Η Κολομβία, το Εκουαδόρ και η Χιλή εμφανίζουν, προσφάτως, σχετικά παρόμοιες πολιτικές διαδικασίες. Οι κυβερνήσεις της νεοφιλελεύθερης δεξιάς βρέθηκαν αντιμέτωπες με μεγάλες, μακράς διάρκειας λαϊκές εξεγέρσεις, οι οποίες άνοιξαν ρωγμές στην κυριαρχία και έθεσαν υπό έλεγχο την κυβερνησιμότητά τους. Το πολιτικό σύστημα απάντησε διοχετεύοντας τη διαμάχη στο θεσμικό επίπεδο, με την έγκριση και τον ενθουσιασμό της αριστεράς.
Κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων ενισχύθηκαν οι οργανώσεις βάσης και δημιουργήθηκαν νέες. Στη Χιλή, την εποχή της εμφάνισης της πανδημίας, υπήρχαν περισσότερες από 200 τοπικές συνελεύσεις και πάνω από 500 κοινοτικές συνελεύσεις στο Σαντιάγο. Στο Εκουαδόρ, δημιουργήθηκε ένα κοινοβούλιο των ιθαγενών και κοινωνικά κινήματα, με περισσότερες από 200 οργανώσεις. Στην Κολομβία δεκάδες «σημεία αντίστασης», ελεύθερα εδάφη όπου οικοδομήθηκαν νέες κοινωνικές σχέσεις.
Τα αποτελέσματα της επιλογής να ακολουθούμε την οδό των θεσμών γίνονται συνήθως ορατά λίγο καιρό μετά τη λήψη αυτής της απόφασης, όταν η δύναμη των εξεγέρσεων αρχίζει να φθείρεται και δεν έχουν απομείνει σχεδόν καθόλου οργανώσεις βάσης. Το κοινοβούλιο των ιθαγενών στο Εκουαδόρ δεν λειτουργεί πλέον. Οι συνελεύσεις της Χιλής έχουν αποδυναμωθεί, τόσο σε αριθμούς όσο και σε συμμετοχές. Το ίδιο συμβαίνει και στην Κολομβία.
Η περίπτωση της Χιλής είναι η πιο δραματική, αφού όλη η δύναμη της εξέγερσης εξουδετερώθηκε σύντομα με την υπογραφή της συμφωνίας για ένα νέο Σύνταγμα, παρόλο που γνωρίζουμε ότι ο απώτερος στόχος ήταν ακριβώς αυτός, να απομακρυνθούν οι άνθρωποι από τους δρόμους, η κύρια απειλή για την κυριαρχία των οικονομικών και πολιτικών ελίτ.
Η Χιλή είναι η μόνη από τις τρεις χώρες όπου η εκλογική διαδικασία ευνόησε την επιτυχία αυτού που δήλωνε ότι ήθελε να εκπροσωπήσει την εξέγερση, του σημερινού προέδρου Γκάμπριελ Μπόριτς. Τι περισσότερο θα μπορούσε να ζητήσει κανείς; Ο Γκάμπριελ Μπόριτς είναι ένας νέος άνδρας που είχε συμμετάσχει ενεργά στο φοιτητικό κίνημα και ανήκει στη «νέα» αριστερά η οποία συσπειρώθηκε γύρω από το Apruebo Dignidad! *
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη απογοήτευση που μπορούσε να διανοηθεί κανείς, για όσους στοιχημάτιζαν σε μια αλλαγή που έγινε από τα πάνω στον απόηχο των κινητοποιήσεων. Ήταν ο ίδιος ο Μπόριτς που υπέγραψε το σύμφωνο με τη δεξιά και το κέντρο, με την πολιτική τάξη των ελίτ, για τη σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης. Ήταν αυτός που είπε επανειλημμένα ότι τα πράγματα θα άλλαζαν με την κυβέρνησή του και υποσχέθηκε να αποστρατικοποιήσει την περιοχή των Μαπούτσε, το Wall Mapu.
Μόλις δύο μήνες μετά την ανάληψη της προεδρίας, κήρυξε καθεστώς εξαίρεσης σε αυτές τις περιοχές. Ακριβώς όπως έκανε ο Sebastián Piñera, ο δεξιός πρόεδρος που τον μίσησε η μισή Χιλή. Ακριβώς όπως όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης – φυσικά – αυτής του καθεστώτος Πινοσέτ.
Το καθεστώς εξαίρεσης στρέφεται ενάντια στον ακτιβισμό των Μαπούτσε που επιχειρούν την ανάκτηση των γαιών και σαμποτάρουν τις εταιρείες εξόρυξης που καταστρέφουν τη Μητέρα Γη. Ειδικότερα, ενάντια στην Αντίσταση Mapuche Lavkenche (RML), τον Συντονισμό Arauco-Malleco (CAM) και την Εθνική Απελευθέρωση των Mapuche (LNM), καθώς και ενάντια στις αυτόνομες οργανώσεις τοπικής αντίστασης.
Η στρατιωτική κατοχή της Araucanía (της Χιλιανής Παταγονίας, Wall Mapu για τους Mapuche) ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των φορτηγατζήδων και των ιδιοκτητών γης. Για τον Héctor Llaitul, διευθυντή του CAM, «είναι η πλήρης έκφραση της στρατιωτικής δικτατορίας την οποία εμείς οι Mapuche υφιστάμεθα ανέκαθεν». Το RML, από την πλευρά του, πιστεύει ότι ο Μπόριτς «άφησε τις νέες κατασταλτικές πολιτικές στα χέρια του Σοσιαλιστικού Κόμματος, με την υποστήριξη του οργανωμένου εγκλήματος».
Μπορούμε μόνο να προσθέσουμε ότι η οικονομική πολιτική έχει παραδοθεί σε έναν από τους βασικούς υπερασπιστές του νεοφιλελευθερισμού και της οικονομικής ορθοδοξίας, τον Mario Marcel. Δεν θα υπάρξουν αλλαγές. Μόνο κάποιος καλλωπισμός. Σύμφωνα με ορισμένες δημοσκοπήσεις, η δημοτικότητα του Μπόριτς έχει πέσει κατακόρυφα: το 57% τον αποδοκιμάζει, μόλις δύο μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του.
Αυτό που συμβαίνει στη Χιλή δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο Εκουαδόρ, ακόμη κι αν την προεδρία κέρδισε ο Γκιγιέρμο Λάσο, ένας εκπρόσωπος της δεξιάς. Δυστυχώς, ακόμη και στην Κολομβία, το κοινωνικό κίνημα εγκλωβίστηκε στις κάλπες με αποτέλεσμα να αποδυναμωθούν οι συλλογικότητες που είχε στα αστικά κέντρα.
Στο παραπάνω βίντεο, η διαμαρτυρία, έξω από το νοσοκομείο της πόλης Villarica στη Χιλή, των μελών της οικογένειας και των συντρόφων του Ulises Eloy Alarcón Manquepan, 33 ετών, πατέρα δύο παιδιών. Δολοφονήθηκε μπροστά στα μάτια της μητέρας του, τις πρώτες μέρες του Ιουνίου, επειδή αγωνιζόταν για την ανάκτηση της γης της οικογένειάς του ενάντια στην κερδοσκοπία.
Μερικοί στοχασμοί
Πρώτος: η εκλογική πολιτική εξαρτάται πολύ περισσότερο από το μάρκετινγκ παρά από τα προγράμματα και τις προτάσεις. Όπως ο καταναλωτισμός είναι μια ανθρωπολογική μετάλλαξη (Παζολίνι), έτσι και το εκλογικό μάρκετινγκ αναδιαμορφώνει από πάνω προς τα κάτω πολιτικούς χάρτες και συμπεριφορές.
Δεύτερος: η εξουσία, η πραγματική εξουσία, δεν γεννιέται από τις δημοσκοπήσεις και δεν βρίσκεται στα κοινοβούλια ή τις κυβερνήσεις, αλλά βρίσκεται μακριά από τη δημόσια ορατότητα, στο υπερσυγκεντρωμένο χρηματοοικονομικό κεφάλαιο, στο αόρατο 1% του πληθυσμού που ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης, τις ένοπλες και αστυνομικές δυνάμεις, τις κυβερνήσεις σε όλα τα επίπεδα και, κυρίως, τις παράνομες ναρκοπαραστρατιωτικές ομάδες που αναδιαμορφώνουν τον κόσμο.
Τρίτος: οι εκλεγμένες κυβερνήσεις δεν μπορούν -στην υποθετική περίπτωση που θα ήθελαν να δοκιμάσουν- να αγγίξουν τα συμφέροντα των πραγματικών δυνάμεων και των ισχυρών. Αυτοί είναι θωρακισμένοι πίσω από διάφορους στρατούς, κρατικούς και ιδιωτικούς, πίσω από ένα αδιαφανές δικαστικό σύστημα και πίσω από τα μεγάλα ΜΜΕ.
Τέταρτος: το θέμα είναι να ακολουθήσουμε άλλους δρόμους, όχι να επιμείνουμε σε αυτούς που ήδη γνωρίζουμε ότι οδηγούν μόνο στην εκ νέου νομιμοποίηση του υπάρχοντος και στην αποδυνάμωση άλλων κόσμων που γεννιούνται. Να μην ανταγωνιζόμαστε-διεκδικούμε την εξουσία τους (ούτε τη δική τους διαχείριση της υγείας, τα μέσα επικοινωνίας τους, την εκπαίδευσή τους).
Το θέμα είναι να δημιουργήσουμε τα δικά μας. Και να τα υπερασπιστούμε.
* πολιτικός συνασπισμός που δημιουργήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021 από το Frente Amplio και το Chile Digno, τον οποίο επιδίωξαν κυρίως τα δύο μεγάλα κόμματα αυτών των συνασπισμών, το Κομμουνιστικό Κόμμα και το Convergencia Social, στα οποία στη συνέχεια προσχώρησαν μια σειρά άλλων οργανώσεων και κινημάτων» [από τη Wikipedia ]
