Ένας από τους βασικούς άξονες προσαρμογής μιας πόλης στην κλιματική κρίση και στις αρχές της κλιματικής ουδετερότητας και αστικής ανθεκτικότητας είναι η δραστική μείωση της χρήσης των ΙΧ αυτοκινήτων και η αντικατάσταση τους με σύγχρονα και ασφαλή Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, με περιπατητικές διαδρομές και δίκτυο ποδηλατοδρόμων.
Παρά τις δημόσιες δηλώσεις υιοθέτησης των παραπάνω αρχών, στη Θεσσαλονίκη φαίνεται πως ακόμα και σήμερα ακολουθούνται πολιτικές που βρίσκονται στην αντίπερα όχθη. Η καθυστερημένη ολοκλήρωση της βασικής γραμμής του Μετρό, η διαχρονική εγκατάλειψη των αστικών λεωφορείων και η έναρξη της κατασκευής της υπερυψωμένης ταχείας λεωφόρου (FlyOver) επιβεβαιώνουν αυτή τη διαπίστωση. Μπορεί λίγες ημέρες πριν τη δημοσίευση της έρευνάς μας να εγκαινιάστηκε η κεντρική γραμμή του Μετρό Θεσσαλονίκης, 18 χρόνια μετά την έναρξη κατασκευής της, ωστόσο η νέα αυτή γραμμή εξυπηρετεί ένα μικρό μέρος της πόλης. Οι δυτικές της συνοικίες, εκεί όπου ζουν χιλιάδες εργαζόμενοι/ες, δεν προβλέπεται να συνδεθούν με το Μετρό για τις επόμενες δεκαετίες.
Την ώρα που στην Ευρώπη εφαρμόζεται αποτελεσματικά το σχέδιο για δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς παντού και για ήπιες μετακινήσεις με τα πόδια και το ποδήλατο, στη Θεσσαλονίκη κατασκευάζεται ο FlyOver περιφερειακός. Πρόκειται για μια απόφαση της κυβέρνησης που στέλνει το λάθος μήνυμα στους πολίτες, ουσιαστικά τους λέει «μην αφήνετε τη χρήση ΙΧ αυτοκινήτων, αγοράστε κι άλλα». Στο πλαίσιο της δημοσιογραφικής μας έρευνας βρεθήκαμε στον οικισμό Κωνσταντινοπολίτικα, έναν οικισμό που γειτνιάζει με τον υπάρχοντα Περιφερειακό της Θεσσαλονίκης και θα επηρεαστεί έντονα από τη δημιουργία της ταχείας υπερυψωμένης λεωφόρου.
Όπως μας τόνισε ο νομικός σύμβουλος του Συνδέσμου Κατοίκων Κωνσταντινουπολιτών, Αλέξανδρος Αδαμίδης, πριν την υπογραφή της σύμβασης και την έναρξη των πρόδρομων εργασιών κατασκευής του έργου, δεν υπήρξε καμία ουσιαστική διαβούλευση με την τοπική κοινωνία, ενώ τα στοιχεία για τις επιπτώσεις που θα έχει το έργο στο περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου διαρκώς αλλάζουν. «Οι βασικοί λόγοι των αιτήσεων ακύρωσης που έχουν ασκηθεί, τόσο από τον σύνδεσμο κατοίκων Κων/πολιτών, όσο και από τους δύο άλλους φορείς, την Επιτροπή Προστασίας του Σέιχ Σου και τον Σύλλογο Δρομέων Υγείας Θεσ/νίκης, είναι κυρίως η παραβίαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των αντίστοιχων Συνταγματικών διατάξεων που προστατεύουν το περιβάλλον. Και αυτό γιατί δεν έγιναν οι σωστές μελέτες, τόσο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, όσο και της ηχορύπανσης και κατά την κατασκευή του έργου και μετά τη λειτουργία αυτού, με τα γνωστά λανθασμένα πρότυπα που έλαβε το Υπουργείο κατά τη διάρκεια της πανδημίας», τονίζει ο κ. Αδαμίδης.
Για τα σημαντικά προβλήματα που ήδη βιώνουν οι κάτοικοι της περιοχής μίλησε στο Alterthess η κάτοικος και μέλος του Συνδέσμου Κατοίκων, Μαρία Μποντήλα. «Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει εκτοξευθεί. Οι ατμοσφαιρικοί ρύποι έχουν πενταπλασιαστεί, μιλάμε για τα PM10 αλλά κυρίως για τα PM 2,5 τα οποία είναι τα πιο επιβλαβή για τον ανθρώπινο οργανισμό γιατί επικάθονται σε διάφορα μέρη και όργανα του ανθρώπινου σώματος και προκαλούν ζημιές μέχρι θανάτους», σημειώνει η κ. Μποντήλα, συμπληρώνοντας ότι «όταν ολοκληρωθεί το έργο, που ευχόμαστε και ελπίζουμε να μην ολοκληρωθεί, όλα τα αυτοκίνητα που θα κατεβαίνουν από την υπερυψωμένη λεωφόρο θα μποτιλιάρονται σε αυτό εδώ ακριβώς το σημείο». Παράλληλα επισημαίνει τη σημασία που έχει η κοινή δράση 53 φορέων της Θεσσαλονίκης ενάντια στην κατασκευή του FlyOver.
Δείτε το βίντεο με τη συζήτησή με τα μέλη του Συνδέσμου Κατοίκων Κωνσταντινοπολιτών Αλ. Αδαμίδη και Μ. Μποντήλα
Σχολιάζοντας την αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού ζητήματος στη Θεσσαλονίκη, ο περιβαλλοντολόγος και πρώην επισκέπτης καθηγητής του ΑΠΘ, Κώστας Νικολάου, δηλώνει στο Alterthess πως θα έπρεπε να υλοποιούνται πολιτικές ενίσχυσης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, τα οποία οδηγούν στη βελτίωση του κυκλοφοριακού, σε πιο ανθρώπινες μεταφορές, γρήγορες, φθηνές και βεβαίως όχι μόνο στο επίπεδο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης καθώς οδηγούν και στη μείωση της κατανάλωσης καυσίμων, δηλαδή στην άμβλυνση του προβλήματος της κλιματικής κρίσης. «Εδώ κάνουμε ακριβώς το ανάποδο. Εκεί λοιπόν που έχουμε έναν Περιφερειακό, πάνε να φτιάξουν έναν δεύτερο από πάνω, αυτό είναι, ένας ακόμα όροφος. Αυτό σημαίνει ότι θα αυξηθεί η κυκλοφορία των οχημάτων», τονίζει ο κ. Νικολάου.
Αποστάσεις από την επιλογή της κυβέρνησης να δημιουργήσει τον FlyOver παίρνει ο Γιάννης Τόσκας διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Συγκοινωνιακού Έργου Θεσσαλονίκης, ενός φορέα που εποπτεύεται από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Όπως δηλώνει στο Alterthess «η επίλυσή του κυκλοφοριακού προϋποθέτει πρακτικά την εγκατάλειψη του ΙΧ από όλους μας, κυρίως για το κέντρο της πόλης, πράγμα ανέφικτο με τα σημερινά δεδομένα αλλά και την υπάρχουσα “κουλτούρα” μετακινήσεων στην Ελλάδα».
«Εμείς στον ΟΣΕΘ (αρμόδια Αρχή Δημοσίων Μεταφορών και εποπτείας της αστικής συγκοινωνίας) θεωρούμε ότι ο “μονόδρομος” για τη βιώσιμη ανάπτυξη και ανάδειξη της πόλης με μητροπολιτικά χαρακτηριστικά είναι η ανάπτυξη των υποδομών των ΜΜΜ και της συνεργασίας τους (πολυμεσικά) για την άνετη, γρήγορη, ασφαλή και οικονομική μετακίνηση», προσθέτει ο κ. Τόσκας και δηλώνει αισιόδοξος για την συνέχιση των επεκτάσεων του Μετρό, μέχρι και το 2040.
Την πρόταση του για ένα δίκτυο τραμ στην πόλη της Θεσσαλονίκης μας παρουσιάζει από την μεριά του ο δημοτικός σύμβουλος και στέλεχος της κίνησης «Οικολογία-Αλληλεγγύη», Μιχάλης Τρεμόπουλος. Ο άξονας τραμ που προτείνουμε, μπορεί να καλύψει περιοχές με υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα και επιτελικές και εμπορικές χρήσεις ενώ παράλληλα θα εξυπηρετήσει την ταχέως αναπτυσσόμενη περιοχή του Παραλιακού Μετώπου και το νέο Μουσείο Ολοκαυτώματος και θα συνδέεται με τον Δυτικό Προαστιακό Σιδηρόδρομο», σημειώνει μεταξύ άλλων. Σύμφωνα με τον ίδιο, αν είχε υιοθετηθεί ήδη από τη δεκαετία του ’80 η πρότασή αυτή για επιφανειακό δίκτυο τραμ αντί για μετρό, δε θα είχαμε εγκλωβιστεί επί 35 χρόνια ως πόλη, με τον αποκλεισμό μεγάλου μέρους του κέντρου λόγω των έργων κατασκευής του.
Έρευνα-επιμέλεια κειμένου: Ιάσων Μπάντιος, Σταυρούλα Πουλημένη, Τηλέμαχος Φασούλας
Η συνέχεια της έρευνας: Ρέματα και υγρότοποι: Η διατήρησή τους προϋπόθεση για τη βελτίωση της ζωής μας
Η έρευνα του ανεξάρτητου συνεργατικού μέσου Alterthess με τίτλο «Αστική ανθεκτικότητα, κλιματική ουδετερότητα, η περίπτωση της Θεσσαλονίκης» πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ/Παράρτημα Ελλάδας. Δείτε ολόκληρη την έρευνα εδώ.
