Την Τετάρτη 6 Ιουλίου 2022 δικάζονται τρεις πολίτες του Βόλου (η Φαίη Τζανετουλάκου, ο Στέλιος Λημνιός και ο Γιώργος Λέτσιος) μετά από μήνυση της τσιμεντοβιομηχανίας ΑΓΕΤ-LAFARGE HOLCIM, επειδή τον Ιούλιο του 2019 εξέφρασαν την διαμαρτυρία τους σταματώντας συμβολικά φορτηγό από δρομολόγιο του πλοίου «FIONA» που ξεφόρτωνε απορρίμματα τα οποία οδηγούνταν προς καύση στην τσιμεντοβιομηχανία. Το δρομολόγιο αυτό θεωρήθηκε από τους κατοίκους ιδιαίτερα ύποπτο, καθώς πληροφορίες ανέφεραν ότι έφτανε από λιμάνια της Βόρειας Αφρικής και της Ισπανίας, στα οποία μεταφορτώνονται τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα. Οι πολίτες ανέβηκαν στην περίφραξη του εργοστασίου και σήκωσαν ένα πανό ως ύστατη ένδειξη αγανάκτησης στην αδιαφορία και τον εμπαιγμό των τοπικών αρχών και του Λιμενικού που, όπως κατήγγειλαν εκείνα τα χρόνια, κώφευε προκλητικά στις ανησυχίες τους. Ήδη από το 2018 χιλιάδες πολίτες πραγματοποιούσαν πρωτόγνωρα σε μαζικότητα συλλαλητήρια, αγανακτισμένοι-ες από τη δυσοσμία και τα ρυπαντικά επεισόδια που καταγράφονταν από την τσιμεντοβιομηχανία, τα οποία και υποβαθμίζονταν συστηματικά. Μεγαλειώδες ήταν ως προς τη συμμετοχή του τόσο το συλλαλητήριο τον Απρίλιο του 2019 όσο και αυτό που έγινε στις 14 Ιουνίου του 2020 και αντιμετωπίστηκε από σφοδρή καταστολή και συλλήψεις. Η αστυνομική αυθαιρεσία δεν σταμάτησε εκεί καθώς την επόμενη μέρα, όπου πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε έξω από τα δικαστήρια με αφορμή τις συλλήψεις των διαδηλωτών, έλαβε χώρα ο άγριος ξυλοδαρμός του ακτιβιστή Βασίλη Μάγγου, που ένα μήνα μετά άφησε την τελευταία του πνοή.
Να σημειωθεί πως ήδη από το 2014 η τσιμεντοβιομηχανία είχε λάβει άδεια να χρησιμοποιεί «εναλλακτικά καύσιμα» RDF ως καύσιμη ύλη, ενώ από το 2017 σχετική τροποποίηση της ΑΕΠΟ από το Υπουργείο Περιβάλλοντος άνοιγε τον δρόμο για καύση μεγαλύτερου όγκου σκουπιδιών ετησίως. Με τη νέα τροποποιημένη ΑΕΠΟ του 2021 η εταιρεία απέκτησε πλέον τη δυνατότητα να εντείνει τις εκφορτώσεις σκουπιδιών στο λιμάνι της ΑΓΕΤ, την ίδια στιγμή που παγκόσμιες έρευνες συνδέουν την καύση με την παραγωγή διοξινών. Και όλα αυτά σε μια πόλη όπου επιδημιολογικές μελέτες του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας δείχνουν ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά καρκινογενέσεων και άλλων ασθενειών στην πόλη.
Για την αυριανή δίκη αλλά και τις πρακτικές της εταιρείας μιλήσαμε με την Φαίη Τζανετουλάκου, ιστορικό τέχνης και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μία από τους τρεις πολίτες που δικάζονται για «διατάραξη οικιακής ειρήνης» μετά από μήνυση της ΑΓΕΤ.
Συνέντευξη στη Σταυρούλα Πουλημένη
Μετά από τέσσερα χρόνια δυναμικών αγώνων τρία άτομα ανάμεσα στους οποίους και εσείς οδηγείστε σε δίκη επειδή σταματήσατε φορτίο με εισαγόμενα σκουπίδια της ΑΓΕΤ-Lafarge Holcim. Ποιος ήταν ο λόγος εκείνης της κινητοποίησης;
Η ΑΓΕΤ-LAFARGE HOLCIM καίει σκουπίδια και πλαστικά, τα οποία έρχονται με φορτηγά πλοία από Ιταλία, δίπλα στα πρώτα σπίτια της πόλης του Βόλου, από το 2017. Δεν έχει γίνει ποτέ έλεγχος για βαρέα μέταλλα στο έδαφος και διοξίνες στην περιοχή. Σε δικούς μας ελέγχους που στάλθηκαν σε διαπιστευμένο εργαστήριο του Καναδά βρέθηκαν τρομερές υπερβάσεις νευροτοξικών στοιχείων όπως το Αρσενικό, το οποίο μετρήθηκε στα 750 ppm με το θεσμοθετημένο σε άλλες χώρες όριο να μην υπερβαίνει τα 5! Το συγκεκριμένο πλοίο- του οποίου σταματήσαμε την εκφόρτωση με ειρηνική διαμαρτυρία- παρακολουθώντας την πορεία του στο Marine Traffic είδαμε ότι είχε σταματήσει πρώτα στα λιμάνια της Θέουτα και της Ουέλβα, όπου γίνεται κακοδιαχείριση ραδιενεργών αποβλήτων. Αυτούς τους ελλιμενισμούς δεν θέλησαν να μας τους αποκαλύψουν. Επίσης στα δύο γραπτά μας ερωτήματα στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας (ΥΕΝ) μας δόθηκαν δύο έγγραφα με λάθος ημερομηνίες ελλιμενισμών τα οποία και καταθέσαμε στον εισαγγελέα.
Η δικιά σας κινητοποίηση για την οποία δικάζεστε έγινε εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων όλης της τοπικής κοινωνίας του Βόλου ενάντια στην καύση σκουπιδιών από το 2018 μέχρι και το 2020. Πως έχει η κατάσταση σήμερα στην περιοχή;
Η κατάσταση έχει σαφώς χειροτερέψει, καθώς πλέον έρχονται κάθε μήνα 5 καράβια χωρητικότητας 4000 τόνων το καθένα από 2 που έρχονταν, αφού ο νέος υπουργός περιβάλλοντος κος Σκρέκας τροποποίησε πέρυσι την ΑΕΠΟ. Η Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας έχει προσφύγει στο ΣΤΕ κατά των τελευταίων ΑΕΠΟ και αναμένουμε την απόφαση του.
Η εταιρεία έχει καταφερθεί ξανά κατά πολιτών του Βόλου, με αγωγή η οποία όμως απορρίφθηκε. Μάλιστα η αγωγή εκείνη έγινε όταν ήδη είχαν προηγηθεί πολύ μαζικά συλλαλητήρια. Πώς σχολιάζετε την τακτική των αγωγών εκ μέρους μεγάλων πολυεθνικών;
Οι αγωγές SLAPP (Στρατηγικές Νομικές Αγωγές ενάντια στη συμμετοχή του κοινού) είναι η συνήθης πρακτική από εταιρίες και ανελεύθερες κυβερνήσεις σε πολίτες και δημοσιογράφους που διαμαρτύρονται για τα αναφαίρετα δικαιώματα τους. Νομίζουν ότι έτσι θα κάμψουν την αντίσταση των πολιτών. Όμως το μόνο που καταφέρνουν είναι να δυναμώσουν το κοινό αίσθημα εναντίον τους. Έτσι και η δική μας αγωγή κινήθηκε στα ίδια πρότυπα, όπου μας κατηγόρησαν για δυσφήμηση και απειλή καθώς παρακολουθούσαν και τα επιτυχημένα συλλαλητήρια αλλά και τις δημοσιεύσεις και τις συνεντεύξεις μας. Ευτυχώς όμως σε αυτήν την περίπτωση λειτούργησε η δικαιοσύνη.
Παρά τις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας η κατάσταση δεν φαίνεται να έχει αλλάξει, ενώ οι έρευνες σχετικά με την ρύπανση που προκαλεί η λειτουργία του εργοστασίου κοντά σε κατοικημένη περιοχή δεν έχουν προχωρήσει. Πως σχολιάζετε την στάση της δημοτικής αρχής ως προς τις ανησυχίες των κατοίκων για τη δημόσια υγεία;
Τι να σας πω τώρα για τη Δημοτική αρχή του Βόλου; Μία ματιά στην πληθώρα δημοσιευμάτων που με «γενναιοδωρία» μοιράζει στον τύπο, αρκεί για να πείσει τους αναγνώστες για το ιλαροτραγικό δράμα που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Εν κατακλείδι όλα εμπεριέχονται στη γνωστή φράση on camera του δημάρχου: «Η ΑΓΕΤ θα καίει ό,τι γουστάρει». Αντίστοιχα η Περιφέρεια, ίσως με πιο συστημικό αλλά αντίστοιχα ύπουλο τρόπο, μας εμπαίζει διαρκώς με την έλλειψη επαρκών μετρήσεων ρύπανσης και μας διώκει ανελλιπώς.
Στον Βόλο πολλοί φοβούνται πως η σχεδιαζόμενη δημοπράτηση μονάδας καύσης SRF, η οποία θα πακετάρει τα απορρίμματα των πολιτών και θα τα στέλνει στην τσιμεντοβιομηχανία για καύση, θα επιδεινώσει την ήδη επιβαρυμένη ατμόσφαιρα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών διαβάζουμε και για επανενεργοποίηση του κινήματος με καλέσματα για καθαρισμό της παραλίας που βρίσκεται κάτω από την τσιμεντοβιομηχανία. Έχουμε να κάνουμε με μια πολυεπίπεδη ρύπανση του περιβάλλοντος που δεν έχει να κάνει μόνο με την ατμόσφαιρα;
Σαφώς. Πρόσφατα ερευνητική εργασία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έδειξε υπερβάσεις στα βαρέα μέταλλα γύρω από τη Χαλυβουργική, όπου στο παρελθόν είχαν βρεθεί και διοξίνες. Το εργοστάσιο SRF θα παράγει επιπλέον δωρεάν καύσιμο με υψηλή περιεκτικότητα σε πλαστικό, δηλαδή χλώριο, δηλαδή διοξίνες προς καύση, και έτσι θα αυξηθούν γεωμετρικά τα κρούσματα σε νεοπλασματικές ασθένειες, καρδιαγγειακά και εγκεφαλικά, στα οποία ο Βόλος κατέχει ήδη την πρωτιά ευρισκόμενος 4 φορές πιο πάνω από τον εθνικό μέσο όρο σύμφωνα με την πρόσφατη επιδημιολογική έρευνα. Και ας μην ξεχνάμε ότι η καύση ΔΕΝ είναι κυκλική οικονομία. Ταυτόχρονα ετοιμάζεται και τερματικό LNG στο Βόλο.
Έχετε καταδικάσει δημόσια τις πρακτικές εταιρειών που παρουσιάζονται ως eco-friendly χορηγοί καλλιτεχνικών δρώμενων ενώ στην πραγματικότητα καταστρέφουν το περιβάλλον με τη δραστηριότητά τους. Έχει κατά τη γνώμη σας αποτέλεσμα αυτή η επικοινωνιακή τακτική στις συνειδήσεις των πολιτών;
Ναι, γιατί έχει αρχίσει να συζητείται αυτό και στους κύκλους του πολιτισμού, καθώς και η διαχείριση των απορριμμάτων μας αποτελεί δείκτη πολιτισμού. Δυστυχώς τα χρήματα είναι ελάχιστα στην τέχνη, και συχνά η ανάγκη κάνει τους καλλιτέχνες να παραβλέπουν το όνειδος των βρώμικων χορηγιών. Όμως η ορατότητα τους αποκαλύπτει στα μάτια όλων.
Οι αγώνες ενάντια στην καύση των σκουπιδιών στον Βόλο κρύβουν μέσα τους και μια μεγάλη πληγή, την απώλεια του Βασίλη Μάγγου ένα μήνα μετά τον ξυλοδαρμό του κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης αλληλεγγύης στους συλληφθέντες του μεγάλου συλλαλητηρίου ενάντια στην καύση στις 13 Ιουνίου του 2020. Τι σημαίνει για το κίνημα αυτή η απώλεια αλλά και πως ηχεί σήμερα μετά από δύο χρόνια η φράση του Βασίλη «Κι ας μην νικήσουμε ποτέ. Θα πολεμάμε πάντα»;
Είναι τρομαχτικά λυπηρή και ταυτόχρονα βαθιά συμβολική η απώλεια του συναγωνιστή μας Βασίλη Μάγγου. Μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του κτήνους και ταυτόχρονα μας πεισμώνει να το πολεμήσουμε όπως και όσο χρειαστεί. Ένα πρέπει να γνωρίζει η εταιρία και η κάθε εταιρία μαζί με τον κάθε θεσμικό της αντιπρόσωπο: Ότι πρώτα θα φύγει αυτή και ύστερα εμείς.
