Θα εστιάσω σε δύο στιγμιότυπα που έζησα τις προηγούμενες μέρες:
Το βράδυ της Πέμπτης παρουσιάστηκε η μελέτη του πανεπιστημιακού Λεωνίδα Οικονόμου «Στέλιος Καζαντζίδης, Τραύμα και συμβολική θεραπεία στο λαϊκό τραγούδι» (εκδ. Πατάκη). Γνήσια λαϊκά φαινόμενα, στην απόσταση του χρόνου μπαίνουν στο εργαστήρι της επιστημονικής παρατήρησης και χαρτογράφησης. Δικαίωση, μιας και αφορούσαν και αφορούν τεράστιο μέρος του κόσμου. Αμηχανία συνάμα για το γεγονός πως ένα λαϊκό φαινόμενο ή συμβάν έχει χρηστικότητα στο χρόνο και τον χώρο του και δεν χρειάζεται πάντα την εκ των υστέρων θεωρητική του φωταγώγηση. Η λεπτομέρεια είναι πως η παρουσίαση έγινε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (στον Πολυχώρο της Μουσικής Βιβλιοθήκης του συλλόγου «Οι φίλοι της Μουσικής»). Και είχε τουλάχιστον μια ανάποδη ανάγνωση το γεγονός πως στον ακαδημαϊκό χώρο ακούστηκαν live τραγούδια ως μέρος της παρουσίασης όπως το «Μακάρι να Πεθάνω» ή η «Μανόλια» από τους λαϊκούς τραγουδιστές Σοφία Παπάζογλου- Δημήτρης Κοντογιάννη και τον συγγραφέα Θωμά Κοροβίνη. Το λαϊκό μοιάζει στην εποχή μας να χάνει τον βιότοπό του οριστικά, δηλαδή τα νυχτερινά κέντρα, και να επιστρέφει «αποκαθαρμένο» είτε ως πεδίο έρευνας, είτε ως πεδίο νέων προσεγγίσεων σε μικρά ταβερνεία χωρίς μικρόφωνο από μια νέα πολύ διαβασμένη γενιά μουσικών. Δεν ξέρω αν οι δύο οπτικές είναι ικανές να φανερώσουν την αξία και την συμβολή του. Ξέρω πως απομακρυνόμαστε από την εποχή που το Τραγούδι ήταν κύριο μέρος της ζωής.
Το βράδυ της Παρασκευής, αργά, πήγα στο Teatro στις Τζιτζιφιές. Εδώ τραγουδάει η εξαιρετική Πάολα και ο πολύ σωστός τεχνικά Κωνσταντίνος Αργυρός. Με ενδιαφέρουν και οι δύο. Κυρίως η πρώτη, που έχω ξαναγράψει, πως είναι αρκετά άτυχη στο κομμάτι του ρεπερτορίου, αφού δεν στερείται τίποτε από τα χαρακτηριστικά που κάνουν μια σημαντική και σωστή ερμηνεύτρια. Την Παρασκευή ήταν στο κοινό η τραγουδίστρια-performer-μίμος Ματούλα Ζαμάνη. Για τέταρτη φορά. Aνέβηκε στο stage μετά από πρόσκληση των δύο συναδέλφων της και μια μιάμιση ώρα είπε μαζί τους τραγούδια. Καταλαβαίνω πως υπάρχει μια τάση που θέλει το το λαϊκό ως μέρος μιας cult μυθολογίας. Μέρος των λεγόμενων έντεχνων συχνά παριστάνουν τους ξεναγούς του έντεχνου κοινού στο δάσος των «σκυλάδων» είτε με διασκευές, είτε με συμπράξεις. Μια τάση απενοχοποίησης που είχε ληξιαρχική πράξη γέννησης τις συναυλίες του περιοδικού Ντέφι στον Λυκαβηττό πριν 30 χρόνια, την συνέργεια των Ξυδάκη- Ρασούλη για μια περίπου πενταετία και με δίσκο ορόσημο την περίφημη Εκδίκηση της Γυφτιάς, την αναβίωση του Ρεμπέτικου και του λαϊκού την δεκαετία του 80 από κομπανίες στις οποίες συχνά συμμετείχαν άνθρωποι όχι λαϊκοί αλλά με βαθιά γνώση. Για περίπου μια δεκαετία, το αίτημα ήταν ζωντανό, αναγκαίο. Τηρούνταν όμως οι όροι της Μουσικής, το κοινό ακόμη διατηρούσε κριτήρια, υπήρχαν δισκογραφικές ως φορείς συνεκτικοί, βοηθούσε ίσως το γεγονός πως ζούσε ο Καζαντζίδης ή ο Στράτος και άρα ο πήχης ήταν ψηλά. Αδιόρατα, αλλά με αυστηρό ακόμη τρόπο.
Τα 90s και τα 00s, ρευστοποίησαν το μουσικό τοπίο. Ο καθένας έκανε αυτό που ήθελε. Συχνά στις μέρες μας, αστείοι καλλιτέχνες δοκιμάζουν να πειραματιστούν πάνω στον πλούτο του 20ου αιώνα, στο μικρασιάτικο, στο προπολεμικό αστικό, το ελαφρό, το λαϊκό του 60. Η πληροφορία, το Ίντερνετ, τα free press, το Μετρό, έκαναν ενιαία την ζωή. Το κοινό επικοινωνεί, ανοίγει πολλαπλούς φακέλους των επιλογών του χωρίς να στέκεται με προσοχή σε κάθε ένα πράγμα. Η τελετουργία της ακρόασης έχει αντικατασταθεί από την προσομοίωση της μουσικής επιλογής. Τα έντεχνο κατέρρευσε -ως ταξινόμηση- μαζί με το λαϊκό. Καρπός όλων αυτών είναι η εικόνα της Ματούλας Ζαμάνη που τραγουδάει Φοίβο στο κοινό του Θεάτρου Βράχων. Και της Πάολας που τραγουδάει το «Μένουμε Εκτός» στο κοινό της Παραλίας. Μοιραία, οι δύο θα συναντιόντουσαν, έστω και με την μορφή της αυθόρμητης επαναλαμβανόμενης φιλικής σύμπραξης. Και με την μελαγχολική σκέψη πώς θα αντιδρούσε άραγε το κοινό της Ζαμάνη αν η Πάολα ανέβαινε και τραγουδούσε πλάι της για μιάμιση ώρα σε συναυλία του Θανάση Παπακωνσταντίνου.
πηγή: Τα Νέα