Πρεμιέρα στην πλατφόρμα του Cinobο για τη “Χρονιά της Οργής” του Ράφα Ρούσο. Οι ταινίες από τη Λατινική Αμερική τις περισσότερες φορές προκαλούν το ενδιαφέρον μου. Ειδικά όταν μιλάμε για την Ουρουγουάη που πολλές ομοιότητες έχει με την πατρίδα μας Ελλάδα. Δεν πέρασαν πολλά χρόνια από την εξαιρετική “Δωδεκάχρονη Νύχτα” του Άλβαρο Μπρέχνερ που έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Επιστρέφουμε στην ίδια χρονική περίοδο. 1973 Μοντεβιδέο, η πρωτεύουσα τελεί υπό στρατιωτικό καθεστώς. Φυλακή, αποτρόπαια βασανιστήρια, δολοφονίες.
Ακολουθούμε τη διαδρομή δύο κωμικών ιδεολόγων που γράφουν σενάρια για μία τηλεοπτική εκπομπή και προσπαθούν να μείνουν πιστοί στις αξίες και τα ιδανικά τους και παράλληλα ενός γραναζιού του συστήματος που για να επιβιώσει είναι ικανός να εκτελέσει κάθε εντολή των ανωτέρων δίχως δεύτερη σκέψη. Όσο ο κλοιός σφίγγει η διοίκηση του καναλιού πιέζει για συμβιβασμούς. “Οι συγγραφείς είναι σαν χειρούργοι που δεν ανακατεύονται με το αίμα, είναι καταραμένοι”. Μέσα σε αυτή τη δίνη δεν λείπουν οι στιγμές που οι άνθρωποι χαμογελούν και δείχνουν πως έχουν ακόμα συναισθήματα (“Σου πάει πολύ η μοναξιά, ομόρφυνες”).
Η νέα τάξη πραγμάτων επιβάλλεται διά του φόβου. Απαιτεί “οριστικές λύσεις” σε διαφορετική περίπτωση προκύπτουν τυχαία – μοιραία ατυχήματα που ποτέ δε θα ερευνηθούν οι αιτίες τους σε βάθος. Μία πολύ σκοτεινή εποχή που κράτησε μέχρι το 1985. Τo πολιτικό σύστημα ουσιαστικά έχει καταρρεύσει. Η έννοια της ελευθερίας είναι πλέον ρευστή. Κρίνεται κατά το δοκούν. Κάθε τι που ενοχλεί, ό,τι θεωρείται απειλή ή ικανό να αφυπνίσει συνειδήσεις εξοντώνεται. Η καταστολή αποτελεί καθημερινό φαινόμενο στους δρόμους κι οι πολίτες αναζητούν μικρές ανάσες.
Το παιχνίδι της κάμερας από το κελί της φυλακής μέχρι το μαύρο χιούμορ και τη σάτιρα της εκπομπής ενώνει τα κομμάτια του παζλ. Σιγά σιγά τα Μέσα καταρρέουν, ο τύπος ελέγχεται… Οι αποστάσεις μικραίνουν, οι πορείες πλησιάζουν και τελικά οι διαδρομές των πρωταγωνιστών τέμνονται. Γίνεται ακόμα αναφορά στον σύνδεσμο με την Αμερική. “Η Χιλή, η Αργεντινή, η Παραγουάη κι η Ουρουγουάη είναι ασθενείς που χρειάζονται την ίδια συνταγή, καθώς υποφέρουν από την ίδια ασθένεια”. Μία ιστορική αναδρομή μας δείχνει ξεκάθαρα μέσα από τα γεγονότα ποια ήταν τελικά αυτή η συνταγή και πόσο επιτυχημένη ήταν.
Ο έρωτας κάνει την εμφάνισή του κι έρχεται να τραυματίσει. Οι προειδοποιήσεις δεν είναι αρκετές. Τα χρόνια περνούν. Οι δημοκρατικοί πολίτες αδυνατούν να πνίγουν στον φόβο τα δικαιώματά τους. Η έκρηξη μοιάζει θέμα χρόνου. Κάτι μέσα τους έχει σπάσει. Η διαμαρτυρία των υαλοκαθαριστήρων που έχει μείνει στην ιστορία με αφορμή το δημοψήφισμα του 1980 και την πανηγυρική νίκη του ΟΧΙ με 57%. Ήταν μόνο η αρχή για την ανατροπή που ολοκληρώθηκε με μεγάλους αγώνες πέντε χρόνια μετά.
Ο Πέπε Μουχίκα ήταν από τους πρωταγωνιστές. Σε αυτούς όμως συμπεριλαμβάνονται κι αρκετοί αφανείς ήρωες που δυστυχώς έπεσαν και τα ονόματά τους δεν έμειναν στην ιστορία. Αυτούς τιμάει ο Ρούσο με το έργο του. Το καταθέτει ως παρακαταθήκη, ως ένα κομμάτι της ιστορίας που πρέπει να γίνει γνώση και κρατήσει την μνήμη ζωντανή απέναντι στη λήθη σε χρόνια που βιώνουμε τον κίνδυνο της επιστροφής ανάλογων καταστάσεων (βλέπε Χιλή).
