Εκεί ακριβώς που ακουμπάει το ντοκιμαντέρ την μυθοπλασία, εκεί που η Ρωσία φτάνει στα όρια της Ουκρανίας ξεκινάει το έργο του αρτίστα, Σεργκέι Λόζνιτσα. Μπορεί να γράφουμε και λέμε πως ζούμε σε καιρό πολέμου, αλλά εκεί οι άνθρωποι βρίσκονται σε μία διαρκή μάχη με τα όπλα στα χέρια. Ο δριμύς χειμώνας εντείνει τη δραματικότητα. Δώδεκα ή δεκατρείς μικρές ιστορίες της καθημερινότητας αυτών των ανθρώπων. Η χαρά, η λύπη, η διαχείριση της απώλειας, τα κατάλοιπα του παρελθόντος, που στοιχειώνουν το παρόν. Επίσημη υποψηφιότητα της Ουκρανίας για το Oscar διεθνούς ταινίας.
Γράφει ο Μίλτος Τόσκας
Ντόνμπας. Μία πόλη στα όρια. Μία λεπτή γραμμή χωρίζει. Κάθε λάθος κοστίζει. Κόβεται το νήμα της ζωής. Δεν είναι μία ταινία εποχής. Είναι η απεικόνιση του σήμερα. Σκληρά ρεαλιστική, απόλυτα κυνική. Στα περισσότερα πλάνα βλέπουμε να κυριαρχούν οι κάμερες των κινητών. Σε όλο αυτό το μαύρο που σε πνίγει σε συνδυασμό με το γκρίζο φόντο, ο σκηνοθέτης δίνει μία νότα χιούμορ. Ο ίδιος ορίζει πότε υπερτερεί το στοιχείο της κωμωδίας και πότε αυτό της τραγωδίας. Οι σκηνές εναλλάσσονται, ενδεχομένως κάπου να χαθείς μέχρι το τέλος της διαδρομής.
Το φάντασμα του φασισμού, που αναβιώνει στην Ευρώπη αγγίζει τον υπερήφανο “κόκκινο στρατό” και τότε ξεκινούν τα δύσκολα. “Και να μην είσαι φασίστας, σίγουρα ήταν ο παππούς σου”. Ξεκινάει η φρίκη της παράνοιας του πολέμου και το ταξίδι στην μηχανή του χρόνου. Κι αυτό που ίσως σοκάρει περισσότερο τον θεατή, είναι τα διαλείμματα των ανθρώπινων θυμάτων, που γνωρίζουν καλά πως αύριο ίσως δε ξημερώσει παρ΄όλα αυτά παντρεύονται, γλεντούν, απολαμβάνουν κάθε στιγμή με πάθος σα να είναι η τελευταία τους.
Από τον Χρυσό Αλέξανδρο του 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, “Το Μακρινό Γάβγισμα των σκύλων” του Σίμον Λέρεν Βίλμοντ, στη “Δύναμη της Αλήθειας”. Από τον εσωτερικό χώρο και το άκουσμα των εκρήξεων, στο πεδίο της μάχης. Από τα πληγωμένα παιδιά, στους σκληροτράχηλους ενήλικες. Ένα παζλ που συμπληρώνεται εξαιρετικά και δημιουργεί την αίσθηση ένος κάδρου της ζοφερής πραγματικότητας της περιοχής. Πότε θα τελειώσει ο εφιάλτης; Κι όταν συμβεί αυτό, όσοι παραμείνουν ζωντανοί θα μπορέσουν άραγε να ξανακοιμηθούν όπως πριν;
Σε μία εποχή που οι νέοι εξοικειώνονται με τη βία από την παιδική ηλικία, ο Λόζνιτσα δημιουργεί μία έμμεση ασπίδα προστασίας, προσπαθώντας να ξορκίσει το κακό προβάλλοντας το. Κάτι σαν ομοιοπαθητική. Μέσα από φρικιαστικές εικόνες, μέσα από συνεχείς εκρήξεις. “Είναι δύσκολο να αλλάξει κανείς τη νοοτροπία ενός έθνους”. Κι είναι ευκολότερο αν επιδιώξεις αυτήν την αλλαγή να την καλλιεργήσεις μέσα από τη ψυχή των νέων. Όχι στα όπλα! Ναι στην επικοινωνία, τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, τον σεβασμό. Αυτά που μας ενώνουν είναι πολλά περισσότερα απ΄αυτά που μας χωρίζουν.
Το σχήμα του κύκλου έρχεται να ολοκληρώσει το έργο. Πρόσωπα μουτρωμένα, σκυθρωπά. Πρωταγωνιστές και “ηθοποιοί” που εναρμονίζονται με τον καιρό. Καμία διάθεση για εργασία. Όλα πια μοιάζουν με μία εξαντλητική ρουτίνα. Αναζητείς οξυγόνο, μία αχτίδα ηλίου, πουθενά. Μοιάζει σαν μία καλοστημένη φάρσα. “Χάθηκαν” στα αλήθεια ή στο πλαίσιο των γυρισμάτων; Ντοκιμαντέρ-πραγματικότητα ή μυθοπλασία; Έλα, παιδεύσου, αποφάσισε. Και στη συνέχεια αναζήτησε λίγο βαθύτερα τα αίτια …