Οποιαδήποτε απόπειρα στην Ελλάδα της κρίσης να ανοίξει μια ουσιαστική κουβέντα για το μέλλον της ευρωζώνης, στη βάση της αντιμετώπισης των πολιτικών λιτότητας και των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, συναντά τη φοβία και την αντίδραση τόσο των συστημικών μέσων όσο και των κυβερνώντων κομμάτων. Ταυτόχρονα η επιλογή της λιτότητας εμφανίζεται ως μονόδρομος και κάθε άλλη πολιτική απορρίπτεται ως καταστροφική. Σε αυτό το πλαίσιο το Ίδρυμα Δελιβάνη διοργάνωσε στη Θεσσαλονίκη μια ημερίδα με προσκεκλημένους δύο καθηγητές από τη Γαλλία ενώ χαιρετισμό απεύθυναν ο πρύτανης του ΠΑΜΑΚ και ο Γάλλος Πρόξενος στη Θεσσαλονίκη.
Φαίνεται πως η συζήτηση έχει ανοίξει σε επιστημονικούς και πολιτικούς κύκλους σε όλη την Ευρώπη όταν στην Ελλάδα χρησιμοποιείται ως όπλο εκφοβισμού και τρομοκρατίας της κοινής γνώμης για το μέλλον. Το alterthess παρουσιάζει τις απόψεις των δύο Γάλλων επιστημόνων.
Lafay: Διάλυση του ευρώ, επιστροφή στο εθνικό νόμισμα
Συνέπεια της σύγχρονης εφαρμογής δύο “ολέθριων” ιδεολογιών, αφενός του ευρωπαϊσμού και αφετέρου του άκρατου φιλελευθερισμού, θεωρεί πως είναι η σημερινή κατάσταση της Ελλάδας ο Gérard Lafay, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Παρισιού ΙΙ και αντιπρόεδρος στο Ινστιτούτο Pomone.
“Η μόνη αποτελεσματική λύση θα ήταν η επιστροφή στη δραχμή συνοδευόμενη από ενδεδειγμένη πολιτική”, ανέφερε και προσέθεσε πως “αναμφίβολα, το ευρώ είναι μια τραγική αποτυχία, που επιπλέον είναι και ανεπανόρθωτη”.
“Τα μέσα που ελήφθησαν εναντίον αυτής της κατάστασης αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά το ένα μετά το άλλο”, υποστήριξε και προσέθεσε πως τα μέτρα λιτότητας κατέληξαν σε επιδείνωση της επιβράδυνσης της ανάπτυξης, προκαλώντας ακόμη υψηλότερο δημόσιο χρέος.
“Η Ελλάδα είναι το εμβληματικό παράδειγμα αυτής της λανθασμένης πολιτικής η οποία, για να επαναφέρει τον προϋπολογισμό σε αποτέλεσμα λιγότερο ελλειμματικό το 2014, χρειάστηκε να περικόψει όλες τις κοινωνικές δαπάνες και να μειώσει κατά 26% το ΑΕΠ, από το 2008”, τόνισε.
“Αντί να υπηρετεί κανείς την πραγματική οικονομία, ενθαρρύνοντας τη χρηματοδότηση των παραγωγικών επενδύσεων, η διεθνής οικονομία επιδόθηκε σε κούρσα δήθεν νεοτερισμών, έχοντας στη φαντασία της πληθώρας χρηματιστηριακών προϊόντων και παραγώγων πιο περίπλοκων τα μεν των δε. Ο στόχος τους δεν είναι η βελτίωση της λειτουργίας της πραγματικής οικονομίας, αλλά η εξεύρεση των πιο πρόσφορων μέσων για την προσφυγή στη χρεοκοπία”, υπογράμμισε.
“Αντικατέστησαν έτσι τους πραγματικούς επιχειρηματίες, δημιουργούς πραγματικού πλούτου, που απορρέει από παραγωγική δραστηριότητα, με καιροσκόπους των χρηματιστηριακών αγορών, δημιουργούς εικονικού πλούτου, κερδοσκοπώντας στις αγορές με τις συναλλαγματικές τιμές, τα επιτόκια, τις μετοχές, τα ομόλογα, τις πρώτες ύλες και με τα πάσης φύσης χρηματιστηριακά προϊόντα”, προσέθεσε.
“Όπως το 1929, όπως το 2007, όλα τα στοιχεία μιας νέας συστημικής κρίσης βρίσκονται σήμερα συγκεντρωμένα: η χρηματιστηριακή ρευστότητα είναι σε υπεραφθονία, το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος είναι σε ιστορικά επίπεδα, η ρύθμιση της οικονομίας εμφανίζει σημαντική αργοπορία” τόνισε.
Ο Lafay υποστήριξε πως το δημόσιο χρέος έκανε εντυπωσιακό άλμα στις περισσότερες χώρες του κόσμου, κυρίως εξαιτίας της χρηματιστηριακής κρίσης του 2008 ενώ ταυτόχρονα και το ιδιωτικό χρέος, αυτό των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, βρίσκεται επίσης σε ύψη πρωτοφανή σε πολλές χώρες, συχνά σε αυτές που έχουν τη φήμη ενάρετης διαχείρισης του δημόσιου χρέους τους.
“Το 1929 όπως και το 2007, το ιδιωτικό χρέος μόνο είχε προκαλέσει την κρίση. Σήμερα η κατάσταση της παγκόσμιας χρέωσης, δημόσιας και ιδιωτικής, είναι πρωτοφανής”, υπογράμμισε.
Ο Lafay εκτίμησε πως μια νέα παγκόσμια δημοσιονομική κρίση θα ξεσπάσει αργά ή γρήγορα.
“Όχι μόνο το ευρώ δεν θα προστατεύσει την Ευρώπη αλλά αντιθέτως αυτή κινδυνεύει να είναι το πρώτο θύμα, αν ληφθεί υπόψη η καταστρεπτική κατάσταση στην οποία βρίσκεται”, τόνισε.
Ενόψει της δημοσιονομικής κρίσης, που αργά ή γρήγορα θα κάνει την εμφάνισή της, η διάλυση του ευρώ επιβάλλεται, σύμφωνα με το σκεπτικό του Lafay, ο οποίος εκτιμά πως είναι πάντοτε προτιμότερο να μην αναμένει κανείς την κρίση για να προχωρήσει σε μια μεταρρύθμιση που επιβάλλεται.
Όμως ξεκαθάρισε πως σε κάθε περίπτωση, η “κατεδάφιση του ευρώ” δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε εγκατάλειψη του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
“Η εγκαθίδρυση μιας νέας δραχμής σημαίνει ότι θα αντικατασταθεί το ευρώ από αυτό το εθνικό νόμισμα, που θα είναι πλήρες λειτουργιών. Θα χρειασθεί να μετατραπούν σ’ αυτό το νέο νόμισμα το σύνολο των τιμών και μισθών του εσωτερικού, καθώς και τα διαθέσιμα στις τράπεζες, με βάση ένα ευρώ έναντι μιας εθνικής νομισματικής μονάδας, κάτι που θα είχε το πλεονέκτημα να μη μεταβάλει στο ελάχιστο τις συνήθειες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, σε αντίθεση με ότι συνέβη σχετικά όταν επιβλήθηκε το ευρώ”, τόνισε.
Το μεγάλο πλεονέκτημα αυτής της λύσης, σύμφωνα με τον Lafay, είναι ότι θα επιτρέψει μια «νομισματική υποτίμηση», και όχι πια μια «εσωτερική υποτίμηση» όπως ήταν η λανθασμένη λύση της Τρόικας.
Η δημιουργία μιας νέας δραχμής, οφείλει, προκειμένου να είναι αποτελεσματική, να ενσωματωθεί σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα.
“Η μοναχική έξοδος από την ευρωζώνη δεν αποτελεί την καλύτερη δυνατή λύση”, είπε ο Lafay και υποστήριξε πως θα ήταν προτιμότερο να τοποθετηθεί στη γενικευμένη κατάρρευση αυτής της ζώνης, “που είναι μοιραίο να επέλθει οπωσδήποτε, το αργότερο ως την επόμενη παγκόσμια δημοσιονομική κρίση”.
“Θα έπρεπε τότε να δημιουργηθεί ένα νέο νομισματικό σύστημα, που να διοικείται από ένα ευρωπαϊκό νομισματικό ινστιτούτο, το οποίο θα περιλαμβάνει μια ευρωπαϊκή μονάδα μέτρησης, ίση με τον σταθμισμένο όρο των εθνικών νομισματικών μονάδων” προσέθεσε.
“Διότι, η δημιουργία μιας νέας δραχμής δεν σημαίνει επιστροφή στη χαλαρότητα και την αναποτελεσματικότητα του παρελθόντος, αλλά απαιτεί θαρραλέες προσπάθειες για την ανόρθωση μιας χώρας, που καταστράφηκε από την Τρόικα, όπως αν είχε εξέλθει από πόλεμο”, επεσήμανε.
Plihon: Ρήξη με το νεοφιλελευθερισμό
“Η ευρωζώνη είναι σε αδιέξοδο”, υποστήριξε από τη πλευρά του ο Dominique Plihon, πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής της “Attac” Γαλλίας καθώς και της κίνησης των “προσγειωμένων” οικονομολόγων (économistes terre à terre).
Το πρόβλημα, σύμφωνα με τον Plihon, δεν είναι το κοινό νόμισμα αλλά οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Ταυτόχρονα χαρακτήρισε “μια ψεύτικη λύση” την έξοδο από το ευρώ και υπογράμμισε την ανάγκη να προχωρήσουν οι χώρες με μέτρα ρήξης με τη νεοφιλελεύθερη τάξη της Ευρώπης.
“Η ευρωζώνη είναι η περιοχή του κόσμου που αντιστάθηκε πιο αδύναμα στην παγκόσμια κρίση από το 2007, με τη μεγαλύτερη ύφεση και με ποσοστό ανεργίας που είναι το υψηλότερο μεταξύ των «προηγμένων» χωρών”, τόνισε και προσέθεσε πως “οι πολιτικές λιτότητας που επιβλήθηκαν σε όλες τις χώρες επιδεινώνουν τη θέση της ευρωζώνης, την ώρα που καμία έξοδος από την κρίση δεν είναι ορατή”.
Η ευρωζώνη είναι κομμένη στα δύο, σύμφωνα με τον Plihon. Από τη μία πλευρά οι μερκαντιλιστικές οικονομίες του κέντρου με μια ανάπτυξη που βασίζεται στις εξαγωγές, από την άλλη οι χώρες της περιφέρειας του νότου με μια ανάπτυξη που βασίζεται στην εσωτερική κατανάλωση.
“Το ευρώ σχηματοποιήθηκε από την αστική εθνική και διεθνή τάξη για να εξασφαλίσει την κυριαρχία της επί των εργαζομένων”, ανέφερε ο Dominique Plihon.
“Η έξοδος από το ευρώ είναι μια λύση αυταπάτης”, τόνισε και χρησιμοποίησε το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου το οποίο υποστηρίζει πως αποδεικνύει ότι στις οικονομίες που έμειναν εκτός ευρωζώνης η ισχύς των τάξεων που επικρατούν παρέμεινε εξίσου ισχυρή όσο και στις χώρες της ευρωζώνης.
“Οι πολιτικές της λιτότητας ήταν εξίσου βίαιες όσο και στις οικονομίες της ευρωζώνης”, ανέφερε.
“Συνεπώς, σε αντίθεση με ορισμένες θέσεις, η έξοδος από το ευρώ δεν θα μεταβάλλει τη σχέση πολιτικής ισχύος και δεν θα οδηγήσει στο τέλος των νεοφιλελεύθερων πολιτικών ενώ το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό κόστος της εξόδου από το ευρώ κινδυνεύει να είναι σημαντικό, έναντι αμφίβολων θετικών αποτελεσμάτων”, υπογράμμισε.
Οι προηγούμενες εμπειρίες νομισματικών υποτιμήσεων αποδεικνύουν ότι έχουν μειωμένη αποτελεσματικότητα στις εξωτερικές συναλλαγές, στη μεγέθυνση και στην απασχόληση ενώ ταυτόχρονα προκαλούν αύξηση του κόστους του εξωτερικού χρέους, καθώς και επικίνδυνες τραπεζικές κρίσεις.
Ο Dominique Plihon εκτιμά πως πρέπει να υποστηριχθεί το ευρωπαϊκό σχέδιο για πέντε λόγους:
1. Η Ευρώπη είναι κατάλληλος πολιτικός και οικονομικός χώρος για να γίνει το αντίβαρο στις πολυεθνικές εταιρίες, κάτι που δεν είναι η περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών.
2. Ως αντίσταση στις εθνικές και ξενοφοβικές στροφές που θα γίνουν υπερβολικές από την έκρηξη της ευρωζώνης
3. Η μεταρρύθμιση της Ευρώπης είναι το μέσον για τον αγώνα εναντίον της φορολογικής και κοινωνικής ανισότητας και του πολέμου νομισμάτων που θα ενταθεί με την έκρηξη της ευρωζώνης
4. Ορισμένες πολιτικές είναι πολύ πιο αποτελεσματικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο: όπως η περίπτωση της εναλλακτικής ενέργειας
5. Η Ευρώπη είναι απαραίτητη στις διεθνείς σχέσεις των μεγάλων δυνάμεων για τις διαπραγματεύσεις και τις συνεργασίες
Όμως η πολιτική αυτή πρέπει να στηρίζεται στις αρχές της ρήξης με το νεοφιλελευθερισμό, της άρνησης του μονεταριστικού και πολιτικού εθνικισμού, στη συνεργασία και αλληλεγγύη μεταξύ των λαών, στην οργανωμένη αντίσταση των κοινωνικών ευρωπαϊκών κινημάτων, στη συμμαχία μεταξύ των προοδευτικών πολιτικών δυνάμεων και στην ανυπακοή απέναντι σε αντιδημοκρατικές συνθήκες.
Τέλος ο Plihon εκτιμά πως τα πρώτα κοινά μέτρα για τη ρήξη με τη νεοφιλελεύθερη Ευρώπη πρέπει να είναι η κατάργηση και αναδιαπραγμάτευση των χρεών, η παύση των πολιτικών λιτότητας μέσω αναδιανεμητικών πολιτικών, ο κοινωνικός έλεγχος των τραπεζών και έλεγχος των κεφαλαίων, ο εκδημοκρατισμός της ΕΚΤ, η εφαρμογή κοινής ευρωπαϊκής δημοσιονομικής και φορολογικής πολιτικής και οι ευρωπαϊκές δημόσιες επενδύσεις στην ενέργεια.
Κατερίνα Μπακιρτζή
Photo Credit: Konstantinos Tsakalidis / SOOC