Με πολλά προβλήματα και παράπονα για τις γνωστές δυσλειτουργίες των ηλεκτρονικών συστήματων και την άνιση μεταχείριση μεταξύ των αιτούντων, άλλα και με καταγγελίες για πιθανή χρήση παράνομων λογισμικών ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα και στη Κ. Μακεδονια.
Τι είναι το πρόγραμμα “εξοικονομώ-αυτονομώ”.
Το πρόγραμμα ανήκει στις δράσεις του ΕΣΠΑ 2014-2020 και αποσκοπεί στην επιδότηση κύριων κατοικιών για την ενεργειακή τους αναβάθμιση. Αποτελεί συνέχεια των 2 προηγούμενων αντίστοιχων προγραμμάτων της ίδιας διαχειριστικής περιόδου ΕΣΠΑ “εξοικονομώ κατ΄ οίκον ΙΙ” (2018) και “εξοικονομώ κατ’ οίκον ΙΙ-β΄κύκλος” (2019). Η βασική διαφορά με αυτά τα δύο ήταν πως για να θεωρηθεί επιλέξιμη μια κατοικία η αναβάθμιση έπρεπε να είναι κατά τρεις ενεργειακές κατηγορίες, ενώ στα προηγούμενα δύο κατά μια. Για αυτό το λόγο και ο μέγιστος προϋπολογισμός ανά αίτηση υπερδιπλασιάστηκε φτάνοντας στο ποσό των 50,000€ / αίτηση και η επιδότηση αυξήθηκε φτάνοντας στο 85% για τα κατώτερα εισοδήματα. Ο συνολικό προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται στα 890εκ. €.
Κοινό στοιχείο και των τριών προγραμμάτων είναι η αρχή της χρονικής σειράς εισαγωγής των αιτήσεων σε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα που δώρησε η ένωση ελληνικών τραπεζών στο ΥΠΕΝ. Με απλά λόγια όποιος μπει πρώτος στην ηλεκτρονική πλατφόρμα και υποβάλει αίτηση παίρνει την επιδότηση, καθιστώντας τη διαδικασία αιτήσεων σε αγώνα ταχύτητας, που μπλοκάρει τα ηλεκτρονικά συστήματα λόγω φόρτου. Η αρχή της ισότιμης πρόσβασης σε κινητρα μετατρέπεται σε μια ρουλέτα τύχης που εξαρτάται από το ποιος υπολογιστής θα συνδεθεί με το κεντρικό server του συστήματος αιτήσεων…και όλο αυτό μεσώ μιας πλατφόρμας σχεδιασμένης από της ελληνικές τράπεζες χωρίς μέχρι σήμερα να έχει απαντήσει κάνεις αν υπάρχει δημόσιος ή έστω ανεξάρτητος φορέας που να ελέγχει το αδιάβλητο της διαδικασίας.
Οι καταγγελίες για παράνομα λογισμικά και οι δύο υπεύθυνοι υπουργοί
Ειδικά ο πρώην υπουργός Κωστής Χατζηδάκης στις καταγγελίες μηχανικών για ύπαρξη παράνομων λογισμικών που υποβάλουν αυτοματοποιημένα αιτήσεις παρεμβαίνοντας στο ηλεκτρονικό σύστημα αιτήσεων και ενώ αυτές επιβεβαιώθηκαν με βίντεο που δόθηκε στη δημοσιότητα το οποίο παρουσίαζε ειδικό λογισμικό που συμπλήρωνε αυτόματα αίτηση εντός 37”, απάντησε πως οι καταγγελίες είναι αβάσιμες. Ως τεκμήριο παρουσίασε τη διαβεβαίωση του διαχειριστή του ηλεκτρονικού συστήματος πως το σύστημα είναι αδιάβλητο. Τον πρώην υπουργό “άδειασε” ο νέος υπουργός Κώστας Σκρεκας αφού με την ανάληψη καθηκόντων του και ενώ το πρόγραμμα βρισκόταν σε εξέλιξη, ανέβαλε κατά 2 βδομάδες την έναρξη του για τις υπόλοιπες περιφέρειες (Αν. Μακεδονια-Θράκης, Δ.Μακεδονια, Κ.Μακεδονια και Θεσσαλία) για να ελέγθουν οι καταγγελίες. Μάλιστα εμμέσως γίνανε αποδεκτές καθώς πριν την επανέναρξη του προγράμματος ανακοινώθηκε η αναβάθμιση του προγράμματος για την απρόσκοπτη του λειτουργία και η θωράκιση του από εξωτερικά λογισμικά.
Η επανέναρξη όμως διέψευσε τις οποίες προσδοκίες. Ήδη από την έναρξη της πρώτης μετά αναβάθμισης περιφέρειας Αν. Μακδεονιας-Θράκης στις 25/1 το σύστημα δεν ανταποκρίθηκε και έπεσε για περίπου 15 λεπτά. Παράλληλα δεν εισακούστηκε το αίτημα μας για προσθήκη captcha, το γνωστό εικονίδιο που απαιτεί να τσεκάρει ο διαχειριστής ένα νούμερο για να αποδείξει πως «δεν είναι ρομπότ», δηλαδή πως είναι ένα φυσικό πρόσωπο που συμπληρώνει την αιτηση και όχι ένα πρόγραμμα που καταχωρεί πολλαπλές αιτήσεις. Αυτή η απαίτηση υφίσταται σε πιο απλές αιτήσεις , όπως πχ στην έκδοση παράβολου 5€ για την ενεργειακή επιθεώρηση, αλλα κρίθηκε από το νέο υπουργό πως δεν είναι σκόπιμο να υπάρχει για τη διαχείριση μια αίτησης 50.000€ σε ένα πρόγραμμα 890εκ €.
Το φιάσκο λόγω δυσλειτουργίας των ηλεκτρονικών συστημάτων ήταν μεγαλύτερο στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονιας.
Έτσι για άλλη μια φορά χιλιάδες ενδιαφερόμενοι έμειναν εκτός προγράμματος έχοντας πληρώσει μέρος του κόστους των ενεργειακών μελετών και παράλληλα χιλιάδες μηχανικών δεν μπόρεσαν να υποβάλλουν τη δουλειά τους που προετοίμαζαν μήνες πριν και να πληρωθούν για αυτή. Τα κονδύλια εξαφανίζονταν εντός 20 λεπτών! Στη περιφέρεια μας σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΠΕΝ αυτά τελείωσαν σε 44 λεπτά και υποβλήθηκαν 17.527 αιτήσεις από τις οποίες εγκρίθηκαν 6.045.
Όσοι, όμως προσπάθησαν να εντάξουν αίτηση στην περιφέρεια κεντρ. Μακεδονίας γίνανε μάρτυρες μιας κατάστασης που ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Η ώρα έναρξης των αιτήσεων ήταν στις 10:00. Σε κάποιους άνοιξε το σύστημα κανονικά στην ώρα που προβλέπονταν, όμως σε κάποιους άλλους λίγα λεπτά μετά. Στους περισσότερους αν όχι σε όλους από την πρώτη στιγμή το ηλεκτρονικό σύστημα δεν ανταποκρίνονταν και παρουσίαζε συνεχώς σφάλματα, ενώ σε κάθε εισαγωγή στοιχείου η ηλεκτρονική διασταύρωση διαρκούσε από πολλά δεύτερα έως και λεπτά ολόκληρα. Το αποτέλεσμα ήταν πως όταν περιορίστηκαν τα κολλήματα του συστήματος όσοι ολοκλήρωναν την αίτησή τους έκπληκτοι έβλεπαν πως τα κονδύλια είχαν εξαντληθεί!
Τι μπορεί να γίνει
Εδώ υπάρχουν δύο επίπεδα. Ένα τι πρέπει να αλλάξει για το μελλοντικό πρόγραμμα που υποσχέθηκε το ο υπουργός ΥΠΕΝ εντός 2021 και ένα τι πρέπει να γίνει με το υπάρχον πρόγραμμα.
Για το μελλοντικό πρόγραμμα υπάρχει ένας δρόμος που έδειξε και η αντιπροσωπεία του ΤΕΕ στο ΥΠΕΝ. Στο τεράστιο ενδιαφέρον που παρουσιάζεται από τους πολίτες αντανακλάται η ενεργειακή φτώχεια που καταδικάστηκαν τα νοικοκυριά στην Ελλάδα εξ αιτίας των πολίτικων της λιτότητας που εφαρμόστηκαν τα τελευταία 10 τουλάχιστον χρόνια. Η φτώχεια αυτή δεν καλύπτεται από προϋπολογισμούς «ψίχουλα» ούτε με επαναλαμβανόμενους κύκλους του προγράμματος, οι οποίοι με βεβαιότητα θα οδηγήσουν στην ίδια απαράδεκτη κατάσταση. Οπότε απαιτείται η εξ αρχής γενναία χρηματοδότηση του προγράμματος ικανή να καλύψει το σύνολο του ενδιαφέροντος, με μοριοδότηση η οποία θα πριμοδοτεί τις χαμηλότερες εισοδηματικές κατηγορίες και με προτεραιότητα στις χαμηλότερες ενεργειακές κλάσεις, στα πιο ενεργοβόρα δηλαδή κτίρια των χαμηλών οικονομικών στρωμάτων, άλλα θα λαμβάνει υπόψιν και το κόστος σε σχέση με την εξοικονομούμενη ενέργεια. Σε διαφορετική περίπτωση με τη λογική των μικρών προϋπολογισμών που εξανεμίζονται σε λίγα λεπτά βάση χρονικής σειράς, θα ξαναδούμε τα κακοσχεδιασμένα πληροφοριακά συστήματα του Υπουργείου, τα οποία δώρισε στο υπουργείο η ένωση τραπεζών να ταλαιπωρούν χιλιάδες κόσμου. Δίχως διαφάνεια και χωρίς να γνωρίζει κανείς ποιος ανεξάρτητος φορέας και εάν εποπτεύει και διασφαλίζει το αδιάβλητο της διαδικασίας.
Για το υπάρχον πρόγραμμα εφόσον το καθοριστικό στοιχείο για την ένταξη ή μη μιας αίτησης ήταν η χρονική σειρά των αιτήσεων, άλλα αυτή καταλύθηκε από την μη ισότιμη πρόσβαση στο σύστημα λόγω τυχαίων ή λιγότερο τυχαίων παραγόντων θα πρέπει να ενταχθούν όλες οι αιτήσεις που πέρασαν το στάδιο της επιλεξιμότητας και να χρηματοδοτηθουν από τα κονδύλια των 2 δις που υπάρχουν για τα “εξοικονομώ” από το ΕΣΠΑ 2014-2020 και πρέπει να αξιοποιηθούν έως το 2023. Ειδάλλως το πρόγραμμα θα πρέπει να ακυρωθεί συνολικά λόγω μη συμμόρφωσης με τις βασικές αρχές των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων και να επαναπροκηρυχτεί με βάση τις παραπάνω αρχές που διαμόρφωσε η Αντιπροσωπεία του ΤΕΕ.
*Ο Κώστας Σαμδάνης είναι μέλος της Αντιπροσωπείας ΤΕΕ με την παράταξη ΑΡΑΓΕΣ
