Ενοχλούνται κάποιοι σφόδρα από την αναθηματική πλάκα που τοποθετήθηκε το 2016 από την τότε δημοτική αρχή Μπουτάρη στο Δήμο Θεσσαλονίκης και με την οποία αποτίεται φόρος τιμής “στη μνήμη των μαχητών του ΕΛΑΣ που απελευθέρωσαν τη Θεσσαλονίκη από τα Ναζιστικά στρατεύματα κατοχής στις 30 Οκτωβρίου 1944”, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στη στήλη.
Τα προηγούμενα χρόνια κάποια άγνωστα ακροδεξιά στοιχεία, καλυπτόμενα από το σκοτάδι, βανδάλισαν αρκετές φορές την αναθηματική στήλη, μουτζουρώνοντάς την. Με πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυτές της 2-12-2018 όταν πέταξαν μαύρη μπογιά, ενώ το ίδιο διάστημα οι ίδιοι ή ομοϊδεάτες τους βανδάλιζαν την είσοδο της οικίας του τότε δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη γράφοντας με κόκκινη μπογιά τη λέξη “προδότης”.
Οι βανδαλισμοί επαναλήφθηκαν δύο φορές την επόμενη χρονιά. Τη μία, στις 27 Οκτωβρίου 2019, παραμονή της εθνικής επετείου του ΟΧΙ στο φασισμό όταν πάλι “άγνωστοι” μουτζούρωσαν την αναμνηστική πλάκα. Και την άλλη, μια εβδομάδα αργότερα, στις 3 Νοεμβρίου 2019, όταν έσβησαν με μαύρη μπογιά το κείμενο που αναγράφεται στην αναθηματική στήλη, γράφοντας από πάνω τις βρισιές “προδότες” και “ανιστόρητοι”.
Ακολούθησαν στην πολεμική κατά της πλάκας κάποιοι συνταξιούχοι οι οποίοι τα προηγούμενα χρόνια ασχολούνταν με την πολεμική κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών, παίρνοντας μάλιστα μέρος και ως ομιλητές στις θορυβώδεις συγκεντρώσεις που διοργανώνονταν και στις οποίες χαρακτηρίζονταν συλλήβδην ως “προδότες” όσοι τη θεωρούσαν ως ιδιαίτερα επωφελή για τα εθνικά μας συμφέροντα συμφωνία. Τώρα που το σύνολο σχεδόν των πολιτικών δυνάμεων της χώρας έχουν αναγνωρίσει την αναγκαιότητα εκείνης της συμφωνίας, οι ίδιοι άνθρωποι αποφάσισαν να στρέψουν αλλού το ενδιαφέρον τους.
Στο στόχαστρό τους τη φορά αυτή μπήκε η αναθηματική στήλη με την οποία τιμώνται, έστω καθυστερημένα οι αντάρτες του ΕΛΑΣ που με τις μάχες που έδωσαν στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης συνέβαλαν ώστε να έλθει μια ώρα νωρίτερα η απελευθέρωση της πόλης από τα χιτλερικά στρατεύματα της Βέρμαχτ. Αλλά επίσης και για το γεγονός ότι με τις ένοπλες παρεμβάσεις τους, βοήθησαν στην αποτροπή των σχεδίων των κατακτητών να ανατινάξουν τις βασικές υποδομές της πόλης (ηλεκτρική εταιρεία, ύδρευση, μύλοι Αλλατίνι, σιδηροδρομικός σταθμός), καθώς αυτές ήταν υπονομευμένες με μεγάλες ποσότητες εκρηκτικών.
Τέλος, τη σκυτάλη της πολεμικής κατά της αναθηματικής στήλης ανέλαβε ακροδεξιός δημοτικός σύμβουλος ο οποίος τελευταία απειλεί ότι εφόσον η πλάκα δεν αφαιρέθηκε μέχρι τώρα από τον δήμαρχο Κων. Ζέρβα θα πάει ο ίδιος να την γκρεμίσει!
“Βγάζουν σπυράκια ακούγοντας για ΕΛΑΣ και Αντίσταση”
Τι τους ενοχλεί στην αναθηματική στήλη; Όπως διαβάζουμε σε κείμενα που κατά καιρούς διακινούν, δύο πράγματα αποτελούν γι’ αυτούς κόκκινο πανί: Το πρώτο, η αναφορά στους αντάρτες του ΕΛΑΣ και το δεύτερο ο χαρακτηρισμός ως Ναζιστικών των στρατευμάτων κατοχής. Αλλά, πως να το κάνουμε. Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ με τις μάχες που έδωσαν στο Δερβένι, στο Σέδες, στο Φοίνικα, με τα σαμποτάζ κατά των εχθρικών αμαξοστοιχιών, τις ανατινάξεις γεφυριών και στρατηγικής σημασίας κόμβων, αλλά επίσης με τις πράξεις αντίστασης των δυνάμεων του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ, ήταν αυτές που βοήθησαν αποφασιστικά ώστε να έλθει μια ώρα αρχύτερα η ώρα της λευτεριάς στην υπόδουλη από τους Ναζί Μακεδονία.
Ας ανοίξουν κανένα βιβλίο για να διαβάσουν τι έγραψαν για την αποχώρηση των Γερμανών και την είσοδο του ΕΛΑΣ στην πόλη κάποιοι από τους μεγάλους των γραμμάτων της Θεσσαλονίκης όπως ο Γιώργος Βαφόπουλος, ο Νίκος Μπακόλας, ο Γιώργος Ιωάννου, ο Περικλής Σφυρίδης, ο Κώστας Τομανάς και τόσοι άλλοι.
Παραχάραξη και διαστρέβλωση
Οι πολέμιοι της αναμνηστικής πλάκας στη μνήμη των νεκρών του αντιφασιστικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, παραχαράσσοντας και διαστρεβλώνοντας την ιστορία, ισχυρίζονται ότι “η εν λόγω αναθηματική πλάκα επιτελεί διχαστικό ρόλο μέσω φαιάς κομματικής προπαγάνδας. Για όσους γνωρίζουν την ιστορία αναδύει μνήμες της Κατοχής τότε που ο ΕΛΑΣ επιτέθηκε και φρόντισε να διαλύσει όλες τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, με την επιδίωξη να καταλάβει βιαίως δια των όπλων την εξουσία”.
Ποιες άραγε ήταν στη Μακεδονία “οι άλλες αντιστασιακές οργανώσεις”; Καθώς, όπως οι πάντες γνωρίζουν, εκτός από την αμφιλεγόμενη, όπως τη χαρακτήρισε ο καθηγητής Γιάννης Κολιόπουλος, δράση της ΠΑΟ, που αυτοδιαλύθηκε στις αρχές του 1944 και ένα τμήμα της από τους Κισά Μπατζάκ, Μιχάλαγα, Κων. Παπαδόπουλο κ.α. εξοπλίστηκε από τους Γερμανούς, δεν υπήρξε άλλη πλην του ΕΛΑΣ σοβαρή αντιστασιακή δύναμη στην περιοχή. Και ο ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα που είχε αρχίσει να οργανώνεται στη Θεσσαλονίκη προς τα τέλη της κατοχής, μικρές μόνο δυνάμεις διέθετε, ενώ η εφημερίδα “Φωνή της Ελλάδος” που εκδίδονταν από τον ΕΔΕΣ Μακεδονίας, αναγνωρίζοντας ποιοι ήταν εκείνοι που συνέβαλαν στην απελευθέρωση, έγραφε την 1η Νοεμβρίου 1944: “Οι Γερμανοί κάτω από τη συνεχή πίεση επάνω τους που εξαπέλυσε ο ΕΛΑΣ, αναγκάστηκαν από τις πρώτες πρωϊνές ώρες της 30-10-44 να επιταχύνουν την φευγάλα τους και στις 3 το απόγευμα η Θεσσαλονίκη είχε ξεκαθαριστεί ολότελα και από το τελευταίο ίχνος των Ναζίδων”.
Και φυσικά θέλουμε να πιστεύουμε ότι στις “άλλες αντιστασιακές οργανώσεις” δεν συμπεριλαμβάνουν τις προδοτικές ορδές των ταγμάτων ασφαλείας του Δάγκουλα, του ΕΕΣ, του Πούλου, του Κισά-Μπατζάκ, του Βήχου, του Κολάρα και των άλλων εξοπλισμένων από τους κατακτητές συμμοριών που σκόρπισαν το θάνατο και βύθισαν στο πένθος χιλιάδες οικογένειες στη Βόρεια Ελλάδα.
Και κάτι τελευταίο: Αυτοί που επιτίθενται κατά της αναθηματικής στήλης, ασκούν το τελευταίο διάστημα έντονες πιέσεις στην κυβέρνηση Μητσοτάκη (υπουργεία Εσωτερικών, Μακεδονίας-Θράκης, Αποκεντρωμένη Διοίκηση κ.α.) αλλά και στη διοίκηση του Δήμου Θεσσαλονίκης, ζητώντας να αφαιρεθεί η αναμνηστική πλάκα και στη θέση της να τοποθετηθεί άλλη. Στην οποία δεν θα υπάρχει η παραμικρή αναφορά στους αντάρτες του ΕΛΑΣ, στην Εθνική Αντίσταση και στα Ναζιστικά στρατεύματα, αλλά γενικά και αόριστα θα γίνεται μνεία στην “απελευθέρωση από τα γερμανικά στρατεύματα”.
Με τον τρόπο τους, είναι σα να ρίχνουν κι αυτοί μαύρη μπογιά όχι μόνο στην αναθηματική στήλη αλλά και σ’ αυτή την ίδια τη νεότερη ιστορία της Θεσσαλονίκης. Η απελευθέρωση της οποίας από τα Ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, ύστερα από την είσοδο των ανταρτικών δυνάμεων του ΕΛΑΣ και τις μάχες που έδωσε γύρω από την πόλη, έχει γραφεί με χρυσά γράμματα στις Δέλτους των πιο λαμπρών γεγονότων της.
*Ο Σπύρος Κουζινόπουλος είναι δημοσιογράφος-ιστορικός ερευνητής, πρώην Γενικός Διευθυντής του Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων
