους πλούσιο υλικό για την δράση των ακροδεξιών και φασιστικών αυτών ομάδων της Θεσσαλονίκης. Οι περισσότερες εξ αυτών δεν προσπαθούν καν να κρυφτούν, αναρτώντας πολλές φορές στα ιστολόγια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πέρα από τον μισαλλόδοξο λόγο τους, και τις “δράσεις” τους, πριν αυτές συμβούν.
Είναι σαφές επίσης όμως ότι δεν υπάρχει η σχετική πολιτική επιλογή των ηγεσιών του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και Δικαιοσύνης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την πολιτική εντολή που δόθηκε επί κυβέρνησης Σαμαρά για την φυλάκιση της εγκληματικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής, η οποία έγινε με καθαρά επικοινωνιακούς και πολιτικούς όρους, και αφότου δολοφονήθηκε ο Π. Φύσσας.
Επειδή το “τελείωμα” των ομάδων αυτών δεν αποτελεί επιλογή των μηχανισμών του κράτους, με τον φασισμό αναμετριόμαστε σε κοινωνικό και πολιτικό-ιδεολογικό επίπεδο καθημερινά, και στα κινηματικά αυτά πεδία πρέπει να τον “τελειώσουμε”. Μόνη λύση ο αντιφασισμός, η αλληλεγγύη και η υποστήριξη των διαφορετικών, των αδύναμων συμπολιτών μας πριν να είναι ξανά… πολύ αργά.