Η επέτειος της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τα στρατεύματα κατοχής των Γερμανών και των Ελλήνων συνεργατών τους πριν από 79 χρόνια είναι μια καλή αφορμή για να θυμηθούμε αυτούς για τους οποίους «στην ιστορία λίγες γραμμές μονάχα βρίσκονται»: Τους Γερμανούς αντιφασίστες στρατιώτες.
Ανάμεσα στις οργανώσεις με τις οποίες συνεργάστηκε το Ε.Α.Μ. Θεσσαλονίκης βρίσκεται και ο «Γερμανικός Αντιφασιστικός Μαχητικός Σύνδεσμος» που ιδρύθηκε στην πόλη ήδη από το 1941 με μέλη αξιωματικούς και στρατιώτες του στρατού κατοχής (τα στοιχεία τα αντλούμε από το βιβλίο «Ο φόρος του αίματος στην κατοχική Θεσσαλονίκη», Βασίλης Κ. Γούναρης, Πέτρος Παπαπολυβίου, εκδόσεις Παρατηρητής).
Η υπόγεια δράση της οργάνωσης αφορούσε κυρίως στη διενέργεια αντιφασιστικής και αντιπολεμικής προπαγάνδας και στην ανθρωπιστική ενίσχυση του υπόδουλου πληθυσμού. Βασικοί σύνδεσμοι των Γερμανών αντιφασιστών στρατιωτών με το Ε.Α.Μ. και την Ομάδα Μεραρχιών Μακεδονίας του Ε.Λ.Α.Σ. ήταν ο τοπογράφος Σταύρος Δημητράκος που εκτελέστηκε στον Εμφύλιο και ο αδερφός του, Γιώργος.
Δώδεκα μέλη του «Γερμανικού Αντιφασιστικού Μαχητικού Σύνδεσμου» λιποτάκτησαν από τον γερμανικό στρατό και παρέμειναν στη Θεσσαλονίκη, μετά την απελευθέρωση. Σχημάτισαν την επιτροπή «Ελεύθερη Γερμανία» και βοήθησαν στις πρώτες προσπάθειες μεταπολεμικής ανασυγκρότησης, αφού σχεδόν όλοι ήταν επιστήμονες. Καθοδηγητής της οργάνωσης ήταν ο ταγματάρχης Georg Eckert, διοικητής του Μετεωρολογικού Σταθμού και δρ Εθνολογίας- Λαογραφίας.
Στον γερμανικό στρατό δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αυτομόλησαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και πέρασαν στις τάξεις της Αντίστασης στις κατεχόμενες χώρες.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Erik Eberhard («Γερμανοί αντιφασίστες στις τάξεις του Ε.Λ.Α.Σ», στον συλλογικό τόμο «Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα», εκδόσεις Βιβλιόραμα) από το 1939 μέχρι το 1945 τα γερμανικά στρατοδικεία εκδίκασαν περίπου τρία εκατομμύρια υποθέσεις υπονόμευσης της αμυντικής ισχύος, ανυπακοής και εσχάτης προδοσίας.
Από τους 35.000 στρατιώτες της Βέρμαχτ που βρέθηκαν ένοχοι για λιποταξία το 65% εκτελέστηκε σε θάνατο. Από αυτές της περίπου 23.000 θανατικές καταδίκες εκτελέστηκαν πάνω από 15.000. Οι αριθμοί είναι μόνο ενδεικτικοί για την έκταση της λιποταξίας στη Βέρμαχτ αφού είναι λογικό πολλοί λιποτάκτες να διέφυγαν τη σύλληψη.
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, περίπου 1.000 Γερμανοί στρατιώτες αυτομόλησαν στον Ε.Λ.Α.Σ. Γνωρίζουμε ότι περίπου 200 στρατιώτες που επιχείρησαν να αυτομολήσουν ή αντιτάχθηκαν στους ναζί τουφεκίστηκαν από τη Βέρμαχτ ή τα SS, ενώ υπάρχουν μαρτυρίες και για εν κρυπτώ εκτελέσεις είτε από Γερμανούς είτε από Έλληνες συνεργάτες τους.
Η πλειοψηφία αυτών που αυτομόλησαν υπήρξαν μέλη και συμπαθούντες του εργατικού κινήματος. Στην Ελλάδα η αντίσταση των Γερμανών στρατιωτών στο ναζισμό ήταν ισχυρότερη στις τάξεις των «πειθαρχικών ταγμάτων 999».
Τα τάγματα αυτά, συνολικά 30, συγκροτήθηκαν στα μέσα του 1942 και επανδρώθηκαν με 28.000 στρατιώτες που είχαν κριθεί παλαιότερα «ανάξιοι να υπηρετήσουν», κυρίως για πολιτικούς λόγους.
Ωστόσο, ακόμη και στην επίλεκτη 117 Ορεινή Μεραρχία είχαν σημειωθεί αυτομολήσεις. Τα σχέδια όμως για μια γενικευμένη εξέγερση των μονάδων αυτών ματαιώθηκαν όταν οι έξι επικεφαλής της συνωμοσίας καταδικάστηκαν από συστρατιώτες τους και εκτελέστηκαν στις 6 Ιουνίου 1944 στην κοίτη ενός χειμάρρου κοντά στη σιδηροδρομική γέφυρα της Αμαλιάδας. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες ήταν και ο Χέρμαν Μπόντε, πρώην κομμουνιστής δημοτικός σύμβουλος στο Μπρασυνσβαϊχ, ο οποίος απολάμβανε μεγάλης εκτίμησης από τους συστρατιώτες του.
Δύο μονάδες αυτόμολων από τα τάγματα 999 συγκροτήθηκαν στη Μακεδονία, η μία με δύναμη 35 ανδρών κοντά στη Νιγρίτα και η δεύτερη ήταν λίγο μεγαλύτερη και αναπτύχθηκε βόρεια της Θεσσαλονίκης. Και οι δύο αυτές ομάδες ενεπλάκησαν στο πλευρό του Ε.Λ.Α.Σ. σε συγκρούσεις με τους αποχωρούντες Γερμανούς. Την 1η Νοεμβρίου 1944 συμμετείχαν μαζί με τους αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. στην θριαμβευτική είσοδο στη Θεσσαλονίκη και τρεις μέρες αργότερα πολέμησαν στη μάχη του Κιλκίς με τον Ε.Λ.Α.Σ. εναντίον των ένοπλων δοσιλογικών σωμάτων.
Μετά την απελευθέρωση οι Βρετανοί απαίτησαν να τους παραδοθούν όλοι οι Γερμανοί που βρίσκονταν στις αντάρτικες ομάδες στην Ελλάδα είτε ως μαχητές είτε ως αιχμάλωτοι. Ο Ε.Λ.Α.Σ. έθεσε τους Γερμανούς που βρίσκονταν στις τάξεις του μπροστά στο δίλημμα είτε να παραδοθούν στους Άγγλους είτε να οδηγηθούν στα σύνορα και να διαφύγουν στη Γιουγκοσλαβία και στη Βουλγαρία. Οι περισσότεροι επέλεξαν να παραδοθούν στους Βρετανούς οι οποίοι τους μετέφεραν σε στρατόπεδα αιχμαλώτων στην Αίγυπτο. Εκεί λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων είχαν κατά κανόνα χειρότερη μεταχείριση από εκείνη των πρώην αξιωματικών τους.
