Η Φεριντέ Ακσού Τανίκ πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Πολιτικής Υγείας (IAHPE), μέλος της Ακαδημίας Αλληλεγγύης της Σμύρνης, γιατρός και κοινωνική ακτιβίστρια βρίσκεται σε διαθεσιμότητα από το καθεστώς Ερντογάν, μαζί με εκατοντάδες ακαδημαϊκούς που στηρίζουν το φιλειρηνικό κίνημα στην Τουρκία. Ενώ ήταν προγραμματισμένο να μιλήσει στο συνέδριο δεν μπόρεσε να είναι εκεί και τελικά η ομιλία της έγινε μέσω skype, καθώς οι τουρκικές αρχές έχουν κατασχέσει το διαβατήριο της. Το alterthess.gr μίλησε μαζί της για την ζωή της σε ένα συνεχιζόμενο καθεστώς “έκτακτης ανάγκης”, τον αγώνα των πολιτών, γιατρών και ακαδημαϊκών σε συνθήκες ανελευθερίας για το δικαίωμα στην υγεία και τον ρόλο της επιστήμης στους καιρούς της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης. Το συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης Πολιτικής Υγείας πραγματοποιείται στην Θεσσαλονίκη από την Πέμπτη και θα διαρκέσει μέχρι την Κυριακή 23 Σεπτέμβρη.
Συνέντευξη στην Σταυρούλα Πουλημένη
Το συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης Πολιτικής Υγείας στην Ευρώπη (IAHPE) γίνεται φέτος σε μια χώρα στην οποία οι πολιτικές λιτότητας έχουν επιφέρει μεγάλο πλήγμα στην υγεία και στις πολιτικές που αφορούν την πρόσβαση στο ΕΣΥ αλλά και στην ίδια τη δυνατότητα του συστήματος να ανταπεξέλθει στις ανάγκες για περίθαλψη. Εσείς ζείτε σε μια χώρα που οι ρυθμοί ανάπτυξης διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα παρ`όλα αυτά η κατάχρηση εξουσίας εκ μέρους του Ερντογάν έχει άμεσες επιπτώσεις στις ζωές των πολιτών. Πως επηρεάζεται κατά τη γνώμη σας το ζήτημα της υγείας σε καθεστώτα ανελευθερίας;
Οι ρυθμοί ανάπτυξης μας δίνουν μια εικόνα για τη συσσώρευση κεφαλαίου, αλλά δεν δείχνουν πώς αυτό διανέμεται. Από το 1980, όταν στην Τουρκία εγκρίθηκε το πρόγραμμα διαρθρωτικής προσαρμογής, οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές εφαρμόζονται σε οποιοδήποτε τομέα της ζωής. Η υγειονομική περίθαλψη έχει σε μεγάλο βαθμό χάσει το χαρακτήρα του κοινωνικού αγαθού, εμπορευματοποιείται και εμπορεύεται από τότε μέχρι και σήμερα. Η ιδιωτικοποίηση είναι η κύρια προσέγγιση στον τομέα της υγείας.
Η Τουρκία είναι μια χώρα αντιθέσεων όσον αφορά την υγειονομική περίθαλψη, δηλαδή συνυπάρχουν η υψηλή τεχνολογία, τα πολυτελή ιδιωτικά νοσοκομεία, η προκλητή ζήτηση, ο καταναλωτισμός και η βία κατά των εργαζομένων στον τομέα της υγείας. Την ίδια στιγμή περίπου 2800 γιατροί, περισσότεροι από 10.000 υγειονομικοί υπάλληλοι αποπέμφθηκαν από το έργο τους μέσω νόμιμων διαταγμάτων. Όλοι αυτοί οι παράγοντες έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης. Το πιο κρίσιμο ζήτημα είναι η ανασφάλεια. Κανείς δεν αισθάνεται ασφαλής αυτές τις μέρες στη χώρα μου.
Εδώ και κάποιο διάστημα η κυβέρνηση του Ερντογάν σας έχει θέσει σε διαθεσιμότητα. Καταρχήν ποια ήταν η αφορμή για να συμβεί αυτό, πως αντιμετωπίζετε προσωπικά το περιορισμό της ελευθερίας του λόγου και επιπλέον πως η ιατρική κοινότητα στην Τουρκία αντιμετωπίζει τις διώξεις εναντίον των ακαδημαϊκών;
Ο λόγος για την αποπομπή μου ήταν το γεγονός ότι υπέγραψα την “Δήλωση των ακαδημαϊκών για την Ειρήνη”. Όταν υπέγραψα αυτήν την δήλωση, τον Ιανουάριο του 2016, σε πολλές πόλεις της χώρας μου, υπήρχαν αόριστες απαγορεύσεις κυκλοφορίας. Παράλληλα το Κρατικό Νοσοκομείο στο Σιζρέ μετατράπηκε σε στρατιωτική βάση. Οι γυναίκες και οι ασθενείς προσπαθούσαν να μπουν στα νοσοκομεία με λευκές σημαίες στα χέρια τους καθώς ελεύθεροι σκοπευτές προχωρούσαν σε δολοφονίες ακόμη και μικρών παιδιών. Υπέγραψα αυτήν την δήλωση επειδή, ως ιατρός, υπερασπίστηκα την ειρήνη, το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη. Για μένα ήταν επαγγελματική, ηθική, ανθρώπινη υποχρέωσή μου. Μετά την ανακήρυξη της ειρηνευτικής μας δήλωσης, ο πρόεδρος Ερντογάν μας στοχοποίησε. Η στοχοποίηση αυτή προκάλεσε τις παραστρατιωτικές ομάδες καθώς και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Μας κατηγόρησαν ως τρομοκράτες ενώ παράλληλα ξεκίνησαν διοικητικές και νομικές έρευνες. Σχεδόν 500 “Ακαδημαϊκοί για την Ειρήνη” έχουν αποπεμφθεί μεταξύ αυτών και εγώ.
Το πανεπιστήμιο έβαλε λουκέτα στις πόρτες των γραφείων μας, η αστυνομία προχώρησε σε παράνομες έρευνες και κατέσχεσε τους υπολογιστές μας. Η κυβέρνηση χρησιμοποίησε για τις διώξεις μας τους πρυτάνεις των πανεπιστημίων ως πληροφοριοδότες. Έχουν καταρτίσει ειδικούς κατάλογους ακαδημαϊκών προς απόλυση και η κυβέρνηση έβαλε τα ονόματά μας σε διατάγματα. Αυτό δεν είναι ούτε νόμιμο ούτε κοινωνικά νομιμοποιημένο.
Επιπλέον, δεν μας εξήγησαν ποτέ τους λόγους που τεθήκαμε σε καθεστώς αργίας. Σύμφωνα με τους κανόνες της “κατάστασης έκτακτης ανάγκης”, δεν μπορεί κανείς να ρωτήσει γιατί συμβαίνει εκείνο ή το άλλο, ουσιαστικά δεν έχει κανένα δικαίωμα. Να αναφέρω ότι δεν υπάρχει ακόμα δικαστική δίκη εναντίον μας αλλά έχουν κατασχέσει τα διαβατήριά μας. Αυτή την εβδομάδα δεν μπορώ να συμμετάσχω στο διεθνές συνέδριο στη Θεσσαλονίκη, είμαι η πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Πολιτικής Υγείας στην Ευρώπη, αλλά θα συνδεθώ μέσω Skype για να συμμετέχω λόγω απαγόρευσης ταξιδιού.
Στην Ελλάδα ένα από τα κινήματα για την προστασία του περιβάλλοντος, το κίνημα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού θέτει άμεσο ζήτημα δημόσιας υγείας από τις εξορύξεις χρυσού που επιχειρεί η εταιρεία Eldorado Gold αλλά και από την μέχρι τώρα δραστηριότητά της. Πως εξελίσσεται η συζήτηση στην Τουρκία γύρω από αντίστοιχη δραστηριότητα της Eldorado αλλά και άλλων εξορυκτικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη Σμύρνη, στο Kisladag κ.α
Από το 1990 όλες οι κυβερνήσεις στην Τουρκία υποστήριξαν τις εξορύξεις χρυσού. Υπήρξε έντονη δημόσια αντίδραση από επιστήμονες, περιβαλλοντολόγους, δικηγόρους, αγωνιζόμασταν όλοι μαζί. Αλλά οι κυβερνήσεις δεν εφάρμοσαν δυστυχώς τις δικαστικές αποφάσεις και τα ορυχεία συνέχισαν να λειτουργούν.
Πως παρεμβαίνει η ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και συγκεκριμένα η IAHPE στους αγώνες για την προάσπιση της υγείας που συνδέονται με το περιβάλλον, την προσφυγική κρίση αλλά και με πολιτικές που στόχο έχουν την ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών υγείας;
Η Διεθνής Ενωση Πολιτικής Υγείας στην Ευρώπη είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη σε αυτά τα θέματα. Μπορείτε να δείτε την αποτύπωση της δράσης της στο πρόγραμμα του Συνεδρίου με τίτλο “Ευρωπαϊκές πολιτικές στην εποχή της καπιταλιστικής κρίσης και αναδιάρθρωσης”. Υπάρχουν συζητήσεις σχετικά με τους πρόσφυγες, τις ιδιωτικοποιήσεις, την ακαδημαϊκή ελευθερία, τον αγώνα κατά της εμπορευματοποίησης. Οι ομιλητές είναι αναγνωρισμένοι επιστήμονες, αλλά ταυτόχρονα είναι ακτιβιστές για το δικαίωμα στην υγεία που αυτό κάνει και την μεγάλη διαφορά.
Έχουν συμπληρωθεί 40 χρόνια από την ίδρυση της IAHPE. Θεωρείτε ότι έχουν υλοποιηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό οι λόγοι συγκρότησής της;
Το καπιταλιστικό σύστημα επιβιώνει μέσα σε αντιδημοκρατικά καθεστώτα, χρησιμοποιώντας την καταπίεση και τη βία. Η επιστήμη δεν είναι μόνο ένα τεχνοκρατικό ζήτημα. Αντιθέτως είναι περισσότερο ένα πολιτικό ζήτημα και για αυτό οφείλει να εξυπηρετεί τις ανάγκες του κόσμου. Ως εκ τούτου ο επιστήμονας είναι επίσης ένας ακτιβιστής στην κοινωνία που ζει με σκοπό να λειτουργεί προς το συμφέρον όλων. Αυτό ποτέ δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση ούτε στην Ισπανία του εμφυλίου, ούτε στην Ελλάδα της χούντας ούτε στην Χιλή κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος ούτε βέβαια στην σημερινή Τουρκία. Η Διεθνής Ένωση Πολιτικής Υγείας είναι μια οργανωσή ταγμένη στον αγώνα και στην αλληλεγγύη. Όπου και όσο και υπάρχει καπιταλισμός πρέπει να αγωνιζόμαστε εναντίον του και για τον σκοπό αυτό χρειαζόμαστε την Αλληλεγγύη.