Η ΕΜΦΥΛΗ ΒΙΑ. Από μια «ιδιωτική» υπόθεση, το πρόβλημα που περιστρέφεται γύρω από τη σχέση μεταξύ των φύλων, με τις πτυχές της απροκάλυπτης βίας, έχει επεκταθεί μέχρι την αμερικανική προεδρία. Στα μέσα μαζικής ενημέρωσης περνάει η αγανάκτηση επειδή η «υποκειμενική», η «βιωματική» πλευρά της βίαιης πράξης εξακολουθεί να χρησιμοποιείται για να καλύψει την ιστορική πραγματικότητα του φαινομένου.
Σήμερα η έμφυλη βία βρίσκεται στο επίκεντρο της δημόσιας, δικαστικής και πολιτικής συζήτησης. Συζητείται σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, στις εφημερίδες, εστιάζοντας σε γεγονότα -που δεν είναι καν πρόσφατα- και στις δίκες που ακολούθησαν. Η παθολογία ενός ατόμου, από είδηση, από «ιδιωτική» υπόθεση, ένα πρόβλημα που αφορά τις έμφυλες σχέσεις, με όλες τις πτυχές της έκδηλης βίας, έχει επεκταθεί σημαντικά, φτάνοντας μέχρι την προεδρία των ΗΠΑ, στο πρόσωπο του νεοεκλεγέντα Ντόναλντ Τραμπ.
Αναρωτήθηκα τι σχέση θα μπορούσε να υπάρχει μεταξύ γεγονότων που έχουν ως κοινό στοιχείο γυναίκες που δολοφονήθηκαν, βιάστηκαν, κακοποιήθηκαν σεξουαλικά, υποβλήθηκαν σε εξευτελιστικούς αστυνομικούς ελέγχους ή απλώς παρενοχλήθηκαν, αλλά που για πρώτη φορά υπερβαίνουν το απλό αίτημα για την προστασία των θυμάτων και την αυστηροποίηση των ποινών για τους δράστες.
Σκέφτομαι τη δίκη στην οποία ο Τραμπ κρίθηκε ένοχος για «σεξουαλική επίθεση» εναντίον της συγγραφέα Ζαν Κάρολ, η οποία αργότερα απολύθηκε από το περιοδικό Elle, το οποίο φαίνεται ότι έχασε πολλούς αναγνώστες και πολλές αναγνώστριες εξαιτίας αυτής της υπόθεσης. Σκέφτομαι και τις Βελγίδες που την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στην Piazza Duomo του Μιλάνου κακοποιήθηκαν από μια συμμορία, τις ακτιβίστριες της Extinction Rellion, Ultima Generazione, που τις συνάλαβαν μετά από μια ειρηνική διαδήλωση μπροστά στον βιομηχανικό όμιλο Leonardo στη Μπρέσια, και τις ανάγκασαν να γδυθούν και να κάνουν push-up, μια μορφή ελέγχου που επιφυλάχθηκε μόνο για αυτές και όχι για τους άνδρες.
Σκέφτομαι, επίσης, τις δύο δίκες, που επανήλθαν στο επίκεντρο της προσοχής των μέσων ενημέρωσης λόγω των αμφισβητήσιμων αποφάσεων με τις οποίες έκλεισαν πρόσφατα: την περίπτωση του επιχειρηματία Salvatore Montefusco, που πριν από δυόμισι χρόνια δολοφόνησε τη σύζυγό του και την κόρη της, και του οποίου το Δικαστήριο της Μόντενα μετέτρεψε την ποινή της ισόβιας κάθειρξης σε τριάντα χρόνια φυλάκιση, αναγνωρίζοντας ως ελαφρυντικό για τις πράξεις του: «ανθρωπίνως κατανοητούς λόγους». Και την περίπτωση του Alex Cotia που σκότωσε τον πατέρα του αφού υπήρξε μάρτυρας επί σειρά ετών της βίας εναντίον της μητέρας του, και ο οποίος αθωώθηκε κατόπιν έφεσης με την αιτιολογία της «νόμιμης αυτοάμυνας».
Το νέο στοιχείο και ο λόγος εξαιτίας του οποίου αναδεικνύεται σήμερα η βία – που για αιώνες παρέμεινε μέσα στο σπίτι, στην ιδιωτικότητα στην οποία η ανδρική κυριαρχία είχε περιορίσει τη σεξουαλικότητα, τις σχέσεις ζευγαριού, τους οικογενειακούς ρόλους – είναι ότι αυτοί που αποκαλύπτονται δημοσίως σήμερα είναι ανώτατοι θεσμοί, όπως τα Εφετεία, η Αστυνομία και, στην περίπτωση του Τραμπ, η Προεδρία αυτής που εξακολουθεί να είναι η κορυφαία δύναμη στον κόσμο.
Όλα όσα είχαν μείνει διφορούμενα και αδιανόητα σχετικά με τον στρεβλό δεσμό ανάμεσα στην αγάπη και την εξουσία στη σχέση μεταξύ των φύλων αποκαλύπτονται σε χώρους που μέχρι τώρα έμοιαζαν απομακρυσμένοι και απρόσβλητοι.
Το ότι ο σεξισμός, ή αν προτιμάτε η πατριαρχική κουλτούρα, ήταν πάντα παρούσα στην εξουσία και την δημόσια ζωή είναι μία από εκείνες τις «αόρατες αποδείξεις» που ακόμη περίμεναν να αναδυθούν στο επίπεδο του συνειδητού. Για να καταρρίψουν, ίσως, ένα τόσο μακροχρόνιο ταμπού που δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από τη βία κατά των γυναικών στην πιο άγρια και αρχαϊκή πτυχή της: την ανδρική εξουσία ζωής και θανάτου πάνω στο φύλο που θεωρήθηκε, και επομένως εξαιτίας αυτού υποδουλώθηκε, ως «κατώτερη φύση».
Στο βιβλίο του «Η ανδρική κυριαρχία» ο Pierre Bourdieu υπογραμμίζει το γεγονός ότι ο σεξισμός είναι εγγεγραμμένος στους θεσμούς αλλά και «στο σκοτάδι των σωμάτων»: «Ο διαχωρισμός μεταξύ των φύλων φαίνεται να εμπίπτει στην «τάξη των πραγμάτων», όπως λέγεται μερικές φορές όταν μιλάμε για το τι είναι το φυσιολογικό, το φυσικό, μέχρι του σημείου να γίνεται αναπόφευκτος. Είναι παρών, στην αντικειμενοποιημένη του μορφή, στα πράγματα (για παράδειγμα στο σπίτι, του οποίου τα μέρη είναι «φυλετικοποιημένα») σε όλο τον κοινωνικό κόσμο και, στην εσωτερικευμένη του μορφή, στα σώματα, στις συνήθειες των υποκειμένων, όπου λειτουργεί ως ένα σύστημα προτύπων, αντίληψης, σκέψης και δράσης».
Αν αναγνωρίσουμε την «αντικειμενική» διάσταση της ανδρικής αναπαράστασης του κόσμου, οι ρίζες της που θεωρούνται η «κανονικότητα» κάθε κοινωνικής τάξης – σήμερα που έχουν καταργηθεί τα όρια μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου – δεν μπορούν να διαχωριστούν από τις εμπειρίες, τις προκαταλήψεις, τα συναισθήματα και τις νοητικές κατασκευές, που συνοδεύουν τη βίαιη πράξη και οι οποίες, φαίνεται να εξηγούν, αυτομάτως, και την αιτία της.
Το εμμονικό και επώδυνο ταλάνισμα της «ζήλιας», λόγω της εγκατάλειψης από μια σύζυγο, μια ερωμένη, μια φίλη, ο «θυμός και το μίσος», καθώς και ο «φόβος» ενός παιδιού που επί σειρά ετών παρακολουθούσε τον βίαιο πατέρα του να βιαιοπραγεί εναντίον της μητέρας του, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι «ανθρωπίνως κατανοητά» και ότι μπορούν να παράγουν ένα «συναισθηματικό και υπαρξιακό μπλακ άουτ».
Ταυτοχρόνως, μπορεί κανείς να εκπλαγεί και να αγανακτήσει όταν ένα δικαστήριο μιλάει για τη συγκρουσιακή σχέση μέσα σε ένα ζευγάρι, για τις «ματαιώσεις» που υπέστη με τη σειρά του ένας βίαιος σύζυγος και να τις θεωρήσει «ελαφρυντικά» σε μια δίκη διπλής γυναικοκτονίας, όπως συνέβη στην περίπτωση του Salvatore Montefusco.
Όταν αρνούμαστε την πολυπλοκότητα, τις αμφισημίες, την στρεβλή σύνδεση αντικρουόμενων παθών, όπως εξουσία και αγάπη, επιθυμία και απόρριψη, που βρίσκονται στη ρίζα της χιλιετούς διάρκειας της ανδρικής κυριαρχίας, σημαίνει ότι αποφεύγουμε να συνειδητοποιήσουμε την πολύ ιδιαίτερη πτυχή τους, που είναι η σύγχυση με τις πιο οικείες ανθρώπινες εμπειρίες.
Αυτό που κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον των μμε και την αγανάκτηση που περνάει από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις φωνές πολλών ακροατριών και ακροατών του ραδιοφώνου είναι, και δικαίως, η χρήση που γίνεται, συνειδητά ή ασυνείδητα, της «υποκειμενικής», «βιωματικής» πτυχής της βίαιης πράξης για να καλύψει για άλλη μια φορά την ιστορική διάσταση ενός φαινομένου που ως τέτοιο, χωρίς να παραγνωρίζει την ατομική ευθύνη, μιλά για τη συνθήκη που προηγείται αυτής και την υπερβαίνει.
Από αυτό συνάγεται ότι δεν μπορεί να περιοριστεί ή να αποτραπεί η έμφυλη βία, με όποια μορφή και αν εκδηλώνεται, με την αυστηροποίηση των ποινών, αλλά με μια εκπαιδευτική διαδικασία που θα εμπλέκει το σχολείο, ξεκινώντας από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όλες τις βασικές κοινωνικές δομές, πολιτικές, πολιτισμικές, οικονομικές, δικαστικές καθώς και τα μμε.
πηγή: ilmanifesto.it
